Στη δίνη του ισχυρότερου, σε ταχύτητα και ένταση, κυκλώνα ύφεσης που γνώρισε η παγκόσμια οικονομία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δείχνουν να παραδίνονται οι αγορές, καθώς χάθηκαν κρίσιμες στηρίξεις στην Αμερική και κινδυνεύουν τώρα στην Ευρώπη.

Η χθεσινοβραδυνή συνεδρίαση στη Wall Street, όπου σημειώθηκαν νέα χαμηλά γυρίζοντας  τους δείκτες στον Μάρτιο του 2003 (εποχή που ξεκινούσε ο πόλεμος στο Ιράκ), μπορεί να  αποδειχτεί  ιδιαίτερα σημαντική, συμπαρασύροντας σε "ντόμινο" τις υπόλοιπες αγορές του κόσμου.

Είναι ενδεικτικό ότι ο δείκτης S&P των Χρηματοοικονομικών Εταιριών έχει επιστρέψει από χθες σε επίπεδα του... 1995 (!), με τη Citigroup να γράφει χθες απώλειες 22% -τις μεγαλύτερες που έχει γράψει στην ιστορία της σε μία συνεδρίαση- και την Goldman Sachs να έχει βρεθεί στη τιμή της δημόσιας εγγραφής της το 1999! 

Κι από την άλλη, η άνοδος του γεν δείχνει ότι το deleverage, η πώληση μετοχών ώστε να κλείσουν θέσεις που έχουν αγοραστεί με δάνεια στο ιαπωνικό νόμισμα, συνεχίζεται μαζί και με τις ρευστοποιήσεις μεριδίων στα hedge funds.

Στο μεταξυ, η επιδείνωση των θεμελιωδών μεγεθών είναι ταχύτατη το τελευταίο 20ήμερο,
αχρηστεύοντας και την παραμικρή ορατότητα για την εταιρική κερδοφορία το 2009. Στα εντεινόμενα προβλήματα του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας προστέθηκαν κατά τις τελευταίες ημέρες αποφάσεις δραστικής περικοπής παραγωγής από κολοσσούς όπως η Basf, η Pepsico κ.ά.

Ειδικά οι αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες εκλιπαρούν πλέον για "ένεση" ρευστότητας από την κυβέρνηση, με τον CEO της General Motors να λέει χθες -εμμέσως πλην σαφώς- στο Bloomberg ότι δεν είναι σε θέση να περιμένουν ούτε καν ως τον Ιανουάριο, που θα ορκιστεί ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ!

Η κάθετη πτώση του δείκτη τιμών καταναλωτή στις ΗΠΑ κατά 1% (μία μέρα μετά τη μεγάλη μείωση των τιμών παραγωγής) δεν είναι απλώς η μεγαλύτερη που έχει σημειωθεί ποτέ. Ιδιαιτερη σημασία έχει ότι καταγράφηκε πτώση και στον "σκληρό πυρήνα" του δείκτη (core inflation), γεγονός που δεν αναμενόταν και αυξάνει κάτι που απεύχονται όλοι: τον κίνδυνο αποπληθωρισμού. 

Η ταχύτητα με την οποία εξαπλώνεται η ύφεση δείχνει να ξαφνιάζει και τις ίδιες τις διοικήσεις των επιχειρήσεων. Η εξέλιξη αυτή δικαιολογείται από το απότομο φρενάρισμα της ζήτησης από τα μέσα του Οκτωβρίου ή ακόμη χειρότερα από τον Νοέμβριο.

Η ένταση της μείωσης των παραγγελιών είναι τέτοια ώστε να οδηγεί στη λήψη άμεσων τολμηρών μέτρων όπως η μεγάλη μείωση της παραγωγής και προγράμματα απολύσεων ακόμη και για τις ελληνικές επιχειρήσεις, που δεν φημίζονται για τις εξαγωγικές τους επιδόσεις.

Η αίσθηση που δημιουργείται ότι το τρέχον και το επόμενο τρίμηνο θα αποτελέσουν τα χειρότερα στη μεταπολεμική ιστορία παραλύει κάθε επίκληση των θεμελιωδών δεδομένων, καθώς ακόμη και πρόσφατες εκτιμήσεις για την πορεία του ΑΕΠ όπως αυτή του ΔΝΤ (με ημερομηνία 6 Νοεμβρίου) δείχνουν ότι χρειάζονται -επί τα χείρω- αναθεώρηση.

Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι αν η εταιρική κερδοφορία, διεθνώς, θα μειωθεί του χρόνου κατά 30% - 50% ή αν θα πλησιάσει και τα επίπεδα του 70%. Αν εξαιρεθεί ο χρηματοοικονομικός τομέας, οι υπόλοιποι κλάδοι έτρεξαν το 2007 και το α΄ εξάμηνο του 2008 με ιστορικά υψηλά περιθώρια κερδοφορίας.

Το βάθρο από το οποίο θα κατακρημνιστεί η εταιρική κερδοφορία είναι ως εκ τούτου ψηλά και οι ποσοστιαίες μεταβολές ενδέχεται να είναι τρομακτικές.

Για τις βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται σε κυκλικούς κλάδους η πτώση της κερδοφορίας το 2009 σε σχέση με το 2008 μπορεί και να ξεπεράσει το 70%, σημειώνουν διαχειριστές. Και μια τέτοιας έντασης πτώση δεν είναι ακόμη ενσωματωμένη στις τιμές και σίγουρα δεν είναι ενσωματωμένη ούτε στην επενδυτική ψυχολογία.

Η απουσία ορατότητας δικαιολογεί, πλήρως, σύμφωνα με τους ίδιους, τον νέο γύρο ρευστοποιήσεων όπως και την απροθυμία των εχόντων μετρητά να στραφούν προς τις μετοχές, παρά την επιστροφή των αποτιμήσεων στα πρόσφατα χαμηλά τους. 

Καθώς ο S&P έχασε τη στήριξη των 830 - 840 μονάδων κι ακόμη χειρότερα βρέθηκε κάτω από τις 818 μονάδες (χαμηλά του 2003), ανοίγει πλέον, σύμφωνα με τους τεχνικούς αναλυτές, ο δρόμος για μια πιθανή κίνηση ως την περιοχή των 670 - 680 μονάδων, επίπεδα χαμηλότερα κατα 17% - 20% από τα τωρινά.

Η τεχνική εικόνα προς το παρόν ενισχύει την παραπάνω εκτίμηση καθώς σε κάθε απόπειρα ανοδικής αντίδρασης ελλοχεύει προσφορά, ενώ οι όγκοι στις πτωτικές συνεδριάσεις παραμένουν υψηλότεροι.

Σε αυτό το σενάριο το Χ.Α., σύμφωνα με τους εγχώριους αναλυτές, μπορεί να απέχει ακόμη απο τα πρόσφατα χαμηλά του, ωστόσο δύσκολα θα αντισταθεί στη γενικότερη τάση  καθώς οι άμυνες του εγχώριου συστήματος είναι ήδη εξασθενημένες και κάποιες ελληνικές τράπεζες δείχνουν συγκριτικά ακριβότερες.

Η σημερινή συνεδρίαση καθίσταται αυτόματα ιδιαίτερα κρίσιμη για το Χ.Α. μετά μάλιστα την καλύτερη συμπεριφορά που επέδειξε χθες στην πτώση σε σχέση με τον DAX. Ρόλο-κλειδί αναμένεται να παίξει η συμπεριφορά της Εθνικής Τράπεζας στην οποία έχει εστιαστεί το αγοραστικό ενδιαφέρον εγχώριων κυρίως επενδυτών, αλλά και στην οποία γίνεται πολύ μεγάλο μέρος του ημερήσιου τζίρου. 

Το θετικό σενάριο για τις αγορές προϋποθέτει άρδην αλλαγή της ψυχολογίας η οποία θα μπορούσε να προκληθεί από ειδήσεις όπως νέα ισχυρά μέτρα στήριξης των οικονομιών. Μέτρα που θα λειτουργήσουν σαν δίχτυ ασφαλείας αποκαθιστώντας εν μέρει και την επενδυτική ορατότητα για τις εξελίξεις το 2009.

Με δεδομένο ότι ο συστημικός κίνδυνος για τη χρηματοοικονομική κρίση έχει υποχωρήσει, νέα μέτρα για την απευθείας στήριξη της οικονομίας πιθανώς να συμβάλουν και στο να οριοθετήσουν οι αγορές τα χαμηλά τους, αντιδρώντας εν συνεχεία ανοδικά, σημειώνουν χρηματιστές.

Ήδη οι διαδικασίες έχουν ξεκινήσει στην Ευρώπη, ενω αντίστοιχες εκκλήσεις γίνονται και στις ΗΠΑ, όπου όμως, πέρα απο το ενδεχόμενο ενίσχυσης της χρεοκοπημένης αυτοκινητοβιομηχανίας, δεν φαίνεται ότι θα γίνει άμεσα κάτι παραπάνω, εν όψει της αλλαγής Πρόεδρου τον Ιανουάριο.

Είναι ενδεικτικό της κατάστασης ότι χθες ο κ. Barton Biggs,  από τους πιο γνωστούς "γκουρού" της Wall Street, αφού προειδοποίησε ότι "έσπασε ο πάτος" των αγορών, δήλωσε ορθά κοφτά ότι η αμερικανική οικονομία έχει ανάγκη ένα νέο πακέτο ενίσχυσης ύψους 1 τρισ. δολαρίων, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι "σε τέτοιες περιπτώσεις είναι καλύτερα να δώσεις ίσως περισσότερα απ' όσα χρειάζονται, παρά να ρισκάρεις να αποδειχτούν λίγα".