Σοβαρές αναδιαρθρώσεις χαρτοφυλακίων επιφέρει η σοβούσα πιστωτική κρίση καθώς η άνοδος του κόστους χρήματος, οι εκτεταμένες κρατικοποιήσεις τραπεζών και το μεγάλο άνοιγμα μεταξύ χορηγήσεων και καταθέσεων των ευρωπαϊκών τραπεζών προοιωνίζονται μείωση του ρυθμού χορηγήσεων και υψηλό κόστος χρήματος για αρκετούς μήνες ακόμη.

Σε αυτό το νέο σκηνικό, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου θα είναι η μειωμένη ρευστότητα λόγω της πρωτόγνωρης καταστροφής κεφαλαίου και ο σημαντικά αυξημένος εποπτικός έλεγχος, οι επενδυτές διεθνώς αναπροσαρμόζουν τις επενδυτικές επιλογές τους, με το ύψος του δανεισμού ανά επιχείρηση να αποτελεί ένα από τα βασικά τους πλέον επενδυτικά κριτήρια.

Με συνολικό δανεισμό 40,5 δισ. ευρώ στις 30/6/08 και καθαρά κέρδη 2007 5,6 δισ. ευρώ οι εισηγμένες (πλην τραπεζών) κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα. Για κάθε μία ποσοστιαία μονάδα αύξησης του euribor οι τόκοι που πληρώνουν αυξάνονται σε ετήσια βάση κατά 400 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 7,4% των κερδών του 2007.

Ο λογαριασμός είναι ακόμη μεγαλύτερος για τον βραχυπρόθεσμο δανεισμό ο οποίος αποτελεί το ένα τρίτο του συνολικού δανεισμού των εισηγμένων (13,4 δισ. ευρώ). Η μία μετά την άλλη οι τράπεζες αύξησαν και τα spreads σε όλες τις μορφές βραχυπρόθεσμου δανεισμού, ενώ λόγω της οξύτητας της κρίσης σταμάτησαν να δίνουν κεφάλαιο κίνησης εβδομάδας ή 15νθημέρου περιοριζόμενες σε μήνα ή τρίμηνο.

Η επίπτωση είναι ήδη σημαντική και για τις εταιρίες με δανεισμό που είναι πάνω από τρεις φορές τα EBITDA (βιομηχανίες). Στον αντίποδα, υπάρχουν αρκετές εισηγμένες με κλειδωμένα χαμηλά επιτόκια ομολογιακών δανείων οι οποίες δανείζονται αυτήν τη στιγμή με σημαντικά χαμηλότερα επιτόκια από τα ισχύοντα.

Δεν είναι τυχαίο ότι μία από τις βασικές ερωτήσεις που δέχονταν οι διοικήσεις των 35 εισηγμένων οι οποίες παρουσιάστηκαν στο Λονδίνο την προηγούμενη εβδομάδα αφορούσε στο ύψος του δανεισμού τους ή στις επενδύσεις που έχουν προαναγγείλει.

Σε περίοδο οξυμένης πιστωτικής κρίσης, με το επιτόκιο δανεισμού να έχει φτάσει για καλούς πελάτες στο Euribor συν 2,5% και εν μέσω κλίματος ανασφάλειας και έλλειψης ορατότητας για το πώς θα εξελιχτεί η κρίση, οι ξένοι fund managers και αναλυτές αποφεύγουν πλέον εταιρίες με υψηλό δανεισμό ή capex που συνεπάγεται τη λήψη υψηλού δανεισμού.

Ένα πρώτο δείγμα της νέας επενδυτικής πραγματικότητας πήρε το Χ.Α. ήδη από το διήμερο των παρουσιάσεων, καθώς βγήκαν σημαντικές πωλήσεις από πλευράς ξένων σε ελληνικές εταιρίες που έδειξαν στο Λονδίνο ότι διαθέτουν υψηλό δανεισμό και δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο ή πρόθεση (π.χ. μέσω μείωσης του μερίσματος) να τον αντιμετωπίσουν.

Προβληματισμό προκαλούν στη συγκυρία και οι εταιρίες με μεγάλα επενδυτικά προγράμματα όπως η ΔΕΗ, καθώς το κόστος χρήματος καθιστά σχεδόν επιβεβλημένη την αναθεώρησή τους.

Οι κλάδοι τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής, λιανεμπορίου, τροφίμων και εκδόσεων εμφανίζουν τους υψηλότερους δείκτες δανεισμού, με εξαιρέσεις μεταξύ των εταιριών.

Ο ΟΤΕ, για παράδειγμα, έχει υψηλό δανεισμό αλλά και ισχυρές ταμειακές ροές, ενώ αντίθετα οι εναλλακτικοί πάροχοι δεν έχουν κρίσιμη μάζα πελατολογίου ακόμη.

Αντίστοιχα στο λιανεμπόριο, εταιρίες όπως η Jumbo έχουν ιδιαίτερα ισχυρές ταμειακές ροές, χαμηλό δανεισμό και αμυντικά χαρακτηριστικά στην κρίση, λόγω φθηνής τιμολόγησης.

Στον αντίποδα, η αναδιάρθρωση των επενδυτικών κριτηρίων της επόμενης ημέρας επαναφέρει ψηλά στις προτεραιότητες τις εταιρίες με ισχυρό ισολογισμό (χαμηλό ή μηδενικό καθαρό δανεισμό, ισχυρές ταμειακές ροές) και δραστηριοποίηση σε κλάδους με αμυντικά χαρακτηριστικά όπως τα τυχερά παιχνίδια (ΟΠΑΠ), οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ), τα τρόφιμα (Coca Cola 3E, ΑΒ Βασιλόπουλος), οι υπηρεσίες υγείας (Ιασώ, Υγεία), τα φάρμακα (Alapis).

Με πλεονέκτημα στη συγκυρία βρίσκονται και εταιρίες που διαθέτουν σε ρευστότητα -μεγάλο- μέρος των κεφαλαίων τα οποία άντλησαν προ της κρίσης (Τέρνα Ενεργειακή, Aegean Airlines).