Σοβαρή απειλή για το ελληνικό χρηματιστήριο συνιστά πλέον η αδυναμία των εγχώριων ελεγκτικών αρχών να εποπτεύσουν με την ίδια αυστηρότητα και στο ίδιο βάθος τις κινήσεις και τις πρακτικές των Ελλήνων παικτών, με τις αντίστοιχες των ισχυρών ξένων οίκων και των επίσης μεγάλων πελατών τους.

Παρότι το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο, εντούτοις ενισχύεται όχι μόνο από την εφαρμογή της οδηγίας MiFID, που οδηγεί σε μεγάλη αδιαφάνεια (εφόσον οι κινήσεις γίνονται μέσα από τις διάφορες εξωχρηματιστηριακές πλατφόρμες), αλλά και από την πτωτική διεθνή τάση που οδηγεί σε τακτικές υποτιμητικής κερδοσκοπίας.

Τακτικές που συνδυάζουν κινήσεις στην αγορά παραγώγων με μεγάλες εντολές πώλησης στην ίδια τη χρηματιστηριακή αγορά και ιδίως στο διάστημα των «δημοπρασιών» στις οποίες καθορίζονται οι τιμές κλεισίματος.

Το τελευταίο διάστημα, τέτοιου είδους φαινόμενα υποτιμητικής κερδοσκοπίας καυτηριάστηκαν έμμεσα αλλά και άμεσα από υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη, που θεωρούν ότι η μεγάλη -και συχνά απότομη- πτώση των τιμών στις τραπεζικές μετοχές οφείλεται σε ξένους οίκους που:

α) εκμεταλλεύονται, προκειμένου να κερδοσκοπήσουν, τον τρόπο με τον οποίο προσδιορίζονται οι τιμές κλεισίματος (δημοπρασίες) όσο και το γεγονός ότι

β) η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν έχει καταφέρει να ελέγξει τις κινήσεις τους με την ίδια αυστηρότητα και ενδελέχεια με την οποία το πράττει όταν οι κινήσεις γίνονται από Έλληνες παίκτες.

Κατά την άποψη αυτών των τραπεζιτών είναι απαραίτητο να αλλάξει ξανά ο τρόπος με τον οποίο καθορίζονται οι τιμές κλεισίματος (πιθανώς με επιστροφή στο λεγόμενο 30λεπτο προ του κλεισίματος), αλλά και να αυξηθεί σημαντικά το κόστος δανεισμού μετοχών, προκειμένου να αποτραπεί η περαιτέρω ενίσχυση της υποτιμητικής κερδοσκοπίας στις τραπεζικές -κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά- μετοχές.

Κατά την άποψή τους, το γεγονός ότι συγκεκριμένοι ξένοι παίκτες έχουν συσσωρεύσει σημαντική δύναμη στην αγορά και έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν τις τιμές κλεισίματος σχεδόν κατά το δοκούν συνιστά εν δυνάμει «συστημικό κίνδυνο» για την ελληνική αγορά και δικαιολογεί τη λήψη εσπευσμένων ειδικών μέτρων.

Στο μεταξύ, πληροφορίες αναφέρουν ότι έχουν υπάρξει και άτυπες συνομιλίες μεταξύ συγκεκριμένων τραπεζιτών, προκειμένου να δημιουργηθούν «αναχώματα» σε αυτές τις υποτιμητικές επιθέσεις, μέσω των buy backs, δηλαδή των αγορών ιδίων μετοχών, αλλά και με την ενεργοποίηση τρίτων «φίλιων» δυνάμεων.

Ωστόσο, ψύχραιμοι παρατηρητές αναφέρουν σχετικά ότι τυχόν κινήσεις στήριξης εφόσον δεν συνδυαστούν με ρυθμιστικά μέτρα που να περιορίζουν την υποτιμητική κερδοσκοπία (όπως τα δύο παραπάνω) είναι πολύ πιθανό ότι δεν θα έχουν επιτυχία, όπως αποδείχτηκε και την περίοδο 2000 - 2001, καθώς η κρίση και οι πιέσεις στις τιμές των μετοχών είναι απόλυτα υπαρκτές και απλώς μεγεθύνονται και «μανιπουλάρονται» στην ιδιόμορφη κατάσταση της ελληνικής αγοράς.

Οι ίδιοι παρατηρητές, πάντως, επισημαίνουν ότι κομβικό σημείο όχι απλώς για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων αλλά και γενικότερα για την εύρυθμη λειτουργία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς στο προσεχές μέλλον είναι να αντιμετωπιστεί από τις ελληνικές αρχές το πρωτογενές φαινόμενο της «ασύμμετρης εποπτείας», ήτοι να βρεθεί τρόπος να εξισωθούν οι τώρα άνισοι όροι μεταξύ των ελληνικών και των ξένων χρηματιστηριακών εταιριών.

Όπως επισήμαναν στο euro2day αρμόδιες πηγές, σήμερα ακόμη και προγράμματα αγοράς ιδίων μετοχών ελληνικών εταιριών παραδίδονται σε ξένους εντολοδόχους οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν το «ζητούμενο» αποτέλεσμα στήριξης μέσω μεθόδων «program trading», χωρίς δηλαδή να μεσολαβεί ανθρώπινη εντολή, κι αποφεύγουν τον έλεγχο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ενώ αν μια ελληνική χρηματιστηριακή έκανε τις ίδιες κινήσεις, για λογαριασμό του πελάτη της, θα υπήρχαν κυρώσεις.

Για τον λόγο αυτόν ζητούν αναθεώρηση ορισμένων ρυθμίσεων εποπτείας, τονίζοντας ότι εφόσον οι ρυθμίσεις αυτές δεν μπορούν στην πράξη να εφαρμοστούν στους μεγάλους ξένους οίκους, τελικά νοθεύεται ο ανταγωνισμός, δημιουργείται ανισότητα και ενισχύονται τα μερίδια αγοράς των ξένων, εις βάρος των ελληνικών χρηματιστηριακών εταιριών.

Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τον περιβόητο πλέον φόρο επί των συναλλαγών. Με δεδομένο ότι ο φόρος αυτός ισχύει μόνο για συναλλαγές στο χρηματιστήριο κι όχι για τις εξωχρηματιστηριακές πλατφόρμες, όσοι έχουν τη δυνατότητα «φορο-αποφεύγουν» νομιμότατα κάνοντας τις κινήσεις τους εξωχρηματιστηριακά.

Την πρακτική αυτή ακολουθούν πλέον και ελληνικές εταιρίες όταν πρόκειται για μεγάλα προσυμφωνημένα πακέτα, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις ο φόρος ισοδυναμεί με σημαντικά ποσά, που μπορεί να ξεπερνούν το 1 εκατ. ευρώ.