Σε τουρκική μέγγενη ΧΑ και ομόλογα

Tο... Ανατολικό Ζήτημα των αγορών, δηλαδή η κατάσταση και οι εξελίξεις στην Τουρκία, φαίνεται πως ήρθε την πιο ακατάλληλη στιγμή για την ελληνική οικονομία και το Χρηματιστήριο της Αθήνας, καθώς συμπίπτει με την ολοκλήρωση του προγράμματος. 

Κάπως έτσι η χρηματιστηριακή αγορά υποχώρησε σε επίπεδα που είχε να δει από εποχές εντονότερων ανησυχιών και μοιάζει βέβαιο ότι βρισκόμαστε σε περίοδο έντονης αβεβαιότητας που, ατυχώς, μας επηρεάζει πολύ. 

Για ακόμα μία φορά στη διάρκεια του 2018, τα εγχώρια assets βρίσκονται αντιμέτωπα με το σπιράλ που δημιουργούν οι αυξανόμενοι φόβοι από την κατάρρευση της τουρκικής λίρας και της μείωσης της διάθεσης για ρίσκο στις αναδυόμενες αγορές. Τόσο το χρηματιστήριο, όσο και τα ομόλογα τελούν υπό διαπραγμάτευση σε εξωγενείς συνθήκες risk-off.

Παρότι το επόμενο χρονικό ορόσημο για την αγορά είναι προ των πυλών, η κίνηση της αγοράς δείχνει φόβο, με το Χρηματιστήριο να σημειώνει νέο χαμηλό έτους και να απέχει λίγες μονάδες από τις 700, που ήταν το χαμηλό του Νοεμβρίου 2017.

Οι μετοχές των τραπεζών αποτελούν ακόμα μια φορά τον αποδέκτη της αρνητικής ενέργειας και ψυχολογίας στην ελληνική αγορά, με απώλειες που ανέρχονται σε 13% τον τελευταίο μήνα και σχεδόν 25% το τελευταίο τρίμηνο, κατά το οποίο έχουν ενταθεί οι εκροές κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές. Οι ελληνικές τράπεζες δέχονται ισχυρό πλήγμα από την κατάρρευση της λίρας και των φόβων που υπάρχουν για το τουρκικό τραπεζικό σύστημα, αν και η έκθεση τους είναι αμελητέα.

Αντίστοιχα και ο Γενικός Δείκτης υποχωρεί 5% την τελευταία εβδομάδα και πάνω από 11% το τελευταίο τρίμηνο, παρότι πολλές μετοχές της υψηλής και της μεσαίας κεφαλαιοποίησης σημειώνουν σημαντικά κέρδη. Ταυτόχρονα, σε μια αγορά όπως η ελληνική που είναι flows driven, οποιαδήποτε εκροή, ειδικά τον Αύγουστο, προκαλεί τεράστιες απώλειες αφού δεν υπάρχει εγχώριο θεσμικό μέγεθος να αντισταθμίσει το βάρος.

Δεν έφτασε η Fitch

Δυστυχώς για τα εγχώρια assets, οι καλές ειδήσεις καίγονται και αυτό είναι ιδιαίτερα αρνητικό για μια αγορά. Η Fitch Ratings αναβάθμισε τη χώρα σε «ΒΒ-» και πλέον απέχει τρεις βαθμίδες από την επενδυτική αξιολόγηση, αφού εκτιμά ότι οι δημοσιονομικές επιδόσεις θα παραμείνουν ισχυρές την περίοδο μετά το πρόγραμμα στήριξης, με συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα κατά μέσο όρο 2,7% του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2018-2030.

Το πιο θετικό στοιχείο από την αναβάθμιση της Fitch Ratings, και το οποίο κάποια στιγμή η αγορά μπορεί να το εξετάσει σε μεγαλύτερο βάθος είναι η βιωσιμότητα του χρέους. Η Fitch υπολογίζει τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες (Gross Financing Needs - GFN) της Ελλάδας στο 9% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο για την περίοδο 2019-30, μέγεθος που ξεπερνά το καλύτερο σενάριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πολύ καλύτερο από το αντίστοιχο του ΔΝΤ.

Η Fitch επισημαίνει ότι το κόστος εξυπηρέτησής του χρέους που είναι χαμηλό, η μέση διάρκειά που είναι μεγάλη και οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες που είναι χαμηλές, παρά το υψηλό επίπεδο του δημόσιου χρέους, το καθιστούν διαχειρίσιμο και μειούμενο.

Το μέγεθος του κινδύνου

Αν η Τουρκία υποχρεωθεί να επιβάλει ελέγχους κεφαλαίου για να αναχαιτίσει την πτώση της λίρας (κάτι που η κυβέρνηση έχει απορρίψει), αυτό το γεγονός θα ήταν κακό για ολόκληρη την κατηγορία περιουσιακών στοιχείων των αναδυόμενων αγορών. Στην ασιατική κρίση, η Μαλαισία έκανε κάτι παρόμοιο και ήταν πολύ -κακό νέο για όλες τις οικονομίες στην περιοχή.

Οι πρώτες εκτιμήσεις για την αύξηση του πληθωρισμού στη γειτονική χώρα, των αποδόσεων των ομολόγων και την πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας υποδηλώνουν ότι η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με ύφεση, παρά το ισχυρά ανοδικό πρώτο εξάμηνο, χωρίς ωστόσο αυτή η εξέλιξη να έχει αντίκτυπο τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην χώρα μας.

Το ερώτημα συνεπώς είναι αν η πτώση της λίρας θα ωθήσει την τουρκική οικονομία σε ύφεση γρήγορα και αν θα προκαλέσει άμεσα τραπεζική κρίση στη γειτονική χώρα, η οποία θα κάνει μετάσταση στις λοιπές αναδυόμενες αγορές, όπως π.χ. στην ασιατική κρίση του 1997, και αυτό με τη σειρά του προκαλέσει μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό θα ήταν ένα ισχυρό χτύπημα για όλες τις αναδυόμενες αγορές, άρα και για την Ελλάδα.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία είναι σε μεγάλο βαθμό εσωτερικά και πέραν του προφανούς βραχυπρόθεσμου κινδύνου, εκτός εάν υπάρξει σημαντική υποχώρηση στα νομίσματα και αύξηση στις αποδόσεις των ομολόγων σε μια σειρά αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων χωρών, το πιθανότερο είναι ότι θα υποχωρήσουν μόλις ισορροπήσει η ισοτιμία στα νέα της επίπεδα. Ωστόσο, η κατάσταση στην Τουρκία μπορεί να είναι ένα καμπανάκι για τους πιθανούς κινδύνους και του τι μπορεί να συμβεί και σε άλλες οικονομίες, καθώς οι επενδυτές θα παραμείνουν νευρικοί σχετικά με την πτώση της λίρας, προκαλώντας εκροές κεφαλαίων από άλλες αναδυόμενες αγορές που εμφανίζουν ανισορροπίες και διπλά ελλείμματα.

Η άμεση απειλή

Τα στοιχεία της Bank of International Settlements (BIS) δείχνουν ότι η συνολική έκθεση της Ελλάδας στην Τουρκία είναι περίπου 130 εκατ. δολάρια και τα ποσά είναι παρά πολύ μικρά σε αντίθεση με την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που η έκθεσή τους είναι σημαντική. Ταυτόχρονα, όμως, η αρνητική επίδραση σε μέρος αυτών των ποσών είναι πολύ μικρότερη αφού εμφανίζονται σε τοπικό νόμισμα. Ωστόσο, η κρίση στην Τουρκία τροφοδοτεί την αποστροφή του ρίσκου μεταξύ των επενδυτών και αυξάνει τις αρνητικές σκέψεις για την Ιταλία, η οποία αντιμετωπίζει βασικές αποφάσεις για τον προϋπολογισμό και τις αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητάς της μετά το καλοκαίρι.

Οι τράπεζες με τη μεγαλύτερη έκθεση είναι η ισπανική εταιρεία BBVA, η ιταλική UniCredit, η γαλλική BNP Paribas, η ολλανδική τράπεζα ING και η HSBC από το Ηνωμένο Βσίλειο.

Οι αναλυτές για την ώρα θεωρούν ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες μπορούν να διαχειριστούν και πολύ χειρότερα σενάρια στην Τουρκία - τα οποία δεν αποτελούν τα πιθανότερα σενάρια τη δεδομένη στιγμή. Σημαντικός κίνδυνος θα προκύψει αν και εφόσον οι τράπεζες υποχρεωθούν να αποσυρθούν από τις τουρκικές δραστηριότητες τους.

Πιο αναλυτικά, η ισπανική BBVA ελέγχει το 49,9% της τουρκικής τράπεζας Garanti, η οποία έχει λογιστική αξία 4,4 δισ. ευρώ για την BBVA και περιουσιακά στοιχεία αξίας 82,4 δισ. δολαρίων (στοιχεία 30 Ιουνίου). Με την Garanti να συνεισφέρει το 12% των κερδών του ομίλου, στο χειρότερο σενάριο θα προκαλέσει αρνητικό χτύπημα στα ίδια κεφάλαια της BBVA κατά 10%-15%. Η BBVA δήλωσε ότι μια πτώση 10% στην αξία της λίρας αφαιρεί 2 μονάδες βάσης από τον δείκτη του βασικού εποπτικού κεφαλαίου της.

Η Unicredit, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, κατέχει περίπου το 40% της Yapi Kredi, της τέταρτης μεγαλύτερης τράπεζας της Τουρκίας, και η επίδρασή της είναι μικρότερη από 3% στο συνολικό μέγεθος της τράπεζας. Η Yapi Kredi αντιπροσωπεύει μόλις το 2% των εσόδων του ομίλου και η πτώση της λίρας κατά 10% μειώνει 2 μονάδες βάσης τον βασικό δείκτη των εποπτικών κεφαλαίων.

Η ολλανδική τράπεζα ING έχει μια πλήρως ελεγχόμενη θυγατρική στη χώρα, την ING Turkey, αλλά επίσης το μέγεθος είναι μικρό. Η JPMorgan Cazenove εκτιμά ότι επίδραση στα βασικά κεφάλαια της ING θα ανερχόταν σε 87 μονάδες στο ακραίο αρνητικό σενάριο.

Ο γαλλικός όμιλος BNP Paribas ελέγχει το 72% της Turk Ekonomi Bankasi (TEB) και οι εργασίες στην Τουρκία αντιπροσωπεύουν μόλις το 2,5% των κερδών προ φόρων της BNP Paribas και το 2% της καθαρής λογιστικής αξίας και το 2% των δανείων της τράπεζας.