Αγορές: Γιατί αποφεύγουν τώρα το ρίσκο

To παλιό χρηματιστηριακό ρητό «as goes January, so goes the year» θα δούμε αν επαληθευτεί στους επόμενους μήνες, ωστόσο η σημαντική χρηματιστηριακή άνοδος που αποτυπώθηκε στον πρώτο μήνα του έτους για την πλειονότητα των μετοχικών αγορών και η πτώση στη συνέχεια, έχει δημιουργήσει ρωγμές στην παγκόσμια bull market.

Ο S&P 500, μετά το πολύ δυνατό ξεκίνημα για το έτος, εμφανίζει κέρδη 2%, ενώ στην Ευρώπη ο DAX με σχεδόν -4% από τις αρχές του έτους από +5% μέσα στον Ιανουάριο, δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές μετοχές είναι δεμένες στο άρμα της Wall Street.

Σε ένα αρκετά ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον, οι ελληνικές μετοχές έδειξαν ότι ήταν σε θέση να μοιραστούν τον αγοραστικό πυρετό που επικράτησε στις μετοχές. Οι αγορές του Νότου υπεραποδίδουν σημαντικά, αφού η αναζήτηση του ρίσκου οδήγησε σε τοποθετήσεις σε τίτλους και αγορές που μέχρι τώρα ήταν δεύτερες επιλογές στα θεσμικά χαρτοφυλάκια.

Ωστόσο, η κατάσταση πλέον έχει αλλάξει. Οι διαχειριστές από τη φάση αναζήτησης για απόδοση (yield), έχουν ξεκινήσει να κινούνται σε πιο ασφαλείς επιλογές. Ο πιο ουσιαστικός ανασταλτικός παράγοντας είναι οι αποδόσεις των ομολόγων. Οι τιμές των ομολόγων έχουν υποχωρήσει και οι αποδόσεις τους έχουν κινηθεί στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων μηνών, με αποτέλεσμα οι τιμές των δεικτών των μεγαλύτερων χρηματιστηριακών αγορών να έχουν χάσει ένα σημαντικό μαξιλάρι.

Σε όλη αυτήν την περίοδο της ανόδου, ο δείκτης μέτρησης της μεταβλητότητας - κινδύνου VIX παρέμεινε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Οι επενδυτές, στηριζόμενοι στα χαμηλά επιτόκια και στην αύξηση της ποσότητας χρήματος, μπορούν με χαμηλό κόστος να χρηματοδοτήσουν επενδυτικές θέσεις με αυξημένο ρίσκο.

Η εικόνα όμως φαίνεται ότι έχει αρχίζει να χαλάει, γεγονός που έχει αρχίσει και αποτιμάται και στο δείκτη VIX.

Η τιμή του δείκτη έφθασε έως τις 8,56 μονάδες, σχεδόν all-time low, πλέον κινείται ανοδικά. Μετά την έκρηξη στην τιμή του, ο δείκτης έχει ισορροπήσει σε επίπεδα άνω του 18, γεγονός που καθιστά ουσιαστικά την αγορά ιδιαίτερα ευάλωτη σε αρνητικές εκπλήξεις. Τα ακραία επίπεδα του VIX υποδεικνύουν ότι μάλλον οι μετοχές βρίσκονται πια στα ώριμα στάδια της ανοδική τάσης και αυτό που λείπει για να επιβεβαιωθεί η παραπάνω άποψη είναι η διανομή των τίτλων από τα «δυνατά χέρια» και η κίνηση των τιμών κοντά στα προηγούμενα υψηλά.

Οι παγίδες

Οι αγορές μετοχών οδεύουν σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής, αλλά πέραν της αρνητικής τεχνικής συγκυρίας υπάρχουν σημαντικά επιχειρήματα τόσο από την αισιόδοξη πλευρά όσο και από την πλευρά των «αρκούδων» Σε ένα τέτοιο ευμετάβλητο περιβάλλον, οι παγίδες που κρύβονται μπορεί να είναι αρκετές και όχι απαραίτητα εμφανείς.

Από τη μια πλευρά, οι ενδείξεις ότι η ανάκαμψη στην Ευρώπη έχει αποκτήσει δυναμική αρχίσει μπορούν κάλλιστα να αποδειχθούν φρούδες αν η καταναλωτική ζήτηση δεν αρχίσει να ενισχύεται ενδογενώς.

Παράλληλα, ένα δεύτερο σημείο εστίασης είναι τα κέρδη ανά μετοχή των εταιρειών. Οι θετικές αναθεωρήσεις των κερδών που παρατηρούνται από τα μέσα Νοεμβρίου για την πλειονότητα των αγορών και ειδικά των αμερικανικών, ως αποτέλεσμα των ενδείξεων οικονομικής ανάπτυξης, μπορεί να είναι τελικά υπερβολικές αν η πραγματική οικονομική ανάπτυξη δεν επιταχύνει τον ρυθμό της στα επόμενα τρίμηνα. Οι εκτιμήσεις για κέρδη ανά μετοχή του S&P 500 φέτος και το 2019 από τον Νοέμβριο 2017 έχουν αυξηθεί κατά 8%, επίπεδα-ρεκόρ τα τελευταία έτη.

Στην άλλη πλευρά του νομίσματος, αν η ανάπτυξη επιταχυνθεί, μπορεί οι τωρινές εκτιμήσεις κερδοφορίας να υποστούν σημαντικές ανοδικές αναθεωρήσεις, στοιχείο που θα μειώσει εκ νέου τους δείκτες αποτίμησης, δημιουργώντας εκ νέου μια εικόνα ελκυστικών αποτιμήσεων.

Η τεχνική εικόνα

Στην Ευρώπη, ειδικά στον τραπεζικό κλάδο, η ισχυρή ανοδική ορμή από τα μέσα Νοεμβρίου έχει οδηγήσει το δείκτη Euro Stoxx Banks στα επίπεδα των 295 μονάδων από τις 285 μονάδες και πλέον ο στόχος των 330 μονάδων είναι ορατός, ωστόσο σε αυτό το επίπεδο εκτιμάται ότι τελειώνει και το ανοδικό σενάριο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Ο τραπεζικός δείκτης, παρά την άνοδο, συνεχίζει να υπολείπεται από τα υψηλά του 2009 σχεδόν 30%.

Πέραν των τραπεζών, οι ευρωπαϊκοί κλάδοι τεχνολογίας, αυτοκινητοβιομηχανίας, χημικών και ταξιδίων - αναψυχής είναι οι πιο υπεραγορασμένοι στο ράλι από τα μέσα Νοεμβρίου, ενώ στον αντίποδα οι πιο αμυντικοί κλάδοι, τροφίμων, κοινής ωφέλειας, υγείας και τηλεπικοινωνιών, έχουν υποαποδώσει. Η σχετική αδυναμία έναντι των αμερικανικών μετοχών παραμένει το κυρίαρχο θέμα στον δείκτη Euro Stoxx 50, αδυναμία η οποία συνεχίζεται και την τελευταία που υπάρχει ανάκαμψη των αμερικανικών τίτλων. Ο ευρωπαϊκός δείκτης βαρόμετρο Euro Stoxx παρότι δεν διέσπασε τη σημαντική στήριξη των 3.300 μονάδων εξακολουθεί να απέχει από τα υψηλά του 8% και φαίνεται ότι η ψυχολογική αντίσταση των 3.500 μονάδων ίσως να είναι η κορυφή που θα σηματοδοτήσει την αντιστροφή.

Για τον S&P 500 φαίνεται ότι στις επόμενες εβδομάδες έως και στο τέλος Μαρτίου ίσως να ολοκληρώνει το τελευταίο βήμα στον ανοδικό του σχηματισμό μέχρι και τα προηγούμενα υψηλά στις 2.873 μονάδες, αφού η αγορά παραμένει υπεραγορασμένη σε εβδομαδιαίο επίπεδο. Αυτό το οποίο λείπει από την τεχνική εικόνα τόσο του S&P 500 όσο και άλλων βασικών δεικτών είναι η «φάση διανομής» των τίτλων. Η κίνηση ωστόσο κάτω από τις 2.600/2.650 μονάδες μπορεί να επιταχύνει την πορεία του δείκτη σε χαμηλότερα επίπεδα.

Από την ανοδική κίνηση φαίνεται να λείπει η ορμή και αυτό επιβεβαιώνεται και στον ευρωπαϊκό δείκτη-βαρόμετρο DAX. Η κίνηση πάνω από τις 12.500 μονάδες οδήγησε σε νέα υψηλά και στις 13.597 μονάδες.

Χωρίς να είναι απίθανο ο DAX να κινηθεί έως τις 12.800 μονάδες ή και τις 13.000 μονάδες, η νέα κορυφή θα επιβεβαιώσει τον καθαρά διορθωτικό σχηματισμό και χαρακτήρα της πρόσφατης ανόδου που παρατηρούμε.