Πώς διαβάζει η αγορά το «κράτημα» στο ΧΑ

Σε ιδιαίτερα κομβική περίοδο έχει εισέλθει το Χρηματιστήριο της Αθήνας και η ελληνική αγορά συνολικά, καθώς τους επόμενους λίγους μήνες θα δοθούν (αναγκαστικά και εκ των πραγμάτων) απαντήσεις σε μια σειρά από κομβικά ζητήματα για την Ελλάδα.

Το πρόβλημα, στην παρούσα συγκυρία, είναι ότι εκτός από τα χρόνια προβλήματα (λ.χ. η διαχείριση των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες) έχουν προστεθεί ή αναζωπυρωθεί και κάποια νέα (λ.χ. οι περιπλοκές στην εξωτερική μας πολιτική), τα οποία έχουν βαρύνει (προς ώρας τουλάχιστον) το κλίμα.

Απ’ την άλλη πλευρά, όμως, παραμένουν και τα θετικά δεδομένα (είναι άκρως ενδεικτική η αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας από τη Moody’s), τα οποία στηρίζουν βάσιμα την αισιοδοξία. Και κάπως έτσι γίνεται σαφές ότι η τρέχουσα περίοδος μπορεί να γίνει το σκηνικό μιας τάσης που θα διαρκέσει για αρκετά χρόνια στην ελληνική οικονομία και το χρηματιστήριο.

Μουδιασμένο χαρακτηρίζουν πολλοί το χρηματιστηριακό κλίμα, επειδή ο Γενικός Δείκτης έχει χάσει γύρω στις 50 μονάδες από το υψηλό του σημείο, ωστόσο εξακολουθεί να κερδίζει πάνω από 100 μονάδες το τελευταίο τρίμηνο και γύρω στις 180 μονάδες κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο.

Όσοι βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο επικεντρώνονται σε μια σειρά εξελίξεων που έχει λάβει χώρα κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα και έχει προκαλέσει σκιές στο ανοδικό αφήγημα του ελληνικού χρηματιστηρίου:

-Ο φόβος για μια γενικευμένη υποχώρηση των διεθνών κεφαλαιαγορών, έπειτα από ένα πολυετές ράλι, όσο κι αν η ελληνική αγορά φαίνεται πως μέχρι τώρα έχει επιδείξει μια σχετικά πιο αμυντική συμπεριφορά.

-Το τεταμένο κλίμα στην εγχώρια πολιτική σκηνή και η συμπεριφορά της Τουρκίας σε Αιγαίο και Κύπρο.

-Η αξιοσημείωτη άνοδος των αποδόσεων (yields) των ελληνικών κρατικών ομολόγων μετά την τελευταία έξοδο της χώρας στις διεθνείς αγορές.

-To σταδιακό χαμήλωμα του πήχη από πλευράς κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την «καθαρή έξοδο» της χώρας από τα μνημόνια τον προσεχή Αύγουστο.

-Η πίεση του διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, στο πλαίσιο του πρόσφατου Eurogroup (από την πλευρά του ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών τοποθετήθηκε πως η ΕΚΤ είναι περισσότερο αυστηρή απ’ ό,τι θα έπρεπε για την πορεία των πλειστηριασμών και πως δεν χρειάζεται η ύπαρξη «προληπτικής γραμμής στήριξης» πριν από την έξοδο της χώρας από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό προστασίας.

-Η συνεχιζόμενη αγωνία για την έκβαση των τραπεζικών stress tests και των ενδεχόμενων αυξήσεων μετοχικών κεφαλαίων που μπορεί να απαιτηθούν.

Από την άλλη πλευρά, το βασικό αφήγημα των «ταύρων» στο ελληνικό χρηματιστήριο δεν έχει αλλάξει και περιλαμβάνει τη συνέχιση της σταδιακής ομαλοποίησης της εγχώριας οικονομίας μέσα από ένα ΑΕΠ που θα κινείται με ανοδικούς ρυθμούς (από 1,5% έως 2,5% για τη φετινή χρονιά).

Σύμφωνα μάλιστα με τους υποστηρικτές αυτού του αφηγήματος, ήδη ο τουρισμός και οι εξαγωγές δείχνουν πως έχουν ξεκινήσει «με το δεξί» τη νέα χρονιά και η λιανική κατανάλωση φαίνεται πως τουλάχιστον διατηρείται στα περσινά επίπεδα, αν δεν ανακάμπτει με μικρά βήματα.

Εκτιμάται λοιπόν πως μέσα σε μια οικονομία που σταδιακά βρίσκει την ηρεμία της και καταφέρνει να ανεβάζει το ΑΕΠ της, το ελληνικό χρηματιστήριο έχει τις προϋποθέσεις να πάει αρκετά καλύτερα σε βάθος χρόνου, αν συνεκτιμηθεί πως η μέση μερισματική του απόδοση (άνω του 2,5% στους μη τραπεζικούς τίτλους) είναι πολλαπλάσια των τραπεζικών επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις.

Όσο για τη διόρθωση των τιμών κατά τον τελευταίο μήνα, αυτή ήταν ίσως και ευπρόσδεκτη, προκειμένου να… ξεκουραστεί η αγορά έπειτα από μια μεγάλη άνοδο και να ανεβεί το μέσο κόστος κτήσης των μετοχών από τους αγοραστές (μέρος όσων αγόρασαν τίτλους στα χαμηλά επίπεδα της περιόδου 2013-2016 προχώρησαν σε μερικές τουλάχιστον ρευστοποιήσεις).

Οι προκλήσεις

Οι αγορές, ωστόσο, δεν έχουν μόνο βραχυμεσοπρόθεσμη οπτική των πραγμάτων στην ελληνική οικονομία και δεν περιορίζονται στο να προβλέπουν το ΑΕΠ για το επόμενο δωδεκάμηνο. Και αυτό γιατί, ενώ το σύνολο των αναλυτών αναμένει για φέτος μικρότερο ή μεγαλύτερο ποσοστό ανάπτυξης, υπάρχουν πολύ διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με:

1.Το πόσο διατηρήσιμη θα είναι αυτή η ανάπτυξη σε βάθος χρόνου, έτσι ώστε να μπορούμε να πούμε ότι η ελληνική οικονομία έχει εισέλθει σε ένα μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό κανάλι.

2.Το πόσο ισχυρή θα είναι αυτή.

«Χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, που ξεκινούν από το συνταξιοδοτικό και εκτείνονται στο σύνολο των κυβερνητικών δράσεων, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε ετήσιες αυξήσεις ΑΕΠ της τάξεως του 3% και του 4%, αλλά θα περιοριστούμε σε πολύ φτωχότερες επιδόσεις που δεν θα ξεπερνούν το 1% με 1,5%», υποστηρίζει γνωστός παράγοντας της οικονομίας, αναρωτώμενος αν μετά από οκτώ χρόνια μνημονίων και μέσα σε ένα τόσο έντονα πολωμένο κλίμα, θα μπορέσουν να υπάρξουν οι απαιτούμενες συναινέσεις για την υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμιστικών αλλαγών.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της πρόσφατης εκδήλωσης του ΣΕΒ, ο οποίος παρουσιάζοντας σχετική μελέτη του οίκου ΕΥ, διεμήνυσε προς τις ελληνικές κυβερνήσεις πως θα πρέπει να μεταβάλλουν τις πολιτικές τους, προκειμένου ένα τμήμα έστω των πολύ μικρών επιχειρήσεων να μεγαλώσει και να μετατραπεί σε μικρές και μεσαίες. Και αυτό γιατί μια τέτοια στροφή όχι μόνο θα στηρίξει περαιτέρω την απασχόληση, αλλά επίσης θα τονώσει την ανταγωνιστικότητα και τον εξαγωγικό προσανατολισμό ολόκληρης της χώρας.

Ένα άλλο πεδίο δημιουργικής δράσης είναι το περιβόητο «ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης», που ναι μεν το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων θεωρεί απαραίτητο, αλλά ακόμη δεν έχει καταρτιστεί, δέκα χρόνια μετά το ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης.

Το συνταξιοδοτικό αποτελεί ακόμη έναν τομέα που -ούτως ή άλλως- αργότερα ή γρηγορότερα θα ανοίξει και πάλι, έστω και αν τμήμα των προβλεπόμενων μειώσεων στις συντάξεις (προσωπικές διαφορές) δεν έχει ξεκινήσει ακόμη (εφαρμόζεται από 1ης/1/2019). Και αυτό γιατί το σύνολο των παραγόντων της αγοράς μιλά για την ανάγκη μείωσης των ασφαλιστικών από τη μια πλευρά προκειμένου να τονωθεί ουσιαστικά η απασχόληση και η οικονομία και η ένταξη του δεύτερου πυλώνα (επαγγελματικά ταμεία με ανταποδοτικό τρόπο λειτουργίας) από την άλλη.

Και φυσικά, ακόμη ένα σημαντικό πεδίο δράσης σχετίζεται με το πόσο φιλική είναι η πολιτεία, αλλά και η κοινωνία γενικότερα, απέναντι στην επιχειρηματικότητα και την προσέλκυση επενδύσεων, είτε αυτή γίνεται με κοινοτική χρηματοδότηση (βλέπε ταχύτητα απορρόφησης κονδυλίων του ΕΣΠΑ) είτε από ιδιώτες επενδυτές.

Η εικόνα στο Χρηματιστήριο τώρα

Η επιστροφή των ξένων μετοχικών αγορών σε θετικά πρόσημα επέτρεψε και στην εγχώρια αγορά μετοχών να κινηθεί υψηλότερα. Ωστόσο, παρά το σημαντικό ριμπάουντ από το χαμηλό στις 811 μονάδες, πολλοί επενδυτές εξακολουθούν να βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο, τουλάχιστον έως ότου το θετικό κλίμα στο εξωτερικό εδραιωθεί.

Στην εγχώρια αγορά ομολόγων, η έκδοση του 7ετούς έχει ήδη γυρίσει αρνητικά από την έκδοσή της, γεγονός που έχει φέρει γκρίνια στα hedge funds, ενώ και το 10ετές κινείται στη ζώνη του 4,5%, ενώ απείχε μια ανάσα από το 3,5% ή 100 μονάδες βάσης υψηλότερα, δείχνοντας πόσο ευμετάβλητες είναι οι συνθήκες για τα ελληνικά assets και πόσο δύσβατος θα είναι ο δρόμος της καθαρής εξόδου χωρίς «μαξιλάρια ασφαλείας». Η ανοδική κίνηση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου λίγο πριν από το 3% δημιουργεί πολλά ερωτήματα για την πορεία των ομολογιακών αγορών συνολικά.

Στο μικροσκόπιο των αναλυτών και των διαχειριστών λαμβάνονται υπόψη με σημαντική βαρύτητα τα μέτωπα:

1. Της εξόδου της χώρας από τα μνημόνια,

2. Τις αναβαθμίσεις που θα λάβουν χώρα μέχρι το καλοκαίρι από τους οίκους αξιολόγησης,

3. Τα αποτελέσματα από το stress test στις ελληνικές τράπεζες,

4. Την πορεία των ξένων μετοχικών αγορών και των ομολόγων σε συνδυασμό με την άνοδο των επιτοκίων στις ΗΠΑ.

Επίσης στο επόμενο χρονικό διάστημα θα τεθούν επί τάπητος τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το ελληνικό χρέος, η συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ και οι επόμενες νέες εκδόσεις ομολόγων.

Παράλληλα, με τα αποτελέσματα του προηγούμενου έτους να αρχίζουν να έρχονται στο προσκήνιο, η συζήτηση καταλήγει στις αποτιμήσεις και στο κατά πόσο η ανοδική συνέχεια μπορεί να έχει καύσιμα ή ποιοι τίτλοι παραμένουν «φθηνοί» ή «ακριβοί» σε σύγκριση τόσο με τις εγχώριες επιλογές όσο και με τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς μέσους όρους.