Οι «άγνωστοι x» για τράπεζες και οικονομία

Παρότι ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. εξακολουθεί να σημειώνει κέρδη άνω του 15% από τις αρχές τους έτους, έχει ήδη χάσει παραπάνω από τα μισά που εμφάνιζε στο υψηλό του, ενώ ο Σεπτέμβριος ήταν… βαρύς, με το ελληνικό χρηματιστήριο να ξεχωρίζει ως η μετοχική αγορά με τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρώπη.

Το χρηματιστηριακό κλίμα έχει επιβαρυνθεί σε σημαντικό βαθμό. Βασικός υπαίτιος γι’ αυτό ο τραπεζικός κλάδος, ο οποίος είναι ικανός να συμπαρασύρει (ή συμπαρασύρει ήδη) και τις λοιπές υγιείς δυνάμεις της αγοράς σε νέες περιπέτειες. Το ζήτημα, λοιπόν, τώρα είναι αν το κλίμα έχει χαλάσει ανεπανόρθωτα ή όχι.

Ειδικά για τα ελληνικά ομόλογα, παρά την άνοδο του 10ετούς τις προηγούμενες ημέρες σε επίπεδα άνω του 5,7% (στοιχείο που θα μπορούσε να θορυβήσει την αγορά), στις τελευταίες δύσκολες μέρες των ομολογιακών αγορών με τις εξελίξεις στην Καταλονία, δεν έδειξαν καμία διάθεση ανόδου και μάλιστα βρέθηκαν στα χαμηλότερα επίπεδά του για τις τελευταίες συνεδριάσεις. Η παραμονή του 10ετούς σε επίπεδα χαμηλότερα του 5,6% είναι σημαντική παράμετρος στην προσπάθεια και της αγοράς μετοχών να διατηρήσει τα επίπεδα των 750 μονάδων.

Τα αρνητικά στοιχεία

Παρότι το AQR που είχε ζητήσει το ΔΝΤ για τις ελληνικές συστημικές τράπεζες τελικά δεν θα πραγματοποιηθεί, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα για τις τράπεζες αναφορικά μετά τα stress tests του 2018, το Troubled Asset Review (TAR) που ξεκίνησε ο SSM στις Alpha Bank και Εθνική Τράπεζα (ακολουθούν η Τράπεζα Πειραιώς και η Eurobank), η εφαρμογή του προτύπου IFRS 9 και, τέλος, η οδηγία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τον σχηματισμό προβλέψεων στο 100% μόνο στα νέα NPEs που θα δημιουργηθούν από το 2018, έχει προκαλέσει υπερβολική ανησυχία στις τάξεις όλων των επενδυτών.

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν μπει για τα καλά στο μικροσκόπιο του SSM και έως τον Μάιο του 2018 τα χαρτοφυλάκιά τους θα γίνουν… φύλλο και φτερό. Το κλιμάκιο του SSM μέσω του TAR ελέγχει όλα τα δάνεια -μη εξυπηρετούμενα και ενήμερα, κυρίως όσα έχουν ρυθμιστεί. Στο μικροσκόπιο των ελεγκτών, εκτός από το μέγεθος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και των ρυθμισμένων που παρουσιάζουν αρρυθμίες, έχουν μπει και οι κινήσεις που κάνει κάθε τράπεζα για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Τον Φεβρουάριο ξεκινά το stress test, το οποίο θα ολοκληρωθεί έως τα τέλη Μαΐου του 2018. Κι εδώ τα στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών θα ελεγχθούν με βάση δύο σενάρια, το βασικό σενάριο και το δυσμενές, το οποίο θα προϋποθέτει χειρότερες εκτιμήσεις από τις τρέχουσες για την πορεία της οικονομίας.

Ωστόσο, είναι γεγονός ότι ο ρυθμιστής έχει πλέον μια πολύ καλή εικόνα της ποιότητας των υποκείμενων στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών, δεδομένου ότι παρακολουθεί λεπτομερώς ένα σύνολο δεικτών ποιότητας στοιχείων ενεργητικού ανά τρίμηνο, ως μέρος των σχεδίων μείωσης των NPEs. Επιπρόσθετα, οι μακροοικονομικές παραδοχές για το stress test του 2018, ακόμα και στο δυσμενές σενάριο, θα είναι πολύ πιο ήπιες από εκείνες του 2015 οπότε έλαβε χώρα η τελευταία ανακεφαλαιοποίηση βάσει των αποτελεσμάτων του δυσμενούς σεναρίου.

Τα θετικά στοιχεία

Το… πολεμικό κλίμα για τις ελληνικές μετοχές συνολικά έχει διαμορφωθεί σε μια περίοδο που καταγράφονται θετικές εγχώριες μακροοικονομικές εξελίξεις, η αγορά των ομολόγων δεν δείχνει προς ώρας διάθεση να ακολουθήσει την πορεία των μετοχών και οι ξένες αγορές κινούνται σε ιστορικά υψηλά. Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, κράτησε εποικοδομητική στάση, δηλώνοντας την υποστήριξή του για μια «καθαρή έξοδο» της Ελλάδας από το πρόγραμμα και μια μετάβαση σε παρακολούθηση μετά το πρόγραμμα.

Σε μια άλλη συμβολική κίνηση, το Συμβούλιο της Ε.Ε. έκλεισε επισήμως τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος κατά της χώρας. Νωρίτερα στο καλοκαίρι, οι Moodys’, Fitch Ratings και Standard & Poor’s προχώρησαν σε αλλαγή του outlook για τη χώρα σε θετικό, με μικρές αυξήσεις στην πιστοληπτική ικανότητα, ενώ αναμένεται νέα έκθεση της Moody’s την προσεχή Παρασκευή. Ακόμα, η επιστροφή των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα συνεχίζεται και ο στόχος για το σύνολο του 2017 να καταφέρουν να προσελκύσουν καταθέσεις ύψους 7-8 δισ. ευρώ φαίνεται εφικτός.

Σε macro επίπεδο, ο κύριος δείκτης PMI καταγράφει τον εντονότερο ρυθμό ανάπτυξης από τον Ιούνιο του 2008 και έφτασε τον Σεπτέμβριο το 52,8, ανοδικά για τέταρτο συνεχόμενο μήνα. Σε micro επίπεδο η Εθνική Τράπεζα προχωρά στην έκδοση τριετούς καλυμμένου ομολόγου, ύψους 300-500 εκατ. ευρώ, την πρώτη έκδοση ομολόγου από ελληνική τράπεζα από το 2014.

Το ζήτημα της El Dorado και ειδικά του Ελληνικού, που φαίνεται να μην καταλήγει στα… βράχια, είναι επίσης θετικές εξελίξεις, αλλά θα χρειαστούν ακόμα καλύτερες εξελίξεις από το μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και των κόκκινων δανείων για την αντιστροφή της πτωτικής πορείας στην αγορά.

Και το στοίχημα…

Παρότι το κλίμα έχει επιδεινωθεί άρδην, μεγάλοι ξένοι παίκτες παραμένουν θετικοί για την πορεία της οικονομίας, ακόμη και των τραπεζικών μετοχών. Η Autonomous Research πιστεύει ότι οι τράπεζες θα μπορέσουν να απορροφήσουν τις πιθανές απώλειες του stress test του 2018, δεδομένου ότι ανακεφαλαιοποιήθηκαν το 2015 για μακροοικονομικές υποθέσεις που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.

Η Blackrock, ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων στον κόσμο και κάτοχος άνω του 5% στην Alpha Bank, είναι επίσης αισιόδοξη και υποστηρίζει ότι η επιτυχημένη επιστροφή στις χρηματαγορές μετά την τρίτη αξιολόγηση «θα ξεκλειδώσει σημαντική επενδυτική ζήτηση» και ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για ενίσχυση των μετοχών του χρηματοπιστωτικού κλάδου στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

Η αμερικανική επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs υποστηρίζει ότι οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία λαμβάνουν πλέον χώρα σε ένα μακροοικονομικό πλαίσιο που είναι πιο ισχυρό στην απορρόφηση των αποσταθεροποιητικών κραδασμών και παρά τις προκλήσεις, η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται σε ένα περιβάλλον με χαμηλότερη μεταβλητότητα και πιο σταθερό.

Το μεγάλο στοίχημα που θα μπορούσε να αλλάξει άρδην την τρέχουσα αρνητική εικόνα είναι η ομαλή ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, αλλά η αδυναμία σχηματισμού της γερμανικής κυβέρνησης δεν διευκολύνει την κατάσταση. Η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης και οι εκδόσεις ομολόγων θα αποτελούσαν κομβικά στοιχεία για το re-rating της αγοράς. Μια τέτοια εξέλιξη θα είχε άμεση επίδραση στην πιστοληπτική ικανότητα της χώρας και θα βοηθούσε τα μέγιστα στη σταδιακή αποκατάσταση της πρόσβασης στην αγορά των ομολόγων.

Το θεμελιώδες ζήτημα για την Ελλάδα παραμένει το συνεχιζόμενο υψηλό βάρος του χρέους της χώρας και αυτό εξακολουθεί να οδηγεί σε πολύ ακραία αποτελέσματα, αλλά και την ανάγκη για κάποιου είδους ελάφρυνση με την ολοκλήρωση του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018. Μπορεί η Goldman Sachs να θεωρεί το χρέος υπό έλεγχο, ωστόσο η χώρα θα χρειαστεί περίπου 19 δισ. ευρώ μέχρι το 2020 και η κατάσταση αυτή τη στιγμή δεν δείχνει ότι η χώρα θα έχει αποκτήσει ανεμπόδιστη και απεριόριστη πρόσβαση στις αγορές ώστε να καλύψει τις περισσότερες από αυτές τις ανάγκες.