Εύθραυστες οι ισορροπίες στο δρόμο για την ανάκαμψη

Tο χρηματιστηριακό σοκ της προηγούμενης εβδομάδας ήταν απλώς το... κερασάκι στην τούρτα. Είχαν προηγηθεί οι δημόσιες αντεγκλήσεις της κυβέρνησης με την El Dorado, οι συνεχόμενες αναβολές σε κρίσιμα θέματα για την επένδυση στο Ελληνικό και, κυρίως, η έντονη φημολογία για τις συστημικές τράπεζες.

Και μπορεί τα συγκεκριμένα προβλήματα να θεωρούνται σχεδόν δεδομένα (και ενδεχομένως λυμένα σε βάθος χρόνου), όμως άρκεσε μια «συγκυριακή» όξυνση για να κατακρημνιστεί το Χ.Α. και γενικότερα να τίθεται εν αμφιβόλω το σενάριο της ανάκαμψης.

Επί της ουσίας, το σκηνικό δεν έχει αλλάξει, οι… αρρυθμίες παραμένουν οι γνωστές και είναι σχεδόν προεξοφλημένες. Όμως, αυτό που φάνηκε για ακόμα μία φορά είναι ότι η… χιλιοτραγουδισμένη εξομάλυνση στην οικονομία είναι άκρως εύθραυστη και η χώρα παραμένει εγκλωβισμένη στην αβεβαιότητα.

Οι ξένοι επενδυτές αποφεύγουν τους… θορύβους (λ.χ. πρώτη έξοδος της χώρας στις αγορές ομολόγων τον Ιούλιο, εξαγγελίες στη ΔΕΘ, κόντρα για επιμέρους πολιτικά ζητήματα) και εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στην ουσία, που δεν είναι άλλη από τον «οδικό χάρτη» της κυβέρνησης προκειμένου να «βγει η χώρα από το μνημόνιο» έως τον Αύγουστο του 2018 και τις πιθανότητες επιτυχίας του συγκεκριμένου εγχειρήματος.

Μάλιστα, το κακό είναι πως μια σειρά εξελίξεων που έλαβαν χώρα ήρθαν να προσθέσουν νέες αβεβαιότητες στο προαναφερόμενο εγχείρημα, με αποτέλεσμα τη σημαντική υποχώρηση στο ταμπλό των ελληνικών μετοχών (κυρίως των τραπεζικών) και την άνοδο των αποδόσεων στα εγχώρια κρατικά ομόλογα.

Έτσι, απέναντι στη βούληση της κυβέρνησης για «καθαρή έξοδο από το μνημόνιο», σήμερα ξεδιπλώνονται οι παρακάτω αβεβαιότητες για μια σειρά από θέματα:

1.Πόσο γρήγορα θα προχωρήσει η τρίτη αξιολόγηση και στη συνέχεια η ρύθμιση του ελληνικού δημόσιου χρέους. Η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι συμφωνούν στο ότι η νέα αξιολόγηση θα πρέπει να κλείσει σύντομα, ωστόσο οι εναπομείνασες εκκρεμότητες είναι πολλές και σημαντικές.

2.Αν είναι εφικτή η συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής χωρίς τη λήψη νέων μέτρων, ιδιαίτερα όταν αμφισβητείται ο φετινός στόχος για ΑΕΠ στο +1,8% (για +2% αναφέρθηκε πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος) και όταν από το 2018 απαιτούνται ετήσια πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5%.

3. Πόσο αυστηρά θα είναι τα stress tests των ελληνικών τραπεζών (παρότι η διάσταση απόψεων μεταξύ Ε.Ε. και ΔΝΤ φαίνεται ότι γεφυρώθηκε με αμοιβαίες υποχωρήσεις και προσεγγίσεις).

Η θέση του Έλληνα υπουργού Οικονομικών είναι ότι οι ελληνικές συστημικές τράπεζες είναι σε καλή κατάσταση, πως κανένας δεν μπορεί να αμφιβάλλει γι’ αυτό. Παράλληλα, ΕΚΤ και ΔΝΤ βρήκαν φόρουλα συμβιβασμού για το έλεγχο της κατάστασης στον κλάδο. Από την πλευρά της, πάντως, η αγορά έχει ήδη προεξοφλήσει στις τρέχουσες τιμές των τραπεζικών τίτλων μια πιθανή μελλοντική -περιορισμένη έστω- ανάγκη επανακεφαλαιοποίησής τους, διαπιστώνοντας πως το ζήτημα των κόκκινων δανείων είναι πολύ πιο δύσκολο να επιλυθεί στην πράξη απ’ ό,τι περιγράφεται στους στόχους του ΤΧΣ.

Και όλα αυτά θα επηρεαστούν από τη στάση που θα κρατήσει η νέα γερμανική κυβέρνηση (πιθανόν να είναι σκληρότερη από αυτή της προηγούμενης, μετά και τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών), αλλά και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το επενδυτικό στοίχημα

Επιπρόσθετα, οι ειδήσεις που βλέπουν τον τελευταίο δίμηνο το φως της δημοσιότητας και αφορούν βασικές επενδύσεις όπως αυτές στο Ελληνικό και στις Σκουριές επιβαρύνουν περαιτέρω το κλίμα, αν και η επενδυτική αγορά δεν φαίνεται να έχει πιστέψει -μέχρι τώρα τουλάχιστον- πως τα συγκεκριμένα projects θα ναυαγήσουν (αν γινόταν κάτι τέτοιο, οι απώλειες στο Χ.Α. θα ήταν σαφώς μεγαλύτερες).

Ανεξάρτητα ωστόσο από τις δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις, έντονη είναι η αγωνία της χρηματιστηριακής αγοράς (αλλά και των οικονομολόγων γενικότερα) για το κατά πόσο η Ελλάδα είναι σε θέση να προσελκύσει κατά τα επόμενα χρόνια τις τόσο μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται, έτσι ώστε να ανακάμψει ουσιαστικά.

Και αυτό γιατί απέναντι στην ιδιαίτερα αισιόδοξη θέση του υπουργού Οικονομικών («τα επόμενα δύο χρόνια στην Ελλάδα θα υπάρχουν περισσότερες επενδύσεις από όσες θα μπορούμε να απορροφήσουμε, για αυτό πρέπει να υπάρχουν φίλτρα για να προστατεύονται και κοινωνικά αγαθά»), έρχεται η νέα έκθεση του World Economic Forum που κατατάσσει τη χώρα μας στις τελευταίες θέσεις διεθνώς σε ό,τι αφορά την ελκυστικότητα επενδύσεων.

Τα σπουδαιότερα έπονται

Με άλλα λόγια, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια αρνητική εξέλιξη που να έλαβε χώρα και να έπληξε την ελληνική οικονομία και τις τράπεζες, αλλά αντίθετα οι τελευταίες δηλώσεις-εκτιμήσεις και «αναλύσεις» ήρθαν να σκιάσουν ένα θετικό σενάριο που είχε αρχίσει να δημιουργείται την περασμένη άνοιξη και αφορούσε την περίοδο Σεπτεμβρίου 2017-Αυγούστου 2018.

Έτσι εξηγείται, άλλωστε, ότι μεταξύ των αναλυτών υπάρχουν πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις για την αποτίμηση των τραπεζικών μετοχών ή ακόμη και για το γεγονός ότι την ώρα που πωλούνται… καραβιές ελληνικών τίτλων στο ταμπλό από συγκεκριμένα διεθνή funds, άλλα ξένα funds έρχονται -βάζοντας το χέρι στην τσέπη- και τους μαζεύουν. Όπως δείχνουν τα πράγματα, οι τιμές των τραπεζικών μετοχών θα συνεχίσουν τις έντονες διακυμάνσεις τους, ως αποτέλεσμα δηλώσεων και εκτιμήσεων αναλυτών και αξιωματούχων κυρίως του εξωτερικού.

Και ενώ οι πιέσεις στους τραπεζικούς τίτλους ήταν εντονότατες μέχρι και την Τετάρτη, στα υπόλοιπα χαρτιά η πτώση ήταν σχετικά ελεγχόμενη, με κάποιους επενδυτές περισσότερο να κλειδώνουν μέρος των κερδών που κατέγραψαν φέτος, παρά να ξεπουλάνε τις θέσεις τους (οι μη τραπεζικές μετοχές καταγράφουν φέτος πολύ σημαντικές αποδόσεις, καθώς ενώ από την αρχή του έτους ο Τραπεζικός Δείκτης έχει εμφανίζει απώλειες 12,5%, ο Γενικός Δείκτης παρουσιάζει κέρδη 13,9%).

Άλλωστε, σύμφωνα με τους αναλυτές, υπάρχουν δεκάδες μετοχές στο Χρηματιστήριο της Αθήνας που είτε είναι έντονα διεθνοποιημένες και αναπτύσσονται, είτε δείχνουν να έχουν υπερπηδήσει τις δυσκολίες της κρίσης και να μπορούν να ελπίζουν σε ανοδικές επιδόσεις σε μια οικονομία που θα αρχίσει να ανακάμπτει, έστω και σταδιακά.

Παράγοντες της αγοράς μάλιστα εκτιμούν πως ένα χαρτοφυλάκιο εισηγμένων εταιρειών με ισχυρά θεμελιώδη δεδομένα είναι σε θέση να αποφέρει ικανοποιητικές αποδόσεις μακροπρόθεσμα, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποφευχθεί το ακραίο αρνητικό σενάριο για την οικονομία.