Το δύσκολο παζλ του 2017

Ετος-σταθμός το 2017 για τη χώρα, καθώς θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό αν είναι εφικτή η επιστροφή στην κανονικότητα. Τα στοιχήματα και οι κίνδυνοι. Τι θα δώσει τον τόνο στην οικονομία και την αγορά.

Δημοσιεύθηκε: 18 Δεκεμβρίου 2016 - 18:33

Γιώργος Α. Σαββάκης [email protected]

Μόλις μία εβδομάδα πριν, στο Χρηματιστήριο κυριαρχούσε μια εύθραυστη αισιοδοξία. Η αγορά ερχόταν από αρκετές και συνεχόμενες ανοδικές συνεδριάσεις, βασικοί δείκτες είχαν διασπάσει σημαντικές αντιστάσεις και διαμόρφωναν θετικές τάσεις, τα κέρδη σε πολλές μετοχές (ιδίως τις τραπεζικές) ήταν σημαντικά. Όμως, άρκεσε η περιπλοκή στο μέτωπο της δεύτερης αξιολόγησης για να θυμηθούν όλοι πόσο δύσκολο είναι να επιτύχει κάποιος το σωστό timing για να κινηθεί στο Χ.Α. και πόσο... ακόμα πιο δύσκολο είναι να καταρτίσει στρατηγική που να καλύπτει διάστημα πέραν των λίγων... ημερών.

Εκτός, όμως, από τα (τρόπον τινά) συγκυριακά προβλήματα, όπως η εξέλιξη στην τρέχουσα διαπραγμάτευση με τους δανειστές, υπάρχουν και ευρύτερα μέτωπα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, που δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν ντόμινο προβλημάτων. Σε κάθε περίπτωση, όσοι δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά θα πρέπει να έχουν αρκετές δικλίδες ασφαλείας για όλο το επόμενο έτος -με την... ευχή να υπερισχύσουν οι ευχάριστες εκπλήξεις.

Τα νέα δεδομένα

Οι ευχάριστες ειδήσεις για όσους δραστηριοποιούνται στο Χρηματιστήριο της Αθήνας φαίνεται να μπαίνουν στον πάγο μετά τις εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Οι εξαγγελίες της κυβέρνησης στο θέμα του επιδόματος των συνταξιούχων και του ΦΠΑ είχαν ως αποτέλεσμα να προκαλέσουν άμεσο πάγωμα στα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους από τον ESM και αυτό με τη σειρά του sell-off στις τραπεζικές μετοχές και στα ελληνικά ομόλογα. Οι τραπεζικές μετοχές σημείωσαν κάθετη πτώση 8% και η απόδοση στο ελληνικό δεκαετές ομόλογο από το 6,5% κινήθηκε ταχύτατα πάνω από το 7%, με την κατάσταση να βελτιώνεται ωστόσο τάχιστα την Παρασκευή, με αναστροφή της τάσης τόσο στις τραπεζικές μετοχές όσο και στα ομόλογα.

Ο πολιτικός κίνδυνος

Η βελτίωση του επενδυτικού κλίματος σε όλη τη διάρκεια του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου έγινε με αφορμή τις προσδοκίες και τα γεγονότα που αφορούσαν στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης εντός του έτους ή το αργότερο τον Ιανουάριο του 2017, την ανακοίνωση των βραχυπρόθεσμων μέτρων που αφορούν το ελληνικό χρέος έως και το 2018 από τον ESM και, τέλος, τη βελτίωση του εγχώριου οικονομικού περιβάλλοντος, με το ΑΕΠ στο εννεάμηνο να περνά σε οριακά θετικό έδαφος.

Η πολεμική που ξέσπασε, όμως, με το ΔΝΤ επαναφέρει την αβεβαιότητα και στο πολιτικό σκηνικό, με τους φόβους ότι όλα αυτά θα επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη του 2017 και θα εξακολουθήσουν να δημιουργούν εκρηκτικό κοκτέιλ για το ελληνικό χρηματιστήριο, με αποδέκτη πρωτίστως κυρίως τις τραπεζικές μετοχές. Η πίεση των τραπεζιτών και των παραγόντων της αγοράς και της οικονομίας να κλείσει χωρίς πρόσθετες καθυστερήσεις η δεύτερη αξιολόγηση δεν είναι τυχαία. Το 2017 αποτελεί μια κομβική χρονιά για την εγχώρια οικονομία και ειδικά για τις τράπεζες.

Το μεγάλο στοίχημα

Σε μακροοικονομικό και πολιτικό επίπεδο, το 2017 θα κρίνει εν ολίγοις αν η χώρα μπορεί να επανέλθει σε μια κανονικότητα, με πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίου, και ως εκ τούτου προπομπό του αν μπορεί να διαχειριστεί τις δανειακές της ανάγκες από τα μέσα του 2018, όταν τελειώνει το τρίτο πρόγραμμα στήριξης. Συνεπώς, οποιοδήποτε πισωγύρισμα θα αποτελέσει πλήγμα για τις εγχώριες επενδυτικές αξίες ενώ το καυτό ερώτημα θα περάσει οριστικά στα χέρια του πρωθυπουργού, ο οποίος θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ εκλογών ή ολοκλήρωσης της αξιολόγησης το συντομότερο.

Σε επίπεδο τραπεζών, η επίτευξη των στόχων μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων το 2017 θα καθορίσει ευνοϊκότερες παραμέτρους για τα σενάρια του πανευρωπαϊκού stress test του 2018, κάτι που θα κρίνει επί της ουσίας και το αποτέλεσμα.

Ταυτόχρονα, η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης θα προκαλέσει σημαντική μείωση της αβεβαιότητας, θα μειώσει δραστικά το risk premium και θα ενισχύσει την πιστοληπτική διαβάθμιση της οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης. Συνδυαστικά τα παραπάνω θα συνδράμουν στην αύξηση της εμπιστοσύνη προς το τραπεζικό σύστημα, η οποίο μεταγενέστερα θα μετατραπεί σε αυξημένες καταθέσεις.

Αναμένοντας τους ξένους

Την ίδια στιγμή, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα επιτρέψει στα funds του εξωτερικού που ειδικεύονται στις παγκόσμιες αναδυόμενες αγορές (GEMs - Global Emerging Funds) να εξετάσουν με διαφορετικό μάτι την εγχώρια αγορά μετοχών. Χαρακτηριστικό της αγοράς είναι ότι αρκετοί εισηγμένοι τίτλοι διαπραγματεύονται με ελκυστικές αποτιμήσεις, τόσο σε όρους κερδοφορίας (P/E) όσο και σε όρους λογιστικής αξίας (P/BV).

Οι τίτλοι που εξακολουθούν να ξεχωρίζουν είναι αυτοί που παρουσιάζουν εξαγωγικό χαρακτήρα, διαθέτουν μονοπωλιακή δύναμη στον τομέα τους, ή η κρίση τις έχει ενδυναμώσει έναντι του ανταγωνισμού, ή στη διάρκεια της κρίσης επέδειξαν εντυπωσιακή ανθεκτικότητα.

Παράλληλα, οι τραπεζικές μετοχές βέβαια είναι ακόμα δεμένες στο άρμα της ελληνικής οικονομίας και των εξελίξεών της και, προκειμένου οι ελληνικές τραπεζικές μετοχές να ξαναμπούν δυναμικά στον επενδυτικό χάρτη των επενδυτών, απαιτείται ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης χωρίς εκπλήξεις και καθυστερήσεις και τη συμφωνία με συγκεκριμένο δεσμευτικό χρονικό πλαίσιο για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους με την ενεργή συμμετοχή του ΔΝΤ.

Παράλληλα, θα πρέπει να επιτευχθεί η επιστροφή της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2017 και να ξεκινήσει η συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στοιχείο που θα δώσει το πράσινο φως για την έξοδο της χώρας και πάλι από τις αγορές.

Ο διεθνής παράγοντας

Το έτερο στοιχείο που κάνει το 2017 ακόμα πιο θολό και πιο απρόβλεπτο για την ελληνική κατάσταση είναι οι συνθήκες που θα επικρατούν το 2017. Το εξωτερικό περιβάλλον προβλέπεται αρκετά πιο ρευστό και γεμάτο αβεβαιότητες και απρόβλεπτους κινδύνους σε παγκόσμια κλίμακα, παρότι εξωγενή γεγονότα όπως το Brexit ή το ιταλικό δημοψήφισμα δεν θα είναι παρόντα.

Εντούτοις οι γερμανικές εκλογές θα αποτελέσουν το πολιτικό γεγονός-βαρόμετρο που θα διαμορφώσει την ατζέντα και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις στις αποφάσεις που θα αφορούν την Ευρώπη συνολικά.

Το ερώτημα συνεπώς είναι αν αυτή η νέα αναταραχή έχει ορατό τέλος, δηλαδή αν η κόντρα που ξέσπασε με το ΔΝΤ αποτελεί μέρος της διαπραγματευτικής τακτικής της κυβέρνησης ή έχει περισσότερο περιεχόμενο. Παρότι το κλίμα έχει βελτιωθεί στις αγορές των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων, οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι αν η περίοδος αστάθειας διαρκέσει αρκετά και ξεπεράσει το τέλος του Ιανουαρίου, τότε η αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι θα επιστρέψουν άμεσα -και μάλιστα με μεγαλύτερη πίεση.

Επισημαίνουν μάλιστα ότι τουλάχιστον μέχρις ότου υπάρξουν απτά δείγματα για το πού οδεύουν οι επιλογές της κυβέρνησης, η κοντινή ματιά στις ελληνικές μετοχές θα πρέπει να έχει αμυντική χροιά. Σε κάθε περίπτωση από σήμερα και μετά, η πρόβλεψη για την απόλυτα βραχυπρόθεσμη τάση παίρνει σαφώς δυσκολότερο χαρακτήρα και κάθε «εισαγόμενη» δήλωση μπορεί να δημιουργήσει κλίμα και διαθέσεις.

Με αυτές τις εξελίξεις, το παζλ για το 2017 μετατρέπεται σε πιο περίπλοκο, αφού τα ανοικτά ζητήματα στις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του τρίτου προγράμματος, η συμμετοχή ή όχι του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, η περίληψη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ και η έξοδος της χώρας στις αγορές δανεισμού εισέρχονται στην ατζέντα με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι μερικές μέρες πριν.

Ταυτόχρονα, οι αλληλεπιδράσεις των παραπάνω ζητημάτων με την πορεία της οικονομίας θα συνεχίσουν να αποτελούν τον παράγοντα-κλειδί για την πορεία των μετοχών αλλά και των ελληνικών ομολόγων.