Γιατί το χρηματιστήριο κινείται σε... «ρηχά» νερά

H πλειονότητα των αναλυτών και των επενδυτών δεν έχει ξεκάθαρη γνώμη για το πώς θα κινηθεί ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου το επόμενο δίμηνο και μάλιστα οι περισσότεροι μιλούν για μια μάλλον παράλληλη πορεία τιμών, εκτός κι αν προκύψει κάποια σημαντική διαφοροποίηση από το εξωτερικό.

Η αγορά δεν φαίνεται να ακούει ειδήσεις που θα την πείσουν είτε να αγοράσει είτε να ρευστοποιήσει μαζικά. Άλλωστε, οι σπουδαίες αποφάσεις σε ό,τι αφορά την πολιτική κατάσταση, την κυβερνητική δράση, τις τραπεζικές εξελίξεις και τη διαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους δεν αναμένεται να ληφθούν πριν από τον προσεχή Σεπτέμβριο. Γι' αυτό άλλωστε γίνεται λόγος για μια χρηματιστηριακή αγορά που μέσα στο καλοκαίρι θα κινηθεί σε... ρηχά νερά.

Παρά τη βουτιά της προηγούμενης εβδομάδας και τις κατά διαστήματα διακυμάνσεις που παρουσιάζει, η αγορά βρίσκεται εδώ και τρεις μήνες σε μια, γενικά, πλάγια πορεία και γνωστός παράγοντας, προσπαθώντας να ερμηνεύσει τους λόγους εξήγησε απλά πως «δεν υπάρχουν ούτε εκείνες οι ειδήσεις που μπορούν να ωθήσουν τον Γενικό Δείκτη σε υψηλότερα επίπεδα, ούτε -επί του παρόντος- κάποιες άλλες που να είναι ικανές να τον κατεβάσουν σημαντικά».

Μάλιστα, η πλειονότητα των ανθρώπων της αγοράς εκτιμά πως οι φόβοι τόσο από τις εξελίξεις στη γειτονική Βουλγαρία, όσο και από ένα ανεπιθύμητο σενάριο γύρω από τα υλοποιούμενα stress tests των τραπεζών, τελικά, αργότερα ή γρηγορότερα, θα ξεπεραστούν.

Γενικότερα, οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως οι μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές είναι θετικές, καθώς η ελληνική οικονομία -έστω και με αργούς ρυθμούς, έστω και με παλινωδίες- έχει τις προϋποθέσεις να μπει σε μια πολυετή ανοδική τροχιά που θα βασίζεται σε ένα ρεαλιστικό και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Ήδη για την επόμενη διετία, ο τουρισμός, η ναυτιλία, οι επενδύσεις μέσω του ΕΣΠΑ και οι ξένες επενδύσεις είναι σε θέση να ανεβάσουν το ΑΕΠ της χώρας, διακόπτοντας την καθοδική τροχιά έξι συνεχόμενων ετών.

Για παράδειγμα:

-Στον κλάδο των κατασκευών, οι μεγάλοι όμιλοι μιλούν για ανάκαμψη εργασιών που ξεκινά από φέτος και είναι σε θέση να διαρκέσει αρκετά ακόμη χρόνια (ενδεικτική η σχετική αναφορά του προέδρου της J&P Άβαξ, Κων. Κουβαρά, στο πλαίσιο της τακτικής γενικής συνέλευσης της εισηγμένης). Ο κλάδος των κατασκευών με τη σειρά του είναι σε θέση να βοηθήσει στην ανάκαμψη αρκετών άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων που συνδέονται με αυτόν (όπως η τσιμεντοβιομηχανία και η μεταλλουργία).

-Στην πληροφορική, ανεβαίνει το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων αρκετών εταιρειών του κλάδου λόγω της σταδιακής προκήρυξης έργων του ΕΣΠΑ. Σύμφωνα με παράγοντες του χώρου, η πολλή δουλειά θα ξεκινήσει το 2015 με προοπτική να συνεχιστεί τουλάχιστον για μία διετία. Όλα αυτά, βέβαια, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει ζήτημα πολιτικής αστάθειας, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση θα προκύψουν νέες καθυστερήσεις στις προκηρύξεις και τις αναθέσεις των μεγάλων έργων.

- Και φυσικά δεν θα πρέπει να ξεχνούμε τον τουρισμό, που φέτος καταγράφει ιστορικό ρεκόρ αφίξεων και εσόδων. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, αν οι εγχώριοι φορείς διαχειριστούν με σωφροσύνη και υπευθυνότητα τη φετινή χρονιά, τότε θα υπάρξουν οι προϋποθέσεις ώστε τα τόσο μεγάλα αυτά νούμερα να λάβουν διατηρήσιμο ή ακόμη και αυξητικό χαρακτήρα τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Σε όλα αυτά βέβαια θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και το γενικότερο ενδιαφέρον ξένων επενδυτών να τοποθετηθούν στην Ελλάδα, όπως η διάθεση των Αράβων να αποκτήσουν περιουσιακά στοιχεία σε Νότια και Νοτιοανατολική Ευρώπη, ώστε να επενδύσουν τα κέρδη που απολαμβάνουν από το πετρέλαιο, η πρόθεση των Κινέζων να αποκτήσουν στέρεες εξαγωγικές βάσεις στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας (λιμάνι Πειραιά, ΤΡΑΙΝΟΣΕ) και η επεκτατική διάθεση των Ρώσων, που βρίσκονται με πολύ σημαντική ρευστότητα στα χέρια τους.

Απουσιάζουν οι καταλύτες

Από την άλλη πλευρά, όμως, σχεδόν κανείς από τους αναλυτές δεν υποτιμά ορισμένους παράγοντες που απειλούν το κλίμα στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:

- Το γεγονός ότι πολλές ελληνικές μετοχές είναι διαπραγματεύσιμες με «απαιτητικούς» δείκτες (π.χ. P/E υψηλότερα του 20) και μάλιστα μεγάλο μέρος των σημερινών ξένων επενδυτών είναι τοποθετημένο σε αυτές με χαμηλότερο μέσο κόστος κτήσης (άρα θα μπορούσαν εύκολα να ρευστοποιήσουν αν διαγνώσουν μια σαφή επιδείνωση της τάσης).

- Τα διεθνή χρηματιστήρια βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα αποτιμήσεων και κανείς δεν αποκλείει αξιοσημείωτη διόρθωση σ' αυτά, ιδίως σε μια περίοδο όπου τα ανοιχτά διεθνή μέτωπα (π.χ. Ιράκ, Ουκρανία, Λιβύη, Αίγυπτος) εξακολουθούν να παραμένουν ανοιχτά. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχουν περάσει τρία ολόκληρα χρόνια χωρίς ουσιαστική διόρθωση τιμών.

- Εδώ και περίπου δύο μήνες, οι ξένοι επενδυτές έχουν αρχίσει να υπολογίζουν περισσότερο από το παρελθόν τον παράγοντα της πολιτικής σταθερότητας στην Ελλάδα (ή ακριβέστερα το ενδεχόμενο της πολιτικής αστάθειας). Μάλιστα, το κυριότερο σενάριο που φαίνεται να «παίζει» μεταξύ των ξένων είναι η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών τον προσεχή Οκτώβριο, ώστε η κυβέρνηση που (ελπίζεται ότι) θα προκύψει να διαπραγματευθεί έχοντας νωπή λαϊκή εντολή το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους κάπου στις αρχές της επόμενης χρονιάς.

Ακόμη όμως και αν επιβεβαιωθεί το καλύτερο δυνατό σενάριο για τη σημερινή κυβέρνηση (καταφέρει να συγκεντρώσει 180 βουλευτές που θα ψηφίσουν νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας και συνεχίσει τη θητεία της με στόχο την εξάντληση της τετραετίας) είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν θα δούμε μέσα στο φετινό καλοκαίρι κάποια μεγάλη αλλαγή, ικανή να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα και να τονώσει το ενδιαφέρον των ξένων για την Ελλάδα. Ακόμη δηλαδή και αν τα πράγματα πάνε «δεξιά» για την κυβέρνηση συνεργασίας Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ, τα σπουδαιότερα θέματα που αφορούν την κεφαλαιαγορά θα τα δούμε να αντιμετωπίζονται από... Σεπτέμβριο.

Ο πολιτικός παράγοντας

Γενικότερα πάντως, η κυβέρνηση έχει δείξει σαφή δείγματα αναβλητικότητας στο ζήτημα της προώθησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων το τελευταίο τετράμηνο και μάλιστα δύσκολα θα πάρει γενναίες αποφάσεις πριν ξεκαθαρίσει το πώς θα κινηθούν τα πράγματα στο πολιτικό τοπίο.

Έτσι, πολύ δύσκολα θα δούμε να προχωρεί κάποια σοβαρή ιδιωτικοποίηση μέσα στο καλοκαίρι και άλλωστε οι όποιες φετινές προσδοκίες του ΤΑΙΠΕΔ για έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις έχουν μεταφερθεί για το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς. Επίσης, όσο κι αν μέσα στο καλοκαίρι ψηφιστεί από τη Βουλή το θέμα της «μικρής ΔΕΗ», η διαδικασία πώλησης θα χρειαστεί μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα ο νέος ιδιοκτήτης να μην προκύψει μέσα στη φετινή χρονιά. Δηλαδή ψηφίζουμε τώρα και... στη συνέχεια βλέπουμε.

Επιπρόσθετα, όπως λέγεται, η κυβέρνηση θα επιλέξει να υλοποιήσει -σε γενικές γραμμές τουλάχιστον- μόνο τα αναγκαία «προαπαιτούμενα» των επόμενων δόσεων, ώστε να προχωρήσει στις όποιες μεγαλύτερες υποχωρήσεις όταν θα υπογράφει τη συμφωνία αναχρηματοδότησης του δημόσιου χρέους.

Γιατί αν συμφωνήσει στα περισσότερα από τώρα, υπάρχει ο κίνδυνος να της ζητηθούν ακόμη πιο πολλά όσο θα διαρκέσουν οι διαπραγματεύσεις.

Η υπόθεση των τραπεζών

Ένα ακόμη ζήτημα που αφορά επίσης τη χρηματιστηριακή αγορά είναι και αυτό των συστημικών τραπεζών. Κατ' αρχάς, γιατί η αγορά δεν έχει πειστεί ακόμη πως οι ελληνικές τράπεζες δεν θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια. Όχι μόνο επειδή αυτό το επισήμανε η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (δεν είναι λίγες οι φορές που σχετικές εκθέσεις πέφτουν έξω), αλλά κυρίως επειδή η αγορά δεν έχει πειστεί για το πότε θα σταματήσουν να ανεβαίνουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Και δεύτερον, γιατί όσο οι τράπεζες δείχνουν απρόθυμες να ρυθμίσουν χρέη μεγάλων επιχειρήσεων (κουρεύοντας σε πολλές περιπτώσεις και το ύψος των υποχρεώσεων), τότε θεωρείται πολύ δύσκολο να δούμε εκτόξευση των επενδύσεων από το εξωτερικό, τουλάχιστον μέσα στο προσεχές εξάμηνο.

Το θέμα έχει γίνει ξεκάθαρο, οι Έλληνες ή οι ξένοι επιχειρηματίες δεν είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, ώστε απλώς και μόνο να αποπληρώσουν τα χρέη των προηγούμενων διοικήσεων προς τις τράπεζες, χωρίς οι ίδιοι να έχουν προοπτικές επίτευξης κερδών. Το κούρεμα μάλιστα των τραπεζικών δανείων δεν περιορίζεται μόνο στις περιπτώσεις των επενδύσεων σε εταιρείες, αλλά και στις τοποθετήσεις ξένων στο χώρο των ακινήτων. Για παράδειγμα, πληροφορούμαστε πως μεγάλος όμιλος του εξωτερικού θα ήταν διατεθειμένος να επενδύσει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στην εγχώρια αγορά, υπό την προϋπόθεση κάποιας «γενικότερης διευθέτησης» τραπεζικών δανείων.

Ωστόσο, οι τράπεζες δεν αναμένεται να αλλάξουν στάση τουλάχιστον τους καλοκαιρινούς μήνες, με αποτέλεσμα οι όποιες συνολικότερες αποφάσεις τους για το συγκεκριμένο ζήτημα να μετατεθούν, στην καλύτερη των περιπτώσεων, για τον προσεχή Σεπτέμβριο.