Mέσα σε ένα περιβάλλον οικονομικής ύφεσης, υπερβάλλοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και πολιτικής αβεβαιότητας, ο Γ.Δ. εξακολουθεί να παραμένει ισχυρός, διατηρώντας τη μεγάλη άνοδο που κατέκτησε το τελευταίο εξάμηνο.

Ούτε οι φόβοι της αγοράς για καθυστερήσεις στη δρομολόγηση επενδύσεων ούτε και κάποια ρητορική που ακούστηκε από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (το οποίο προηγείται στις δημοσκοπήσεις) ήταν μέχρι σήμερα ικανά να τρομάξουν το επενδυτικό κοινό.

Οι ξένοι θεσμικοί παρ’ όσα ακούστηκαν γύρω από τις τράπεζες, σχετικά με το πάγωμα των τιμολογίων των ΔΕΚΟ, την πρόθεση επαναδιαπραγμάτευσης των συμφωνιών για ΟΤΕ - Ο.Α. κ.λπ., δεν φαίνεται να δίνουν μεγάλη σημασία στις εκλογές.

Δεν αλλάζουν τις τιμές-στόχους, δεν βγαίνουν πωλητές (αντίθετα, συμμετέχουν ενεργά σε τραπεζικά placements και σε αυξήσεις κεφαλαίου) και στις εκθέσεις τους τα μετεκλογικά σενάρια συνήθως τα αναφέρουν περιληπτικά σε κάποιο σημείο προς το τέλος των πολυσέλιδων αναφορών τους...

Αγνοούν τόσο πολύ τον κίνδυνο, ή μήπως άραγε ξέρουν κάτι παραπάνω; Ή τέλος, μήπως εκτιμούν ότι λίγο-πολύ το ΠΑΣΟΚ θα ακολουθήσει τελικά μίγμα πολιτικής ανάλογο με αυτό που υιοθέτησε μέχρι σήμερα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας; Το τελευταίο είναι και το πιθανότερο!

Χ.Α.: Τι θα μπορούσε να φοβάται

- Σε περίπτωση μη εκλογικής αυτοδυναμίας, συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις, εν μέσω περιόδου οικονομικής κρίσης.

- Υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση των εσόδων από μερίσματα για μετόχους πολύ υψηλών εισοδημάτων και για ορισμένους μεμονωμένους κλάδους (π.χ. ΑΕΕΑΠ).

- Επιβολή του φόρου υπεραξίας που έχει μεν ψηφιστεί, αλλά έχει... παγώσει από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

- Μέτρα και ρυθμίσεις εναντίον των τραπεζών σε ό,τι αφορά τις σχέσεις τους με τους δανειολήπτες. Ενδεχομένως, τα πιστωτικά ιδρύματα να πιεστούν να δώσουν χορηγήσεις ακόμη και σε πελάτες που δεν εμπιστεύονται, ενώ παράλληλα είναι πιθανόν να ασκηθούν πιέσεις για μείωση των spreads στις χορηγήσεις μέσα από τη συμμετοχή του κράτους στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών.

- «Πάγωμα» -ή και ενδεχομένως μειώσεις, όπως π.χ. στη ΔΕΗ- στα τιμολόγια των κρατικών εταιρειών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο.

- Αναβολή ή και ματαίωση προγραμμάτων προσέλκυσης στρατηγικών συνεταίρων και συνεργατών στις κρατικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις (π.χ. ΕΥΑΘ, ή ακόμα και στον ΟΛΠ).

- Υιοθέτηση διαφορετικής πολιτικής από αυτήν που θα προέκριναν οι διάφοροι διεθνείς οργανισμοί (ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας κ.ά.) με ενδεχόμενη επίπτωση στο spread των κρατικών ομολόγων.

- Καθυστερήσεις στην υλοποίηση επενδυτικών προγραμμάτων που είχαν ήδη δρομολογηθεί, προκειμένου να εξεταστούν από τη νέα κυβέρνηση (π.χ. επέκταση Αττικής Οδού κ.λπ.).

Χ.Α.: Σε τι θα μπορούσε να ελπίζει

- Σε περίπτωση επίτευξης εκλογικής αυτοδυναμίας σε εξάλειψη του πολιτικού κινδύνου που σε διαφορετική περίπτωση (αν δεν γίνονταν πρόωρες εκλογές) θα «σερνόταν» μέχρι και τους πρώτους μήνες του 2010.

- Σε τόνωση της ζήτησης στην εγχώρια οικονομία, μέσα από σειρά μέτρα, με αποτέλεσμα την αύξηση κερδοφορίας των εισηγμένων εταιρειών.

- Σε αποτελεσματικότερη και ταχύτερη αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της σπατάλης στον δημόσιο τομέα, από μια «φρέσκια» κυβέρνηση με νωπή λαϊκή εντολή.

Χ.Α. και ενδεικτικά μετεκλογικά ανοιχτά μέτωπα

- Δύο άδειες Ξυστό.

- Πιθανές αλλαγές στελεχών σε τράπεζες, σε δημόσιους φορείς και σε ΔΕΚΟ.

- Επέκταση της Αττικής Οδού.

- Αεροδρόμιο Ηρακλείου. 
 
- Στρατηγικός εταίρος στην ΕΥΑΘ.

- Λιγνιτοφόρα κοιτάσματα Βεύης.

- Καζίνο Πάρνηθας.

- ΛΑΡΚΟ, ΕΛΤΑ Ταχυμεταφορές.

- Διαπραγματεύσεις με ΟΤΕ, ΟΛΠ και άλλες.
 
Μειωμένη κινητικότητα φαίνεται επίσης να έχουμε σε αυτή την προεκλογική περίοδο -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- και σε ό,τι αφορά τα σενάρια για τα «γαλάζια» και τα «πράσινα» χαρτιά και το όλο θέμα περιορίζεται στην αξιοσημείωτη άνοδο συγκεκριμένων μετοχών (π.χ. Intracom, ΔΟΛ). Πάντως, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι κατά το συγκεκριμένο διάστημα υπήρξαν ορισμένες γενικότερες θετικές εξελίξεις στις εταιρείες αυτές.

Στον κατασκευαστικό κλάδο για παράδειγμα (ο οποίος στις εκλογές του 2004 χωρίστηκε σε «πράσινες» και σε «γαλάζιες» δυνάμεις) δεν είδαμε τους τίτλους να επηρεάζονται σημαντικά από την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών. Άλλωστε, οι «μεγάλες δυνάμεις» του συγκεκριμένου χώρου είναι πλέον καθιερωμένες ανεξαρτήτως πολιτικού σκηνικού.

Και επίσης, το βασικό ζητούμενο αυτήν την περίοδο δεν είναι τόσο το αν οι όμιλοι που προσπαθούν να ενταχθούν στο club των μεγάλων (Intrakat, ΑΕΓΕΚ) θα λάβουν και αυτοί μερίδιο στη μετεκλογική πίτα των αυτοχρηματοδοτούμενων και των λοιπών συμβάσεων, όσο το να «τρέξουν» γρήγορα τα έργα στην Ελλάδα και να χρηματοδοτηθούν νέα projects στη ΝΑ. Ασία.

Όσο για τις μικρότερες δυνάμεις, οι περισσότερες εξ αυτών ποντάρουν την επιβίωσή τους στο πόσο μεγαλύτερες θα είναι οι κρατικές επενδύσεις αλλά και στο πόσο γρήγορα αυτές θα προωθηθούν.

Ραντεβού με την Κομισιόν

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Αλμούνια μας περιμένει για εξηγήσεις σχετικά με το πώς θα περιορίσουμε το δημοσιονομικό έλλειμμα κάτω από το 3% το 2010 και από τη Standard & Poor’s κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι αν συνεχίσουμε να μην αντιμετωπίζουμε ουσιαστικά τα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας, πολύ πιθανόν να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική μας ικανότητα.

Παράλληλα, η πλειονότητα των εκπροσώπων των παραγωγικών τάξεων ζητά μέτρα τόνωσης της οικονομίας κιόλας... από την 5η Οκτωβρίου, προειδοποιώντας για τα μεγάλα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί σε επιχειρήσεις και σε εργαζομένους από την οικονομική κρίση.

Κανείς από αυτούς δεν φαίνεται να μένει ήσυχος από τις εκτιμήσεις των αναλυτών και των επισήμων ότι η διεθνής οικονομική ανάκαμψη βρίσκεται προ των πυλών.

Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, οι προεκλογικές εξαγγελίες του ΠΑΣΟΚ σε θεωρητική βάση τουλάχιστον θα έπρεπε να έχουν επηρεάσει αρνητικά τη Σοφοκλέους.

Παρ’ όλα αυτά, όμως, η πορεία του Γενικού Δείκτη εξακολουθεί να παραμένει ισχυρή, επηρεαζόμενη περισσότερο από τις διεθνείς εξελίξεις παρά από τα εγχώρια πολιτικά και μακροοικονομικά νέα. Μήπως άραγε οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές ξέρουν κάτι παραπάνω ή μήπως είναι πεπεισμένοι πως ελάχιστα πράγματα πρόκειται να αλλάξουν;

Ο πρωθυπουργός της χώρας και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης παρουσίασαν ήδη τα οικονομικά προγράμματα των κομμάτων τους στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, τα οποία είχαν αρκετά κοινά αλλά και κάποιες διαφοροποιήσεις.

Κοινό σημείο των δύο προγραμμάτων, για όποιον πιάσει χαρτί και μολύβι είναι το ότι είναι αδύνατον μέσα στο 2010 το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας να πέσει κάτω από το 3%, επίδοση που πρέπει να σημειώσει η Ελλάδα με βάση τις υποχρεώσεις της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε πολύ πιο επώδυνα οικονομικά μέτρα.

Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, ο νέος πρωθυπουργός θα πρέπει σύντομα να μεταβεί στις Βρυξέλλες προκειμένου να πείσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μας δώσει το λιγότερο διετή ή τριετή περίοδο προσαρμογής ώστε να εκπληρώσουμε και πάλι τα κριτήρια του Μάαστριχτ. Κανείς δεν θέλει να σκεφτεί τι θα γίνει αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνηθεί το ελληνικό αίτημα.

Το πιθανότερο ενδεχόμενο πάντως είναι ότι τελικά -με δεδομένο ότι η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών αντιμετωπίζει πρόβλημα μακροοικονομικών δεικτών- παράταση θα δοθεί...

Ωστόσο, ενδιαφέρον έχει και το ζήτημα σχετικά με το ποιες διαβεβαιώσεις θα πρέπει να δοθούν στην Κομισιόν πως δηλαδή αυτήν τη φορά το πρόγραμμα σταθεροποίησης θα τηρηθεί στην πράξη!

Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο ο τρόπος με τον οποίο θα αξιολογήσουν οι διεθνείς οίκοι τη μετεκλογική πολιτική που θα ακολουθήσει στην πράξη η κυβέρνηση. Ενδεικτική είναι η δήλωση του στελέχους της Standard & Poor’s κ. Mrsnik, που αναφερόμενος στα δομικά προβλήματα της χώρας (Ασφαλιστικό, χαμηλή ανταγωνιστικότητα κ.λπ.) σημείωσε ότι «κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έχει περιγράψει πώς θα λύσει αυτά τα προβλήματα» και επίσης πως αν δεν αντιμετωπιστούν ουσιαστικά τα συγκεκριμένα θέματα από τη νέα κυβέρνηση υπάρχει κίνδυνος επιδείνωσης της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας.

Τα «άδεια ταμεία» και η... βροχή αιτημάτων

Σε αντίθεση με άλλες προεκλογικές περιόδους, η πλειονότητα των αιτημάτων προς τη νέα κυβέρνηση δεν θα έρθει από την πλευρά των εργαζομένων αλλά από τα μέτωπα των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών. Σε μια περίοδο όπου το έλλειμμα αναμένεται να φτάσει σε επίπεδο-ρεκόρ, βροχή αιτημάτων έχει ήδη αρχίσει να υποβάλλεται σχετικά με:

- Την ανετότερη χρηματοδότηση από το τραπεζικό σύστημα.

- Την παροχή διευκολύνσεων σε επιχειρήσεις - νοικοκυριά προκειμένου να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.

- Μέτρα τόνωσης - στήριξης συγκεκριμένων κλάδων μέσα σε περίοδο αρνητικού (β΄ εξάμηνο του 2009) ή έστω οριακά θετικού (α΄ εξάμηνο του 2010) ΑΕΠ.

- Επιτάχυνση των δημόσιων επενδύσεων προκειμένου να κινηθεί η αγορά.

- Χρηματική ενίσχυση αδύναμων οικονομικών στρωμάτων του πληθυσμού.

Ανεξάρτητα από τη δυσχερή θέση όπου βρίσκονται τα δημόσια οικονομικά, στο μέτωπο τόσο των εσόδων όσο και των δαπανών, η ουσία είναι πως το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το οποίο προηγείται με μεγάλη διαφορά στις δημοσκοπήσεις, έχει αφήσει ήδη ανοιχτό το θέμα της ικανοποίησης τέτοιων αιτημάτων (ή έστω κάποιων εξ αυτών) ώστε να τονωθεί και να επαναλειτουργήσει η οικονομία.

Το πώς θα συνδυαστεί μια πολιτική παροχών σε ένα περιβάλλον πρωτοφανών ελλειμμάτων και απειλητικού χρέους είναι πολύ δύσκολη άσκηση, που η επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί να επιλύσει... 

• Αναδημοσίευση από το 600ό φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 18 - 22 Σεπτεμβρίου 2009.