Δεύτερη στην Ευρώπη η Ελλάδα σε θανάτους λόγω ζέστης

Δεύτερη στην Ευρώπη σε θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού που σχετίζονται με τη ζέστη και έκτη στην Ευρώπη σε απόλυτο αριθμό απωλειών ήταν η Ελλάδα, σύμφωνα με πανευρωπαϊκή μελέτη που δημοσιεύτηκε την περασμένη Δευτέρα στο Nature Medicine.

Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) της Βαρκελώνης, με τη συνεργασία ερευνητών από ινστιτούτα της Γενεύης και του Μονπελιέ, υπολόγισαν έναν αριθμό άνω των 60.000 θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη στην Ευρώπη κατά τη θερινή περίοδο του 2022, την οποία χαρακτηρίζουν ως τη θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ στη Γηραιά Ηπειρο.

Η χώρα μας, με πάνω από 3.000 εκτιμώμενους θανάτους λόγω ζέστης κατατάσσεται στην έκτη θέση σε απόλυτους αριθμούς -πίσω από Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο- και στη δεύτερη θέση μετά την Ιταλία σε σχετικές τιμές (280 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού).

Η μελέτη

Τα τελευταία 8 χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί στον πλανήτη, ενώ το 2022 το πέμπτο θερμότερο σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ευρώπη αναδεικνύεται σε «κλιματικό hotspot», με επιπλέον αύξηση της θερμοκρασίας σχεδόν κατά 1 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την παγκόσμια.

Η έκθεση στη θερμότητα συνιστά μείζονα απειλή για τους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου στην Ευρώπη και παγκοσμίως, συμβάλλοντας σημαντικά στην αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το θέμα προκαλεί μεγάλη ανησυχία, ιδιαίτερα μετά τους 71.449 επιπλέον θανάτους που καταγράφθηκαν το καλοκαίρι του 2003.

Δεκαεννέα χρόνια μετά, το καλοκαίρι του 2022 ήταν η πιο καυτή εποχή που έχει καταγραφεί, με απανωτά κύματα καύσωνα, που οδήγησαν σε ακραίες θερμοκρασίες, ξηρασία και πυρκαγιές. Η Eurostat κατέγραψε ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά υπερβολικής θνησιμότητας κατά την συγκεκριμένη περίοδο.

Στόχος της μελέτης ήταν να αξιοποιήσει τα στατιστικά δεδομένα και μέσω επιδημιολογικών μοντέλων και ειδικών τεχνικών μεθόδων να υπολογίσει την επιπλέον θνησιμότητα που συνδέεται με τη ζέστη, καθώς και να την ποσοτικοποιήσει ανάλογα με το φύλο και την ηλικία.

Αποτελέσματα

Οι επιστήμονες ανέλυσαν τη βάση δεδομένων θνησιμότητας της Eurostat που περιελάμβανε συνολικά 45.184.044 θανάτους από διάφορες αιτίες καθ' όλη τη διάρκεια του 2022, σε 35 ευρωπαϊκές χώρες με συνολικό πληθυσμό άνω των 543 εκατομμυρίων κατοίκων.

Συνολικά, υπολόγισαν 61.672 θανάτους σχετιζόμενους με τη ζέστη (95% διάστημα εμπιστοσύνης (CI) = 37.643 - 86.807) στη διάρκεια 14 εβδομάδων μεταξύ 30 Μαΐου και 4 Σεπτεμβρίου της περασμένης χρονιάς (εβδομάδες 22 - 35).

• Σε απόλυτους αριθμούς, τους περισσότερους θανάτους κατέγραψαν η Ιταλία με 18.010, (95% CI = 13.793 - 22.225), η Ισπανία 11.324, (95% CI = 7.908 - 14.880), η Γερμανία με 8.173 (95% CI = 5.374 - 11.018), η Γαλλία με 4.807 (95% CI = 1.739 - 8.123), το Ηνωμένο Βασίλειο με 3.469 (95% CI = 370 - 6.676) και η Ελλάδα με 3.092 (95% CI = 2.217 - 3.915)
• Στις γυναίκες καταγράφηκε κατά 63% μεγαλύτερος αριθμός θανάτων (35.406, 95% CI = 21.576 - 46.634) σε σχέση με τους άνδρες (21.667, 95% CI = 14.684 - 27.998).
• Περισσότεροι από τους μισούς θανάτους αφορούν την ηλικιακή ομάδα 80+ (36.848 θάνατοι, 95% CI = 27.591 - 45.509). Στην ηλικιακή ομάδα 65 - 79 ο εκτιμώμενος αριθμός είναι 9.226 (95% CI = 665 - 17.382) και στις ηλικίες 0-64 4.822 (95% CI = 1.130 - 8.158).

Σε ό,τι αφορά τη θνησιμότητα που σχετίζονται με τη ζέστη, σε αναλογία με τον πληθυσμό, τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρήθηκαν σε χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα ή βρίσκονται κοντά σε αυτήν, με πρώτη την Ιταλία (295 θάνατοι ανά εκατομμύριο, 95% CI = 226 - 364) και δεύτερη την Ελλάδα (280, 95% CI = 201 - 355).

Ακολουθούν η Ισπανία (237, 95% CI = 166 - 312) και η Πορτογαλία (211,95% CI = 162 - 255), καθώς και συγκεκριμένες περιφέρειες στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Κροατία και τη Νότια Γαλλία.

Εφιαλτικές προβλέψεις ως το 2050

Κατά μέσο όρο στις 35 ευρωπαϊκές χώρες που αναλύθηκαν στη μελέτη, το καλοκαίρι του 2022 ήταν η θερμότερη εποχή που έχει καταγραφεί, με μέση θερμοκρασία 20,3 βαθμών Κελσίου, ξεπερνώντας ακόμη και το «φονικό» καλοκαίρι του 2003 (20,2 βαθμοί Κελσίου).

Κατά την τελευταία δεκαετία (2013-2022), οι μέσες θερινές θερμοκρασίες στις ευρωπαϊκές χώρες που αναλύθηκαν επιταχύνθηκαν με περίπου σταθερό ρυθμό +0,142 °C ετησίως, σε σύγκριση με τον μέτριο ρυθμό +0,028 °C ετησίως το 1991-2012. Αυτό, κατά τους μελετητές, συσχετίστηκε με αύξηση 25.561 θανάτων που συνδέονται με τη ζέστη το καλοκαίρι σε σύγκριση με την περίοδο 2015-2021.

Στο πλαίσιο αυτό, εκτιμήσαμε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε από το 2015 συσχετίστηκε με 18.547 επιπλέον θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη το καλοκαίρι για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά +1 °C ή, σε σχετικούς όρους, 35,3 επιπλέον θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη το καλοκαίρι ανά εκατομμύριο για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά +1 °C.

Η επέκταση αυτών των δεδομένων οδηγεί τους συγγραφείς της μελέτης στην πολύ δυσμενή εκτίμηση πως αν συνεχιστεί η ίδια γραμμική εξέλιξη, θα καταγράφονται 68.116 θάνατοι σχετιζόμενη με τη θερμότητα κατά μέσο όρο κάθε καλοκαίρι μέχρι το έτος 2030, 94.363 θάνατοι μέχρι το 2040 και 120.610 θάνατοι μέχρι το 2050.

«Παρά το γεγονός ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες ενεργοποίησαν σχέδια πρόληψης της ζέστης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2022, η εκτίμηση περισσότερων από 60.000 θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη υποδηλώνει ότι τα σχέδια πρόληψης ήταν μόνο εν μέρει αποτελεσματικά», παρατηρούν οι επιστήμονες, οι οποίοι προτείνουν στοχευμένες πολιτικές στο φύλο, την ηλικία και άλλων παραγόντων κινδύνου που ανέδειξαν τα ευρήματα της μελέτης.