Η προοπτική δημιουργίας ενός ανταγωνιστικού σχήματος στην ηλεκτροπαραγωγή, με χαρτοφυλάκιο καυσίμων αντίστοιχου της ΔΕΗ, είναι αυτό που έστρεψε τους επενδυτές στη ρευστοποίηση μετοχών της επιχείρησης, με αποτέλεσμα η τιμή να κλείσει την Παρασκευή με πτώση 6,72%.

Την αναταραχή, που οι άνθρωποι της αγοράς αποκαλούν τεχνητή, προκάλεσε δημοσίευμα της WSJ, το οποίο αναφέρεται στο γνωστό, χιλιογραμμένο, σενάριο για σπάσιμο της επιχείρησης ηλεκτρισμού, στη δημιουργία μιας νέας «μικρής» ΔΕΗ, προικισμένης με μονάδες λιγνιτικές, υδροηλεκτρικές και φυσικού αερίου, που να αντιστοιχεί στο 30-40% περίπου της ισχύος.

Το σενάριο παραπέμπει στο μοντέλο που ακολουθήθηκε πριν από περίπου 12 χρόνια στην Ιταλία, ως μέσον για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού και την ανάπτυξη πραγματικού ανταγωνισμού. Εκεί, η κρατική ENEL πούλησε «πακέτα» μονάδων της σε άλλα επιχειρηματικά σχήματα, κυρίως σε τράπεζες και ταμεία.

Η κυριότερη ενεργειακή εταιρεία που προήλθε από το σπάσιμο της ENEL είναι η Edison, η οποία δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα μέσω κοινών σχημάτων με τα ΕΛΠΕ και τη ΔΕΠΑ.

Η ενεργειακή αγορά, παραγωγοί και μεγάλοι καταναλωτές, εκτιμά ότι η δημιουργία μιας νέας μικρής ΔΕΗ, που θα έχει παραγωγή με φθηνές πηγές ενέργειας, όπως ο λιγνίτης και τα νερά, θα λειτουργήσει απόλυτα εξυγιαντικά σε όλη την αλυσίδα, από την παραγωγή, μέχρι την προμήθεια, αλλά και για την ίδια τη ΔΕΗ.

Αν προχωρήσει το σχέδιο, η τελευταία με τη ρευστότητα που θα αποκτήσει, κατ' αρχάς, θα μειώσει τον υπέρογκο δανεισμό, που σήμερα ξεπερνά τα 5 δισ. ευρώ, ενώ θα υποχρεωθεί, λειτουργώντας σε περιβάλλον ανταγωνιστικό, να μειώσει το λειτουργικό της κόστος, όχι μόνο σε επίπεδο μισθών, αλλά και σε επίπεδο διαχείρισης δυναμικού, αξιοποίησης παγίων και εξοπλισμού κ.λπ.

Για την ενεργειακή αγορά, η προοπτική είτε να εισέλθει στο σχήμα μέσω της πώλησης, είτε να αποκτήσει πρόσβαση σε φθηνή ηλεκτρική ενέργεια, που σήμερα είναι αδύνατον να πετύχει με τη δομή και τη νοοτροπία της ΔΕΗ (χαρακτηριστική η περίπτωση Μανδάνα), προσφέρει λύσεις και δημιουργεί προκλήσεις.

Αρκεί να σημειωθεί ότι στις λιγνιτικές μονάδες που είναι υποψήφιες για ένταξη στο νέο σχήμα (Αμύνταιο, Μεγαλόπολη, ενδεχομένως Άγιος Δημήτριος ή Μελίτη) απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις δεκάδων εκατομμυρίων είτε για τον εκσυγχρονισμό τους είτε για την εξασφάλιση λιγνίτη.

Ο «κίνδυνος» για τη ΔΕΗ, ή καλύτερα για τη νοοτροπία ΔΕΗ, από μία τέτοια προοπτική είναι ότι το ανταγωνιστικό σχήμα θα της αφαιρέσει τα όποια υπερβολικά περιθώρια είχε στην εκμετάλλευση πόρων, όπως ο λιγνίτης και τα νερά, καθώς θα λειτουργεί με οικονομικότερο και πιο αποδοτικό τρόπο.

Τα υπερβολικά περιθώρια, που σε ό,τι αφορά τον λιγνίτη υπολογίζονται σε 10-15 ευρώ η μεγαβατώρα (η ΔΕΗ εμφανίζει ανεπισήμως κόστος παραγωγής γύρω στα 40 ευρώ, ενώ άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες 25-30 ευρώ), σε συνδυασμό με τη μονοπώληση του λιγνίτη από την ίδια, είναι αυτά που δίνουν τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στην επιχείρηση, έστω και αν τα σπαταλά σε αναποτελεσματικές πρακτικές.

Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο επιχειρηματικό ενδιαφέρον για είσοδο στο σχήμα, το σύνολο των σημερινών παικτών στην ενέργεια, αλλά και επιχειρήσεων που είναι μεγάλοι καταναλωτές, είναι πρόθυμο να τη συζητήσει. Όπως όμως τονίζουν, "πρώτα θα πρέπει να δούμε τους όρους και τον ακριβή σχεδιασμό και μετά θα τοποθετηθούμε".


Η εκκρεμότητα με την Ε.Ε.

Τέλος, όπως έχει επανειλημμένα γράψει το euro2day, εφόσον η μικρή ΔΕΗ γίνει πραγματικότητα, επιλύεται και η εκκρεμότητα με την Ευρωπαϊκή Ένωση αναφορικά με το άνοιγμα της αγοράς λιγνίτη.

Μπορεί μεν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να μη θεωρεί υπεύθυνη την ίδια τη ΔΕΗ για το μονοπώλιο του λιγνίτη, από την άλλη, όμως, το μονοπώλιο αυτό είναι πραγματικότητα, εμποδίζοντας την ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού, αφού οι ανεξάρτητοι παραγωγοί δεν έχουν πρόσβαση παρά σε ένα εισαγόμενο καύσιμο, που είναι το φυσικό αέριο.

Ας σημειωθεί εδώ ότι όλες οι προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια για παραχώρηση κοιτασμάτων λιγνίτη σε επενδυτές (Βεύη, Ελασσόνα, Δράμα), δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα, λόγω είτε τοπικών αντιδράσεων είτε νομικών εμπλοκών.