Aποφάσεις για τον ρόλο της ΔΕΗ εντός του νέου περιβάλλοντος της απελευθερωμένης αγοράς και της υιοθέτησης του τρίτου ενεργειακού πακέτου καλούνται να λάβουν μέσα στον Ιανουάριο η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο, μετά την τελευταία παράταση που έδωσε η Ε.Ε. τον Δεκέμβριο του 2010.

Από τον Ιούλιο -οπότε τέθηκε από την τρόικα το πιεστικό αίτημα για πώληση του 40% των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ- έως και σήμερα η Πολιτεία αποδύεται σε αγώνα εύρεσης ισοδύναμης λύσης, επιχειρώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στις δεσμεύσεις έναντι της Ε.Ε. για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού, στο δημόσιο συμφέρον αλλά και στο πολιτικό κόστος, δεδομένης της σκληρής στάσης που τηρεί το ισχυρό συνδικάτο της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η υπόθεση της ΔΕΗ αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για την Ε.Ε., καθώς ο αρμόδιος επίτροπος φέρεται να έχει δηλώσει σε θεσμικούς παράγοντες της ΡΑΕ ότι "δεν θα επαναληφθεί το σενάριο της Ολυμπιακής, που μας πήρε 17 χρόνια για να πουληθεί". Σε αυτό το περιβάλλον, η κυβέρνηση, διά στόματος της αρμόδιας υπουργού, έχει κατηγορηματικά δηλώσει πως δεν τίθεται θέμα πώλησης των λιγνιτικών μονάδων, αλλά αναζητά το πλέον ανώδυνο καθώς και πειστικό σενάριο για την απελευθέρωση της αγοράς.

Ήδη, η εναλλακτική προοπτική ενοικίασης μονάδων σε ιδιώτες έχει απορριφθεί τόσο από το ΥΠΕΚΑ όσο και από τη ΔΕΗ, όπως και από το οικείο συνδικάτο. Ως αντίβαρο για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα προκρίθηκε το σενάριο ανταλλαγής μονάδων της Επιχείρησης με άλλες του εξωτερικού, πρόταση την οποία διατύπωσε δημοσίως με συνεντεύξεις και τοποθετήσεις του και ο πρόεδρός της, κ. Αρ. Ζερβός. Ωστόσο, η υποστήριξη της παραπάνω ισοδύναμης λύσης φαίνεται πως ατόνησε, αφού τόσο στελέχη του ΥΠΕΚΑ όσο και θεσμικοί φορείς της αγοράς επισήμαναν ότι η συγκεκριμένη πρόταση θα συναντήσει την άρνηση της Ε.Ε. γιατί απαιτούνται πολλοί μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί μία ανταλλαγή και η Κομισιόν έχει σαφώς ξεκαθαρίσει ότι το θέμα της ΔΕΗ και της απελευθέρωσης πρέπει να κλείσει έως τον Μάρτιο του 2011.

Η μέση λύση

Ως μέση λύση μεταξύ της ανταλλαγής μονάδων της ΔΕΗ και της ενοικίασης - πώλησής τους θεωρείται το μοντέλο των ηλεκτρονικών δημοπρασιών ισχύος, το οποίο είχε εφαρμοστεί στη Γαλλία από την EDF. Με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο, η ΔΕΗ θα παραδίδει σε τρίτους (εμπόρους ή παραγωγούς) συγκεκριμένες ποσότητες ενέργειας μέσω δημοπρασιών.

Οι υποστηρικτές αυτής της λύσης θεωρούν πως μπορεί να έχει άμεση εφαρμογή (συνεπώς ικανοποιείται η Κομισιόν και αποφεύγεται το χειρότερο, δηλαδή η πώληση μονάδων) και αφήνει περιθώριο στους εγχώριους παραγωγούς και προμηθευτές. Ωστόσο, υπάρχουν αντιδράσεις από αυτούς που θεωρούν πως οι ιδιώτες παραγωγοί θα βρεθούν στην ίδια μοίρα με εμπόρους οι οποίοι δεν έχουν επενδύσει αντίστοιχα ποσά.

Παρά τις όποιες αμφιβολίες, φαίνεται ότι το συγκεκριμένο μοντέλο είναι η λύση (ως πιο άμεση, ισοδύναμη και δοκιμασμένη ήδη στη Γαλλία) που προκρίνεται.

Γι’ αυτόν τον λόγο, η Κομισιόν προχωρά χωρίς καθυστέρηση σε market testing στην ευρωπαϊκή αγορά, για να διαπιστώσει αν υπάρχει και στην πράξη ενδιαφέρον από ξένες εταιρίες να συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς ανταλλαγής ενέργειας μεταξύ της ΔΕΗ (ίσης με το 40% της λιγνιτικής ισχύος που θα έχει στο τέλος του 2013) και ξένων εταιριών.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η διαδικασία του testing δεν θα διαρκέσει παρά μόνο μερικές εβδομάδες και το αποτέλεσμά του θα κρίνει τις τελικές αποφάσεις που θα ληφθούν για το μέλλον της Επιχείρησης. Αν αποδειχτεί ότι η λύση της ανταλλαγής ενέργειας, η οποία προκρίνεται, δεν λειτουργεί (είτε από έλλειψη ενδιαφέροντος είτε λόγω χρονοβόρων διαδικασιών), ο κίνδυνος που προκύπτει είναι οι πιέσεις της Κομισιόν για άλλες λύσεις -όπως η πώληση μονάδων- να επιστρέψουν, και μάλιστα πιο πιεστικές, αφού θα έχουν εξαντληθεί τα χρονικά περιθώρια και οι εναλλακτικές προτάσεις.

Σε κάθε περίπτωση, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι οι όποιες αποφάσεις εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας για να ξεπεραστεί ο συγκεκριμένος σκόπελος θα ληφθούν σε ανώτερο επίπεδο, πέραν των τεχνοκρατικών υπηρεσιών, δείχνοντας ως τελικούς ρυθμιστές το πρωθυπουργικό γραφείο και τις αντοχές της κυβέρνησης.