Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια ο κ. Κωνσταντίνος Στέγγος βρέθηκε, από κάτοχος δύο μικρών εισηγμένων κατασκευαστικών εταιρειών στο Χ.Α., συνολικής κεφαλαιοποίησης μερικών δεκάδων εκατ. ευρώ, να αναδεικνύεται σε έναν από τους ισχυρούς επιχειρηματικούς παράγοντες της χώρας.

Η Τεχνική Ολυμπιακή έγινε ένας από τους μεγαλύτερους home builders των ΗΠΑ, ιδιοκτήτης του Πόρτο Καρράς, κάτοχος καζίνου και φυσικά -μέσω της θυγατρικής της Μοχλός- μία από τις κατασκευαστικές εταιρείες της ανώτατης τάξης.

Ωστόσο, τα περισσότερα από τα παραπάνω κινδυνεύουν να χαθούν, με τον όμιλο να βρίσκεται στην κρισιμότερη καμπή της ιστορίας του και με τη μετοχή να είναι εκτός διαπραγμάτευσης, μέχρι νεωτέρας...

Η επένδυση στις ΗΠΑ μέσω της θυγατρικής TOUSA μπορεί να εκτίναξε τα ενοποιημένα μεγέθη στα ύψη, σήμερα όμως βρίσκεται ένα βήμα πριν από το χείλος του γκρεμού. Και επιπλέον, όλα αυτά τα χρόνια δεν έφερε στους μετόχους της ελληνικής εισηγμένης τίποτε παραπάνω από κάποια κεφάλαια που προέκυψαν από πωλήσεις μετοχών μέσω placements.

Η τρέχουσα κατάσταση δείχνει να είναι δυσμενέστατη. Ενδεικτικό είναι το στοιχείο ότι επτά μήνες μετά την ολοκλήρωση της χρήσης του 2007 οι ορκωτοί ελεγκτές στις ΗΠΑ ακόμη δεν έχουν εγκρίνει τα αποτελέσματα της TOUSA! Γιατί άραγε;

Και όσο δεν υπάρχει έγκριση γι’ αυτά, η μητρική Τεχνική Ολυμπιακή δεν μπορεί να προχωρήσει στην ετήσια τακτική γενική συνέλευση και η μετοχή της συνεχίζει να βρίσκεται εκτός διαπραγμάτευσης.

Οι μέτοχοι της εταιρείας έχουν κάθε λόγο να δυσφορούν και θα πρέπει να σημειωθεί πως στην περίπτωση της ΟΛΥΜΠ υπάρχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα: είναι η μόνη ίσως εκτός διαπραγμάτευσης μετοχή που εγκλώβισε σημαντικού ύψους κεφάλαια θεσμικών χαρτοφυλακίων...

Η προκαθορισμένη τακτική γενική συνέλευση της 30ής Ιουνίου αναβλήθηκε για την 30ή Ιουλίου. Αυτή, με τη σειρά της, επίσης αναβλήθηκε για τη 19η Αυγούστου, η... οποία, όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι δεν θα αναβληθεί και πάλι! Το σίγουρο είναι πως σήμερα κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί αν και πότε η μετοχή θα αρχίσει να είναι διαπραγματεύσιμη ξανά στο ταμπλό της Σοφοκλέους.

Επίσης, είναι βέβαιο ότι ο όμιλος δεν έχει ξεκαθαρίσει ούτε τις προθέσεις του ούτε και την πολιτική που θα ακολουθήσει. Πρόσφατα, αποφάσισε τη δημιουργία, ουσιαστικά, μίας ακόμη εταιρείας holding, η οποία θα μεσολαβεί μεταξύ της Τεχνικής Ολυμπιακής και της Μοχλός. Μετά από μια ασαφή κατάσταση που διήρκεσε δύο περίπου εβδομάδες, αποφασίστηκε τελικά η εισφορά στην Μοχλός της εκμετάλλευσης του Πόρτο Καρράς.

Οι εντός Ελλάδας «πονοκέφαλοι»

Τα προβλήματα βέβαια του ομίλου δεν περιορίζονται στις ΗΠΑ. Το project στο Πόρτο Καρράς έχει απορροφήσει πακτωλό κεφαλαίων για επενδύσεις εκσυγχρονισμού, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν είναι ακόμη σε θέση να βοηθήσει τις οικονομικές επιδόσεις της εταιρείας, παρότι έχουν περάσει ήδη οκτώ χρόνια από την ανάληψή του. Και μάλιστα, η όλη κατάσταση πολύ δύσκολα θα διαφοροποιηθεί στην περίπτωση που δεν επιτραπεί η ήπια οικιστική ανάπτυξη της περιοχής.

Τα κατά καιρούς φιλόδοξα σχέδια για επεκτάσεις στην ενέργεια κ.λπ. δεν απέφεραν σχεδόν τίποτε. Και τέλος, η θυγατρική κατασκευαστική εταιρεία Μοχλός, αφού δεν κατάφερε να εμπλακεί στην υπόθεση των αυτοχρηματοδοτούμενων έργων, αναζητεί τρόπους για να παραμείνει στη μεγάλη κατηγορία των τεχνικών ομίλων αλλά και μεθόδους μακροχρόνιας επιβίωσης σε μια αγορά όπου τα περιθώρια κέρδους περιορίζονται συνεχώς.

Η άνοδος και η πτώση...

Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο κ. Κων/νος Στέγγος φάνηκε να βρίσκεται μπροστά από τον κλάδο, προχωρώντας σε ιδιαίτερα έξυπνους χειρισμούς.

Κατά τη δεκαετία του 1990, για παράδειγμα, ήταν ο μόνος κατασκευαστής που διέθετε δύο πτυχία της μεγάλης (όγδοης τότε) τάξης, την Τεχνική Ολυμπιακή και τον Μοχλό. Τι σήμαινε αυτό; Ο νόμος απαιτούσε, όταν ένα έργο υπερβαίνει σε αξία ένα σχετικά μικρό ποσό, αυτό να διεκδικείται από κοινοπραξία δύο εταιρειών, προκειμένου να είναι ασφαλέστερη η υλοποίησή του. Ενώ, λοιπόν, οι άλλοι κατασκευαστές έπρεπε κάθε φορά να διαπραγματεύονται μεταξύ τους για το αν και σε ποια έργα θα «κατέβουν μαζί», χάνοντας χρόνο και ευελιξία, ο κ. Κων/νος Στέγγος είχε τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα...

Η τεράστια αύξηση κεφαλαίου των 111 δισ. παλαιών ελληνικών δραχμών (320 εκατ. ευρώ - η δεύτερη στην ιστορία του Χ.Α. ύστερα από αυτήν της Εθνικής Τράπεζας για την εξαγορά της Finansbank) αποτέλεσε μία ακόμη περίπτωση όπου φάνηκε η ιδιαιτερότητα της σκέψης του επιχειρηματία.

Την εποχή εκείνη οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι προσπαθούσαν να συμμαχήσουν με τις ισχυρές τράπεζες. Τα ολυμπιακά έργα βρίσκονταν προ των πυλών και ένα από τα κενά που απέμεναν ήταν αυτό της χρηματοδότησης. Για τον λόγο αυτόν, άλλωστε, υπήρξαν και περιπτώσεις συμμαχιών μεταξύ κατασκευαστικών εταιρειών και τραπεζών, με τις τελευταίες να αποκτούν μειοψηφικά ποσοστά στις πρώτες.

Τότε λοιπόν, η Τεχνική Ολυμπιακή -αφού είχε ενδιάμεσα εξαγοράσει τον συγγενικό Μοχλό- ανήγγειλε την αύξηση-μαμούθ των 111 δισ. δραχμών, πιάνοντας τις χρηματιστηριακές αρχές στον ύπνο (μετά την αύξηση αυτή τέθηκαν περιορισμοί από το Δ.Σ. του Χ.Α.).

Ο κ. Κων/νος Στέγγος, λοιπόν, «ξεφόρτωσε» στην αγορά μεγάλο ποσοστό των μετοχών του εκμεταλλευόμενος την «τρέλα» και τις απίστευτες αποτιμήσεις της μετοχής και με τα κεφάλαια που συγκέντρωσε κάλυψε τη δική του συμμετοχή στην τεράστια αυτή έκδοση. Όσο για τα υπόλοιπα κεφάλαια, η τιμή διάθεσης ήταν τόσο χαμηλότερη από την (τότε) τρέχουσα τιμή, ώστε το ποσοστό κάλυψης τελικά να φτάσει στο 100%.

Μέσα, λοιπόν, από μια τέτοια κίνηση η Τεχνική Ολυμπιακή όχι μόνο αύξησε τη διαπραγματευτική ισχύ της απέναντι στις τράπεζες, αλλά προχώρησε και στο επόμενο βήμα-έκπληξη: αντί να εξαγοράσει άλλες «φούσκες» από τη Σοφοκλέους, όπως έκαναν πολλοί άλλοι επιχειρηματίες του κλάδου, μέσα από δύο εξαγορές έγινε μία από τις δέκα μεγαλύτερες δυνάμεις στις ΗΠΑ στον χώρο του home building (!) και η θυγατρική της TOUSA διαπραγματευόταν στο μεγαλύτερο χρηματιστήριο του κόσμου, το NYSE! Και όλα αυτά αγοράζοντας εταιρείες με μονοψήφιο P/E, όταν στη Σοφοκλέους η τελευταία «φούσκα» διαπραγματευόταν με αντίστοιχο δείκτη από 300 και πάνω...

Το μεγάλο λάθος του Πόρτο Καρράς

Η επένδυση της Τεχνικής Ολυμπιακής στο Πόρτο Καρράς αποτέλεσε ένα από τα σοβαρά λάθη του ομίλου, παρότι στην εισηγμένη αρνούνται να το παραδεχτούν. Από το 2000 μέχρι σήμερα η Τεχνική Ολυμπιακή πέρα από τα 90 εκατ. ευρώ του αρχικού τιμήματος έχει καταβάλει «έναν σκασμό λεφτά» για να αγοράσει την άδεια του ομώνυμου καζίνου (γύρω στα 20 εκατ. ευρώ) και κυρίως για τη ριζική ανακαίνιση των παραμελημένων ξενοδοχειακών μονάδων, χωρίς ουσιαστικά μέχρι σήμερα να έχει πάρει πίσω με τη μορφή μετρητών κάτι...

Ο όμιλος ουσιαστικά «με το καλημέρα» της επένδυσης χρειάστηκε να κάνει για πρώτη φορά στην ιστορία του τον ξενοδόχο, τον διαχειριστή καζίνου, τον παραγωγό κρασιού, τον διαχειριστή μαρινών κ.λπ. Υπήρξαν τότε εισηγήσεις προς τον κ. Στέγγο ότι όλα αυτά θα έπρεπε να γίνουν με την προσέλκυση στρατηγικών συνεταίρων για κάθε μία δραστηριότητα, με τον επιχειρηματία ωστόσο να τις απορρίπτει, σκεπτόμενος πως χρειαζόταν να δοκιμάσουν μόνοι τους κάποια χρόνια, προκειμένου να αποκτηθεί η υποδομή και να αυξηθεί η αξία του project, πριν προχωρήσουν σε οποιαδήποτε συμμαχία ή πώληση.

Η αλήθεια είναι ότι μέχρι σήμερα αυτές οι υποδομές έχουν κοστίσει πάρα πολύ στον όμιλο... Το μεγάλο ωστόσο πλήγμα για το συγκεκριμένο σχέδιο ήρθε από τη μέχρι σήμερα αδυναμία του (βλέπε «σκάνδαλο Πάχτα») να προχωρήσει σε ήπια ανάπτυξη παραθεριστικών κατοικιών στην περιοχή του Πόρτο Καρράς.

Η ουσία δεν ήταν τόσο ότι θα προέκυπταν κάποια πολύ σημαντικά κέρδη από το χτίσιμο και από την πώληση των κατοικιών αυτών, αλλά κυρίως ότι οι ιδιοκτήτες των συγκεκριμένων κτισμάτων θα έφερναν κάθε χρόνο πολλά χρήματα στο συγκρότημα του Πόρτο Καρράς, καθώς θα χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες του: από το φαγητό του ξενοδοχείου έως τη μαρίνα και το καζίνο της περιοχής.

Το θέμα έγινε γνωστό και πήρε μάλιστα τη μορφή σκανδάλου κατά την προεκλογική περίοδο του 2004, με την περιβόητη «τροπολογία Πάχτα». Νομικοί κύκλοι υποστηρίζουν πως αυτή η τροπολογία δεν θα έκανε τίποτε περισσότερο από το να «περάσει» ένα νόμιμο δικαίωμα του ομίλου που είχε σκαλώσει στα γρανάζια της ελληνικής γραφειοκρατίας, ωστόσο η χρονική συγκυρία (προεκλογική περίοδος), σε συνδυασμό με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε, έφερε την Τεχνική Ολυμπιακή «με την πλάτη στον τοίχο»...

Γενικότερα, δεν είναι δύσκολο να βρει κάποιος άτομα που είχαν να πουν μια άσχημη κουβέντα για τον κ. Στέγγο. Τα πικρόχολα σχόλια των περισσότερων συναδέλφων του δίνουν και παίρνουν, ενώ παράλληλα υπάρχει έντονη δυσφορία και στον επενδυτικό χώρο λόγω της πτωτικής πορείας των μετοχών του ομίλου αλλά και εξαιτίας κάποιων ιδιαίτερα «γενναίων» stock options που κατά καιρούς αποφασίστηκαν.

Αν και ιδιαίτερα ευγενής σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, πολλοί θεωρούν τον κ. Στέγγο αυταρχικό χαρακτήρα, με μεγάλη δυσκολία στο να συνεργαστεί με οποιονδήποτε. Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, επισημαίνουν πως ο βασικός μέτοχος του ομίλου της Τεχνικής Ολυμπιακής είναι ο μόνος επιχειρηματίας στην Ελλάδα που έχει κατηγορηθεί για ΟΛΑ όσα έχει κάνει αλλά ακόμη και γι’ αυτά που ΔΕΝ έχει κάνει...

ΟΙ «ΤΡΕΛΕΣ» ΤΟΥ 1999 ΚΑΙ ΤΑ... ΜΕΓΑΛΑ ΛΟΓΙΑ

Λένε ότι το χρήμα δεν είναι καλό σε κανέναν άνθρωπο να έρχεται απότομα και στην περίπτωση του κ. Στέγγου η συγκυρία τον βρήκε το 1998 να έχει δύο εισηγμένες στη Σοφοκλέους, αξίας κάποιων δεκάδων εκατ. ευρώ, και λίγα χρόνια αργότερα να φιγουράρει ανάμεσα στους ισχυρούς επιχειρηματικούς παράγοντες της χώρας!

Κάτι λοιπόν η απότομη άνοδος, κάτι οι συνθήκες της χρηματιστηριακής τρέλας της διετίας 1999 - 2000 οδήγησαν τον όμιλο σε αρκετές κινήσεις που δύσκολα αντέχουν την κριτική!
Αναπτύχθηκαν, για παράδειγμα, σχέσεις συνεργασίας με την περιβόητη Laidlaw, στελέχη της οποίας θα απασχολούσαν μελλοντικά τη Δικαιοσύνη σχετικά με υποθέσεις χρηματιστηριακών σκανδάλων...

Μία εκ των κοινών δραστηριοτήτων τους ήταν η συμφωνία για εξαγορά της εισηγμένης τότε εταιρείας Ηλέκτρα, έναντι ενός υπέρογκου ποσού. Η υπόθεση εξελίχτηκε σε φιάσκο, καθώς τελικά ο μόνος που κατέβαλε χρήματα ήταν η Τεχνική Ολυμπιακή... Τελικά, ο όμιλος του κ. Στέγγου στην υπόθεση αυτή «έπεσε από την Ακρόπολη χωρίς να πάθει τίποτε», καθώς κατάφερε να πάρει τα λεφτά του πίσω, πουλώντας τη συγκεκριμένη συμμετοχή στην Τράπεζα Πειραιώς και αφήνοντας εκεί... «τον μουντζούρη»!

Κάτι τέτοιο όμως δεν επαναλήφθηκε και στην περίπτωση της ΑΕΜΕΤ. Μία άλλη λοιπόν αποτυχημένη κίνηση ήταν η εξαγορά από τον κ. Κ. Στέγγο και από τον επιχειρηματία κ. Ι. Σ. Βαρδινογιάννη (σήμερα βασικότερος μέτοχος και διευθύνων σύμβουλος της ΑΝΕΚ) του 51% της ΑΛΚΑΡ, των αδελφών κ. Γιάννη και Βασίλη Στεφανή. Το ποσό της εξαγοράς ήταν υπέρογκο, αν αναλογιστεί κάποιος ότι το μόνο ουσιαστικό περιουσιακό στοιχείο της ΑΛΚΑΡ ήταν μόλις το μειοψηφικό ποσοστό στα Ιχθυοτροφεία Σελόντα.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η ΑΛΚΑΡ δεν κατάφερε ποτέ να επανέλθει στο χρηματιστήριο. Τελικά, η συνεργασία των κ. Κ. Στέγγου - Ι. Σ. Βαρδινογιάννη διακόπηκε (ο δεύτερος πούλησε τη συμμετοχή του στον πρώτο) και μόνοι ωφελημένοι της υπόθεσης υπήρξαν οι αδελφοί Στεφανή και ενδεχομένως οι «οργανωμένοι μέτοχοι μειοψηφίας», που και αυτοί πούλησαν στον κ. Στέγγο.

Πέραν όλων αυτών, το όνομα του κ. Κ. Στέγγου ενεπλάκη και στην «υπόθεση Κονταλέξη» και συμπεριλήφθηκε στα ονόματα των επιχειρηματιών που επί χρόνια απασχόλησαν τις δικαστικές αρχές για υποθέσεις χρηματιστηριακών σκανδάλων και χειραγώγησης μετοχών (τελικά, ο κ. Στέγγος απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες).

Το μεγαλύτερο, ωστόσο, λάθος του ομίλου ήταν να μετατοπίσει δραματικά το κέντρο βάρους του και να εμπλακεί ταυτόχρονα σε πολλές νέες δραστηριότητες, χωρίς όμως να διαθέτει την απαιτούμενη πείρα και τεχνογνωσία.

Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, ευνοήθηκε αρχικά από τη φούσκα των ακινήτων, αλλά (όπως και πολλές άλλες μεγάλες εταιρείες) δεν προέβλεψε αποτελεσματικά τους κινδύνους, με συνέπεια η θυγατρική TOUSA να «πάει άπατη» μετά την κάθετη υποχώρηση των τιμών στα ακίνητα.

Συγκεκριμένα, η αμερικανική εταιρεία δεν θορυβήθηκε από την τρελή άνοδο των τιμών των ακινήτων και συνέχισε να αγοράζει γη και «δικαιώματα γης» μέσα φυσικά από τραπεζικό δανεισμό. Έτσι, το σκάσιμο της «φούσκας» τη βρήκε εκτεθειμένη σε μεγάλο δανεισμό, σε μία περίοδο όπου τα επιτόκια είχαν αυξηθεί, η ζήτηση για ακίνητα ήταν πολύ χαμηλή και οι τιμές τους ακολουθούσαν πορεία ελεύθερης πτώσης...

Σήμερα, ακόμη και οι πλέον αισιόδοξοι αμφιβάλλουν για το κατά πόσον οι μέτοχοι της Τεχνικής Ολυμπιακής θα λάβουν τελικά έστω και ένα ευρώ από τη θυγατρική τους στις ΗΠΑ.

Όσον αφορά στο Πόρτο Καρράς, ο όμιλος έχει μπει στη δίνη μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων και τεράστιων ταμειακών εκροών, που μέχρι σήμερα έχουν αποφέρει μόνο κάποια «ψιχία». Και δεν αναμένεται ίσως τίποτε περισσότερο, εκτός και αν επιτραπεί η ήπια δόμηση της περιοχής. Κατά καιρούς έχουν κυκλοφορήσει και φήμες για πώληση του Πόρτο Καρράς, χωρίς ωστόσο να έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα στην πράξη.

Μέτριες ήταν οι επιδόσεις και σε άλλα μέτωπα, παρά τα αρχικά φιλόδοξα σχέδια. Στην ενέργεια, για παράδειγμα, η παρουσία του ομίλου είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη (σε κάποια χρονική περίοδο η ΑΕΜΕΤ προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί ως «όχημα» για τις ενεργειακές δραστηριότητες της Τεχνικής Ολυμπιακής).

Σε ό,τι, δε, αφορά την κατασκευαστική δραστηριότητα, η θυγατρική Μοχλός διέκοψε την παραγωγή σκυροδέματος, απέτυχε να διεισδύσει στον χώρο των αυτοχρηματοδοτούμενων έργων, ενώ ο μεγαλύτερος πελάτης κατά τα τελευταία χρόνια ήταν η συγγενής Πόρτο Καρράς. 

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 541 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (1-5 Αυγούστου 2008).