Άμυνα απέναντι στη σαρωτική υποχώρηση της ζήτησης αναπτύσσουν οι μεγάλοι οργανωμένοι εμπορικοί όμιλοι, οι οποίοι δεν παραμένουν αλώβητοι από την κρίση που μαστίζει το σύνολο των καταναλωτικών ειδών.

Το εξάμηνο του 2012 υπήρξε αποκαλυπτικό όσον αφορά τις επιπτώσεις σε επίπεδο τόσο τζίρων όσο και περιθωρίων κέρδους, ενώ οι προβλέψεις για τη συνέχεια του έτους παραμένουν δυσοίωνες, χωρίς ενδείξεις για αναστροφή του οικονομικού κλίματος σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον που δημιουργούν αφενός η πτώση της κατανάλωσης (-10% ο τζίρος του λιανεμπορίου τον Ιούνιο του 2012) και αφετέρου η έλλειψη ρευστότητας, το μεγαλύτερο μέρος του λιανεμπορίου υποκύπτει, όπως κατέδειξαν τα ηχηρά λουκέτα, οι προσφυγές στο άρθρο 99 και η συρρίκνωση της παρουσίας άλλοτε ανθηρών επιχειρήσεων.

Ωστόσο, οι «ανθεκτικότεροι» του εμπορίου συνεχίζουν να παλεύουν και να αναζητούν τρόπους συντήρησης. Η συνταγή της εξωστρέφειας αποτελεί μια διέξοδο για όσους είχαν χτίσει θέσεις τις εποχές της οικονομικής ευμάρειας. Για τους υπόλοιπους, ωστόσο, η διείσδυση στις αγορές του εξωτερικού σήμερα είναι πολύ δυσκολότερη, δεν αποδίδει με την ίδια ταχύτητα των προηγούμενων ετών, ενώ σε μεγάλο βαθμό ο κορμός των επιχειρήσεών τους στηρίζεται στην εσωτερική αγορά, που υποφέρει.

Οι στρατηγικές διαφέρουν ωστόσο και κοινή συνισταμένη στις κινήσεις των ελληνικών εμπορικών ομίλων είναι η εξασφάλιση μιας υγιούς χρηματοοικονομικής βάσης, αλλά και η διατήρηση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Αν και ο όμιλος Jumbo απέδειξε για μία ακόμη οικονομική περίοδο την ανθεκτικότητά του, παρουσιάζοντας οριακή αύξηση πωλήσεων για τη χρήση του 2011-2012, παραδέχεται ότι οι αποπληθωριστικές πιέσεις στην Ελλάδα, η αύξηση του μεταφορικού κόστους και η ενδυνάμωση του δολαρίου θα πιέσουν το μικτό περιθώριο κέρδους του περισσότερο.

Ο όμιλος, έχοντας τον κύριο όγκο των δραστηριοτήτων του εντός συνόρων, με το πολυπροϊοντικό μίγμα του καταφέρνει να διατηρεί υψηλή επισκεψιμότητα αλλά και το επίπεδο των πωλήσεών του σε σταθερό επίπεδο, προωθώντας ταυτόχρονα επενδύσεις σε νέα καταστήματα, με «καύσιμο» την υψηλή ρευστότητά του. Το πρώτο κατάστημα για τη νέα οικονομική χρήση, συνολικής επιφάνειας 8.000 τ.μ., ξεκίνησε τη λειτουργία του ήδη στην περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας, ενώ τρία ακόμα υπερκαταστήματα θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα και ένα στη Βουλγαρία.

Τα νέα καταστήματα εκτιμάται ότι θα συνεισφέρουν στην αύξηση των πωλήσεων για την τρέχουσα χρήση Ιούλιος 2012 - Ιούνιος 2013. Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό για τη νέα οικονομική χρήση, στόχος είναι η αύξηση των πωλήσεων 0%-2%, ενώ τα καθαρά κέρδη εκτιμάται ότι θα κυμανθούν στα 70 εκατ. ευρώ.

Ο όμιλος Φουρλή μετά από μια περίοδο ανάπτυξης και εκτεταμένων επενδύσεων αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της ύφεσης, καταγράφοντας ζημίες για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο το 2012, με την ατμομηχανή της ΙΚΕΑ να εμφανίζει σημάδια κόπωσης.

Το περιθώριο κέρδους EBITDA της αλυσίδας οικιακού εξοπλισμού δέχθηκε νέα πίεση και περιορίστηκε στο 3,1% από 9,2% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Η διοίκηση του ομίλου, ωστόσο, έχει αποφασίσει να κρατήσει χαμηλές τιμές στα προϊόντα ώστε να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά του σε μια αγορά που φθίνει με πρωτόγνωρους ρυθμούς, πέρα ακόμη και από την πτώση του ΑΕΠ.

Η διοίκηση της Φουρλής σημειώνει πως τη φετινή χρονιά πάνω από 1.000 προϊόντα θα πωλούνται με μειωμένες τιμές (από 6% έως 40%), μετά από ειδική τιμολόγηση που «επέτρεψε» και η πτώση των διεθνών τιμών πρώτων υλών. Ο όμιλος ποντάρει σε περαιτέρω αύξηση των μεριδιών του (τα οποία διπλασιάστηκαν ήδη την τελευταία 4ετία), ενώ αντίστοιχη τακτική ακολουθεί και για την έτερη αλυσίδα αθλητικών ειδών Intersport. Επιπλέον, ο όμιλος αναμένει τις αποδόσεις από τις διεθνείς του επενδύσεις -τόσο από το ΙΚΕΑ της Σόφιας όσο και από το δίκτυο της Intersport στην Τουρκία- ως αντιστάθμισμα στην εσωτερική ύφεση. Σε επίπεδο ρευστότητας συνεχίζει να εμφανίζει θετικές ταμειακές ροές, ενώ έχει «τακτοποιημένο» καθαρό τραπεζικό δανεισμό στα 156,8 εκατ.ευρώ σε μακροπρόθεσμα δάνεια.

Μερίδια στην εσωτερική αγορά κερδίζει και ο όμιλος Σαράντη, παρουσιάζοντας στο α΄ εξάμηνο του 2012 αύξηση πωλήσεων 12% κυρίως λόγω της ενσωμάτωσης των πωλήσεων νέων αντιπροσωπειών όπως Vapona, Kolynos, Keep it clear αλλά και της φίρμας ακριβών καλλυντικών Lapriarie, αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης ακόμη και στην ελληνική αγορά. Στο εξωτερικό, όπου πραγματοποιεί το 58% των πωλήσεών του, ο όμιλος αντιμετωπίζει την ύφεση που μαστίζει και τη ΝΑ. Ευρώπη, αλλά και την «απρόβλεπτη» συναλλαγματική διολίσθηση, που κόστισε σε ρυθμούς αύξησης των πωλήσεων.

Οι πωλήσεις εξωτερικού αυξήθηκαν κατά 5,79%, αλλά το ποσοστό αυτό εξανεμίστηκε από συναλλαγματικές διαφορές, που άγγιξαν κατά μέσο όρο το 6,24%. Στα ατού, ωστόσο, του ομίλου καταγράφεται η πολύ χαμηλή έκθεση σε δανεισμό, γεγονός που τον απαλλάσσει από τα αυξημένα χρηματοοικονομικά κόστη άλλων ομίλων, αλλά και από τη δυνατότητά του να χρηματοδοτεί τις όποιες επεκτατικές επιλογές υιοθετήσει στο μέλλον. Ο καθαρός δανεισμός στο τέλος του κρίσιμου 2012 αναμένεται να περιοριστεί μόλις στα 16 εκατ. ευρώ.

Αντίθετα, πίεση από τον υψηλό δανεισμό του δέχεται ο όμιλος Folli Follie, ο οποίος παλεύει την αναχρηματοδότηση του συνόλου του δανεισμού του που ξεπερνά τα 700 εκατ. ευρώ. Το μέσο επιτοκιακό κόστος διαμορφώνεται στο 6%, ενώ ο καθαρός δανεισμός του στο εξάμηνο ανήλθε στα 619 εκατ. ευρώ. Ο όμιλος, ωστόσο, έχοντας σημαντική παρουσία στις διεθνείς αγορές, χρησιμοποιεί ως αντίβαρο την επίδοσή του στην Ασία, έναντι της πτώσης πωλήσεων στην ελληνική αγορά. Το εκτεταμένο δίκτυο καταστημάτων, το οποίο προσεγγίζει τα 500 σημεία παγκοσμίως, στο α΄ εξάμηνο του 2012 παρουσίασε αύξηση πωλήσεων 20% και διατήρηση των μικτών περιθωρίων κέρδους, την ώρα που τόσο ο κλάδος του ταξιδιωτικού εμπορίου όσο και η δραστηριότητα στον τομέα της ένδυσης παρουσίασαν πτώση.

Ειδικότερα, ο τομέας χονδρικής και λιανικής της ένδυσης (πρώην Elmec) κέρδισε εν μέρει μερίδια σε μια αγορά που υποχωρεί με ρυθμούς άνω του 20% χρόνο με τον χρόνο, ωστόσο φαίνεται πως δεν αποδίδει οικονομικά στον όμιλο. Είναι χαρακτηριστικό πως σε επίπεδο κερδών EBITDA η συνεισφορά του τομέα ήταν μηδενική για τον όμιλο και τα σκήπτρα τα κρατά ο τομέας των κοσμημάτων και αξεσουάρ.