H νέα «γερή» υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας, αυτήν τη φορά από την S&P, δεν αποτέλεσε «κεραυνό εν αιθρία» για τους περισσότερους παράγοντες, ακόμη και εντός της κυβέρνησης. Oι όποιες «χαρές» για το συμβούλιο κορυφής κράτησαν μία μέρα (με τα spreads να παραμένουν στα επίπεδα των 950 μονάδων) και μετά ήρθε ξανά η επιστροφή στην πραγματικότητα.

Μια πραγματικότητα οδυνηρή, αλλά απλή. Το πρώτο τρίμηνο του 2011 έχει τελειώσει κι όλα δείχνουν πως η χώρα δεν θα μπορέσει να βγει στις αγορές ούτε αυτόν τον χρόνο ούτε και τον επόμενο. Διότι τα «νούμερα» που πετυχαίνει η κυβέρνηση δεν το επιτρέπουν.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, με τη σημερινή κατάσταση, η Ελλάδα έχει πολύ σοβαρές πιθανότητες να ζητήσει βοήθεια από τον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, τον European Stability Μechanism, το 2013.

Mόνο που στην περίπτωση αυτή, δεδομένου και του τεράστιου χρέους που θα έχει τότε η χώρα, σε σχέση με το ΑΕΠ της (περίπου στο 160%), είναι εξίσου πιθανό ότι θα ζητηθεί επί τη βάσει της ένταξής μας στον μηχανισμό και ένα λιγότερο ή περισσότερο… «γενναίο» κούρεμα των πιστωτών. Όπως άλλωστε προκύπτει και από το κείμενο των βασικών στοιχείων συγκρότησης του μηχανισμού ESM που πρόσφατα δημοσίευσε το Euro2day.gr.

«Αυτήν την αλληλουχία γεγονότων προεξοφλεί η S&P κατόπιν και των αποτελεσμάτων του πρόσφατου συμβουλίου κορυφής. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο», αναφέρει Έλληνας αναλυτής.

Ωστόσο, το γεγονός ότι η Ελλάδα μπορεί να χρειαστεί να μπει στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, και μάλιστα «κουρεμένη», το είχε ήδη θίξει η στήλη «Χαμαιλέων» από τις 17 Μαρτίου, σε σχόλιο με τίτλο «Το κούρεμα, το timing και ο Regling».

Προφανώς όλες αυτές οι εκτιμήσεις δεν είναι άσχετες με τις προσπάθειες που καταβάλλει η ελληνική κυβέρνηση. Δυστυχώς για όλους, τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών, όσο καλοπροαίρετα κι αν προσεγγιστούν, δεν είναι αρκετά.

Ήδη, από χθες το Euro2day.gr δημοσίευσε πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες το έλλειμμα του 2010 θα είναι στην περιοχή του 10% ή και ελαφρώς υψηλότερο. Που σημαίνει ότι το πρωτογενές έλλειμμα (αφαιρούμενης δηλαδή της εξυπηρέτησης του χρέους) θα αγγίξει ή θα ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ.

Η μετατροπή αυτού του ελλείμματος σε ουσιώδες πρωτογενές πλεόνασμα (βασικό στοιχείο για να επανέλθει η εμπιστοσύνη των αγορών στη χώρα) αποτελεί έργο τιτάνιο και οι αγορές προεξοφλούν ότι η κυβέρνηση δεν θα το φέρει σε πέρας.

Κι αν η ρεαλιστική αξιολόγηση του ελληνικού χρέους, το 2013, δεν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι είναι αντιμετωπίσιμο (αν δηλαδή δεν υπάρχουν σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα), τότε, με βάση το υπάρχον «καταστατικό» του ESM, το κούρεμα είναι σχεδόν… νομοτέλεια.


...και οι μεταρρυθμίσεις στις καλένδες

Αυτήν την άποψη άλλωστε (προσθέτοντας μάλιστα ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα συμπαρασύρει τις ελληνικές τράπεζες) εξέφρασε χθες το πρωί σε συνέντευξή της στο Euro2day και η υπεύθυνη αναλύτρια του Economist Ιntelligence Unit για τη χώρα μας, κ. Μ. Green.

Η άποψή της δεν απέχει από την πεποίθηση που έχει σχηματίσει ένα ολοένα και μεγαλύτερο ενεργό τμήμα της οικονομίας, αλλά και της κοινωνίας, ότι η κυβέρνηση αρνείται να συγκρουστεί και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Αρκείται σε ημίμετρα και «διευθετήσεις», όπως τις χαρακτηρίζει ο ίδιος ο πρώην υπουργός Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ κ. Αλέκος Παπαδόπουλος σε συνέντευξη-καταπέλτη που παραχώρησε προχθές στην εκπομπή «Φάκελοι» του Αλέξη Παπαχελά.

Χαρακτηριστική της τακτικής του «ένα βήμα μπρος και μισό πίσω» είναι η στάση κυβερνητικών στελεχών σε μείζονος σημασίας θέματα όπως η απελευθέρωση των επαγγελμάτων και οι αποκρατικοποιήσεις.

Παλινωδίες, διαφωνίες, αφορισμοί αλλά και δηλώσεις κορυφαίων υπουργών, όπως η κ. Τίνα Μπιρμπίλη, που «εξαιρούν» εταιρίες από τον… Καιάδα των αποκρατικοποιήσεων, ανάλογα με τη φιλοσοφία και το «δοβλέτι» του εκάστοτε κυβερνητικού στελέχους.

Την ίδια ώρα, οι συνδικαλιστές κάνουν το δικό τους «παιχνίδι», παρεμβαίνοντας κατά το δοκούν -και ενίοτε εκβιάζοντας- για μετατροπές σε κομβικά σημεία της κυβερνητικής πολιτικής, όπως η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας.  

Κι όμως, παρά τις δυσλειτουργίες, τις αντικρουόμενες απόψεις και την αντίσταση στην αλλαγή που πολλές φορές (αν όχι και τις περισσότερες) εκπορεύεται μέσα από το υπουργικό του συμβούλιο, ο πρωθυπουργός αρνείται έως στιγμής να προχωρήσει σε ανασχηματισμό και να χαράξει μια πραγματικά μεταρρυθμιστική πορεία, ικανή να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται.

Για το αν η κοινωνία είναι πεπεισμένη ότι απαιτείται ανασχηματισμός της κυβέρνησης, σαφή ένδειξη αποτελεί και το poll του Euro2day.gr, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του οποίου μόλις το 9% θεωρεί περιττή μια αλλαγή στη σύνθεση της κυβέρνησης, ενώ σχεδόν το 90% θέλει ανασχηματισμό και περίπου οι μισοί θεωρούν ότι η νέα κυβέρνηση πρέπει να περιέχει τεχνοκράτες.


Η αποτυχημένη "συνταγή" των φόρων

Ενδεικτικές της σαθρής, αναποτελεσματικής κατάστασης που συνεχίζεται είναι και οι εξελίξεις στο φορολογικό μέτωπο, το οποίο αποτελεί, όπως σταθερά επαναλαμβάνουν δεκάδες ξένοι και εγχώριοι παράγοντες εδώ και πολύ καιρό, αχίλλειο πτέρνα κάθε προσπάθειας για μείωση των ελλειμμάτων.

Στην πράξη, οι σχεδιασμοί αύξησης των εσόδων μέχρι στιγμής επικεντρώνονται είτε στην αύξηση των έμμεσων φόρων (που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και υπέρμετρη) είτε στο «μαστίγωμα» των μισθωτών με αύξηση φόρων, κατάργηση απαλλαγών και άλλα μέτρα που μειώνουν το εισόδημά τους.

Το αποτέλεσμα βεβαίως είναι σημαντικά κατώτερο των προσδοκιών, καθώς η αύξηση των φορολογικών συντελεστών, από ένα σημείο και μετά, αποδεδειγμένα οδηγεί σε μείωση της ζήτησης και τελικά σε μείωση των φορολογικών εσόδων.

Την ίδια ώρα, η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να μαστίζει σε όλα τα επίπεδα την κοινωνία, με μόνη έως στιγμής «ασπιρίνη» αμφίβολης αποτελεσματικότητας την αύξηση των ποινών και τη στοιχειοθέτηση κάποιων τεκμηρίων, που όμως έχουν δεχτεί εντονότατη κριτική σχετικά με την επάρκειά τους.

Κι όλα αυτά με έναν μηχανισμό είσπραξης που, πέραν του αμαρτωλού παρελθόντος του, έχει ξεχαρβαλωθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις αρνείται να λειτουργήσει.

Σε αυτές τις συνθήκες, σχολιάζουν γνώστες της φορολογικής αγοράς, είναι απορίας άξιον πώς η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει σε εισαγωγή τεχνογνωσίας από χώρες του εξωτερικού, όπως η Ιταλία, που κατάφεραν να καταπολεμήσουν με αποτελεσματικότητα τη λειτουργία της παραοικονομίας, αλλά και γιατί δεν ανταποκρίνεται στο κοινό αίτημα της αγοράς για απλοποίηση του φορολογικού κώδικα.

Προφανώς όλα αυτά δεν περνούν απαρατήρητα στο εξωτερικό, όπου γνωρίζουν μεταξύ άλλων και το γεγονός ότι οι όποιες αναπτυξιακές προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι τώρα αποφέρουν πενιχρότατα αποτελέσματα. Οι αναλυτές του εξωτερικού κατανοούν ότι η χώρα θα έχει τεράστιες δυσκολίες να ανταποκριθεί στο πρόγραμμα είσπραξης 50 δισ. ευρώ από αποκρατικοποιήσεις και ακίνητη περιουσία.

Διότι γνωρίζουν ότι ούτε οι απαραίτητοι μηχανισμοί υπάρχουν, ούτε το θεσμικό πλαίσιο (κτηματολόγιο, δασολόγιο, νόμοι για land-lease κ.λπ.), αλλά κατά τα φαινόμενα ούτε και η «πολιτική ορμή» για να γίνουν σε χρόνο-ρεκόρ οι τομές που απαιτούνται.

Εν κατακλείδι, αντίθετα με τη Moody’s πoυ έσπευσε να μας υποβαθμίσει προ του συμβουλίου κορυφής, προκαταλαμβάνοντας τις εξελίξεις, η S&P περίμενε ώστε να έχει και «χαρτιά» στα χέρια της. Και η συλλογιστική της δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί.

Η κυβέρνηση μπορεί να ισχυρίζεται ότι η κατάσταση είναι καλύτερη από πριν, αλλά λησμονεί ηθελημένα τον παράγοντα του χρόνου που έχει κυλήσει και αυτού που απομένει για την ολοκλήρωση των προσπαθειών.

Και, το κυριότερο, αποφεύγει να λάβει υπ' όψιν της κάτι που γνωρίζουν οι επαΐοντες εντός και εκτός των τειχών:

Τα «εύκολα» στην εφαρμογή τους μέτρα έχουν τελειώσει (φορολογικό χαράτσι, μειώσεις μισθών «με το μαχαίρι», περικοπή εντελώς περιττών εξόδων) κι απομένουν τα δύσκολα.


* To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.