Ατυχής χαρακτηρίζεται από τους περισσότερους παίκτες της αγοράς φυσικού αερίου, η πρωτοβουλία της ΡΑΕ να τροποποιήσει τον Κώδικα Διαχείρισης του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου, με βάση την ήδη καταργημένη κοινοτική νομοθεσία του 2005.

Στη δημόσια διαβούλευση που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, με τις παρατηρήσεις που διατυπώνουν οι περισσότεροι από τους μεγάλους καταναλωτές φυσικού αερίου, επισημαίνουν την ανάγκη για διαμόρφωση νέου κώδικα, με βάση τις διατάξεις του Κανονισμού 715 του 2009 που ισχύει τυπικά από τις 3 Μαρτίου, ενώ οι προτεινόμενες τροποποιήσεις εν πολλοίς βασίζονται στις διατάξεις του καταργημένου Κανονισμού 1775 του 2005.

Σε κάθε περίπτωση, ο προτεινόμενος νέος Κώδικας, εάν και εφόσον ισχύσει, κρίνεται από τον ιδιωτικό τομέα ότι εισάγει ορισμένες αλλαγές ήσσονος σημασίας, που αφορούν λειτουργικές και οργανωτικές παραμέτρους του Συστήματος, χωρίς να παρεμβαίνουν επί της ουσίας στη λειτουργία της αγοράς, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία υπερδεσπόζουσας εταιρείας.

Επιπλέον, από τους μεγαλύτερους παίκτες (ΔΕΠΑ, Motor Oil, Protεrgia κλπ), κρίνεται ότι στην ουσία δεν λαμβάνει υπόψη τα όσα ισχύουν στην διεθνή αγορά φυσικού αερίου και αγνοεί σύγχρονα "εργαλεία" στις συναλλαγές φυσικού αερίου. Ο ιδιωτικός τομέας επιπλέον, κρίνει ότι διατηρεί διατάξεις που καθιστούν δυσχερές τόσο το διασυνοριακό εμπόριο όσο και τις spot συμβάσεις προμήθειας, οι οποίες αποτελούν το βασικό όχημα για την καθιέρωση ανταγωνισμού στην αγορά και την απελευθέρωσή της, παραβλέποντας ταυτόχρονα την πάγια διεθνή πρακτική της spot αγοράς.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο θέμα της δέσμευσης μεταφορικής ικανότητας στα σημεία εισόδου του Εθνικού Συστήματος ΦΑ, η οποία έχει δεσμευθεί για την εξυπηρέτηση υφιστάμενων μακροχρόνιων συμβάσεων. Στο σημείο αυτό τονίζεται ότι το πνεύμα και το γράμμα της κοινοτικής νομοθεσίας είναι διαμετρικά αντίθετο, καθώς παρεμποδίζει την ανάπτυξη του υγιούς ανταγωνισμού, με επιπτώσεις στη διαμόρφωση των τιμών. Αναφέρεται δε ως παράδειγμα οτι το σημείο εισόδου του ΕΣΦΑ Σιδηρόκαστρο στα σύνορα με τη Βουλγαρία, η δεσμευμένη δυναμικότητα από τη ΔΕΠΑ αγγίζει το 99%.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ακόμη και η ΔΕΠΑ, η οποία σύμφωνα με παρατηρήσεις συμμετεχόντων στη διαβούλευση εμφανίζεται να δέχεται "προστασία" από το νέο Κώδικα, στις δικές της επισημαίνει και αυτή ότι τυχόν υιοθέτηση της αναθεωρημένης μορφής του κώδικα, δεν θα συμβάλλει στη δημιουργία και στη διασφάλιση συνθηκών πραγματικού υγιούς ανταγωνισμού προς όφελος του συνόλου των καταναλωτών.

Μάλιστα η ΔΕΠΑ τονίζει ότι οι διατάξεις του σχεδίου που αφορούν την εξάλειψη των εμποδίων πρόσβασης στην αγορά, "είναι ουσιαστικά διατάξεις μείωσης της επιχειρηματικής ελευθερίας των χρηστών και επιβολής αναιτιολόγητων χρεώσεων στους χρήστες, ενώ αναμένεται να διαταράξουν τη λειτουργία της εγχώριας αγοράς και να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια τροφοδοσίας της χώρας".

Επιπλέον η ΔΕΠΑ προσάπτει στις προτεινόμενες διατάξεις του Κώδικα, αναχρονισμό, καθώς δεν ευνοούν τη διαμόρφωση ενός Virtual Trading Hub, μέθοδος που εφαρμόζεται ευρέως στις χώρες της ΕΕ και στις ΗΠΑ, διευκολύνοντας τους επιλέγοντες πελάτες να προχωρούν σε δεσμεύσεις εισόδου και να μεταπωλούν ποσότητες αερίου, χωρίς να επιβάλλονται επιπλέον χρεώσεις από τον Διαχειριστή του Συστήματος.

Την αναχρονιστικότητα του σχεδίου του Κώδικα, επισημαίνουν και οι παρατηρήσεις του ομίλου Μυτιληναίου. Σύμφωνα με αυτές, "τόσο ο Κώδικας όσο και η πρότυπη σύμβαση μεταφοράς, έχουν διαμορφωθεί κατά τρόπο που εξυπηρετεί την προ απελευθέρωσης οργάνωση της αγοράς ΦΑ και ειδικότερα τις «ολοκληρωμένες» συμβάσεις πώλησης φυσικού αερίου από προμηθευτή, δηλαδή συμβάσεις στις οποίες σωρεύεται η πώληση και η μεταφορά".

Επιπλέον, γίνονται αναφορές στην έλλειψη οποιασδήποτε πρόβλεψης, για την αξιοποίηση του αποθέματος φυσικού αερίου εντός των αγωγών (linepack) και για τις διακοπτόμενες συμβάσεις. Τα παραπάνω προβλέπονται ρητώς στην Οδηγία 2009/73 και αποσκοπούν στην ενίσχυση της ευελιξίας και της ρευστότητας της αγοράς ΦΑ, ενώ το linepack, αποτελεί κατά το κοινοτικό δίκαιο μέρος του Συστήματος ΦΑ και η πρόσβαση σε αυτό οφείλει να ρυθμίζεται μέσω του Κώδικα.