"Ανάγκα και συγχωνεύσεις γίνονται". Αυτή η φράση κορυφαίου τραπεζίτη αποτυπώνει χαρακτηριστικά την αδήριτη ανάγκη να υπάρξουν τραπεζικά deals, ο αντίκτυπος και τα οφέλη των οποίων θα σταθούν ικανά να αποσοβήσουν το πρόβλημα ρευστότητας που απειλεί το εγχώριο τραπεζικό σύστημα.

Μετά την υποβάθμιση της οικονομίας και των τραπεζών από τη Fitch, οι τράπεζες ζουν με το άγχος να αποφευχθεί μία νέα υποβάθμιση από τη Moody's, την οποία η αγορά ανέμενε τον περασμένο Γενάρη ή στις αρχές του μήνα, μετατέθηκε όμως για αργότερα (σ.σ.: πιθανότατα τον Απρίλιο) κατόπιν συντονισμένης παρέμβασης, όπως αφήνουν να εννοηθεί κυβερνητικές πηγές.

Ενδεχόμενη περαιτέρω μείωση της αξιολόγησης των εκδόσεων των ελληνικών τραπεζών κάτω από τη βαθμίδα "BBB" από τη Moody's θα προκαλέσει ισχυρούς τριγμούς στη ρευστότητα που έχουν αντλήσει από την ΕΚΤ. Και αυτό γιατί κινδυνεύουν να βρεθούν με τρύπα 5 - 10 δισ. ευρώ.

Ταυτόχρονα, η πίεση της ρευστότητας επιτείνεται από την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μην αποδέχεται ως ενέχυρα μη τιτλοποιημένα δάνεια, που φέρουν εγγύηση του Δημοσίου, την τακτική αναθεώρηση των παραμέτρων αξιολόγησης της ICAP και βεβαίως τη συνεχιζόμενη μείωση των καταθέσεων.

Υπολογίζεται ότι μόνο οι καλυμμένες ομολογίες, που έχουν βάλει ως ενέχυρο στην ΕΚΤ τα πιστωτικά ιδρύματα, ανέρχονται στα 21 δισ. ευρώ και το συντριπτικό μέρος τους έχει κατατεθεί από τις τέσσερις μεγαλύτερες σε ενεργητικό τράπεζες.

"Αυτήν τη στιγμή η Moody's κρατάει στα χέρια της τη ρευστότητα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Αν μειώσει την αξιολόγηση των τραπεζικών εκδόσεων κάτω από το "ΒΒΒ", οι τράπεζες για να συνεχίσουν να αντλούν τα ίδια κεφάλαια θα πρέπει να προσκομίσουν στην ΕΚΤ πρόσθετα ενέχυρα".

Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση αποφάσισε με διαδικασίες-εξπρές ένα ακόμη πακέτο εγγυήσεων για τις τράπεζες, ύψους 30 δισ. ευρώ. Αυτό θα λειτουργήσει σαν δίχτυ ασφαλείας στην περίπτωση όπου η Moody's κάνει πράξη την απειλή της και δεν υπάρξουν σωτήριες αναβαθμίσεις από άλλους.

Για να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει, σύμφωνα με τον ίδιο τραπεζίτη, να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις αποσόβησης της υποβάθμισης ή αναβάθμισης από κάποιον από τους οίκους Fitch και S&P.

Οι συζητήσεις μεταξύ των διοικήσεων της Εθνικής και της Alpha δείχνουν ότι οι τράπεζες επιδιώκουν να αναστρέψουν τις συνθήκες μέσω συγχωνεύσεων, που να επιφέρουν σημαντικές συνέργειες και ισχυρά μερίδια στις εκτός Ελλάδος αγορές.

Ανεξαρτήτως της προς το παρόν έκβασης του εγχειρήματος, το γεγονός ότι η S&P δήλωσε πως θα επαναξιολογήσει τις επιπτώσεις του deal, αν υπάρξει, έστω και κάποια πρόθεση επίτευξης συμφωνίας δείχνει ότι η στρατηγική της Εθνικής και της Alpha κινείται προς τη δέουσα κατεύθυνση.

Δεν δέχεται ως ενέχυρα απλά δάνεια προς ΔΕΚΟ η ΕΚΤ

Ενδεχόμενα τραπεζικά deals θα ελαφρύνουν και τη διακριτική, προς το παρόν, πίεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να δημιουργήσουν οι ελληνικές τράπεζες τις συνθήκες εκείνες που θα τους επιτρέψουν να βρουν εναλλακτικές πηγές ρευστότητας. Αυτή η πίεση, βάσει των σημερινών συνθηκών, μεταφράζεται "πουλήστε ομόλογα για να μειώσετε τον ελληνικό κίνδυνο".

Προς το παρόν, πάντως, η ΕΚΤ σκληραίνει βήμα-βήμα τη στάση της απέναντι στις τράπεζες.

Η κεντρική τράπεζα έχει διαμηνύσει ότι δεν θα δέχεται πλέον ως ενέχυρα μη τιτλοποιημένα δάνεια, που φέρουν εγγύηση του Δημοσίου, καθώς είναι πια αδιαβάθμητα. Δηλαδή δάνεια που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες σε ΔΕΚΟ, ασφαλιστικούς οργανισμούς ή σε άλλες εταιρίες του Δημοσίου (π.χ. ΟΣΕ, ΟΑΣΑ, ΙΚΑ, ΟΠΑΔ κ.λπ.).

Η παραπάνω πρόθεση εκτιμάται ότι θα ασκήσει πίεση στο σύστημα, πολύ μικρότερης όμως έντασης από αυτήν μιας υποβάθμισης από τη Moody's. Δεν πρέπει πάντως να αγνοηθεί ότι υπάρχουν τράπεζες με μεγάλα δάνεια προς τις ΔΕΚΟ -κρατικές κυρίως- καθώς και ότι πρόσφατα υπήρξε ισχυρή φημολογία περί πώλησης δανείων από μεγάλο πιστωτικό ίδρυμα η οποία καλύφθηκε από τον θόρυβο των καταιγιστικών εξελίξεων στο μέτωπο ΕΤΕ - Alpha.

Και… σφαλιάρα από την ICAP

Μεγαλύτερης σημασίας είναι η τακτική αναθεώρηση των παραμέτρων αξιολόγησης επιχειρήσεων της ICAP, η οποία θα διενεργηθεί στις 28 Φεβρουαρίου. Η ICAP είναι ο μοναδικός εγχώριος οίκος αξιολόγησης και μόλις ο έκτος που αναγνωρίζει η ΕΚΤ.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δέχεται ως ενέχυρο δάνεια επιχειρήσεων που έχουν αξιολόγηση της ICAP από "ΑΑ" (είναι η ανώτατη κλίμακα) έως και "ΒΒ". Από τις 21.427 επιχειρήσεις που παρακολουθεί και αξιολογεί η ICAP μόλις 272 έχουν αξιολόγηση "ΑΑ", 457 έχουν βαθμολογηθεί στην επόμενη κλίμακα ("Α") και 1.255 βρίσκονται στην κλίμακα "ΒΒ".

Η αναθεώρηση των αλγορίθμων με τον συνυπολογισμό παραμέτρων όπως η βαθύτερη ύφεση της οικονομίας εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε μείωση της αξιολόγησης και κάποιες επιχειρήσεις θα χάσουν το πολύτιμο για τις τράπεζες "ΒΒ". Αποτέλεσμα θα είναι να μη γίνονται αποδεκτά πλέον τα δάνεια των παραπάνω εταιριών ως ενέχυρα από την ΕΚΤ.