Γιατί ο μηχανισμός στήριξης και νέες υποβαθμίσεις φέρνουν… πιο κοντά τις τράπεζες. Προτεραιότητα του 2011 η δραστική περικοπή εξόδων αλλά και ανοιχτό το ενδεχόμενο συγχωνεύσεων υπό σκληρούς όρους. Σπριντ για κεφαλαιακές ενισχύσεις 4+1 δισ. ευρώ.

Τρίμηνο εντατικής προετοιμασίας κατά τη διάρκεια του οποίου θα πρέπει να ολοκληρώσουν κινήσεις κεφαλαιακής ενίσχυσης, να διαφυλάξουν τη ρευστότητά τους αλλά και να προετοιμαστούν για… συγχωνεύσεις, εφόσον υπάρξει επιδείνωση της κατάστασης, έχουν μπροστά τους οι ελληνικές τράπεζες, μετά τις προειδοποιήσεις υποβάθμισης της Standard & Poor’s και της Moody’s.

Οι δύο οίκοι αξιολόγησης απειλούν ότι θα προχωρήσουν σε νέα υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας εξαιτίας της επί τα χείρω αναθεώρησης του ελλείμματος και της διαφαινόμενης υστέρησης του φετινού προϋπολογισμού έναντι του στόχου μείωσης του ελλείμματος.

Επιπρόσθετα, η επιμονή της Γερμανίας και της  Γαλλίας για τη συμμετοχή και των ομολογιούχων στο κόστος διάσωσης χώρας-μέλους της ευρωζώνης που προσφεύγει στον μόνιμο μηχανισμό αυξάνει το risk premium των ελληνικών ομολόγων.

Η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να διατηρήσει αμετάβλητη την αξία των ελληνικών κρατικών ομολόγων που δέχεται ως ενέχυρα, ακόμη και αν ο τρίτος της παρέας των οίκων αξιολόγησης, Fitch, προχωρήσει σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, λειτουργεί σαν αλεξικέραυνο για την τρέχουσα ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών.

Ο διαφαινόμενος, όμως, νέος γύρος υποβαθμίσεων αυξάνει την εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ, ενώ ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της ατζέντας τους για το 2011 είναι η σταδιακή μείωση του δανεισμού από την κεντρική τράπεζα.

Σήμερα οι ελληνικές τράπεζες έχουν κατατεθειμένα ως ενέχυρα στην ΕΚΤ assets αξίας άνω των 138 δισ. ευρώ, βάσει των οποίων έχουν αντλήσει ρευστότητα 95 δισ. ευρώ. Με τις ρυθμίσεις που τίθενται σε ισχύ από την 1η/1/2011 με τα ίδια ενέχυρα θα δανείζονται έως και 7 δισ. ευρώ λιγότερα.

Τα πιστωτικά ιδρύματα είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν τον περιορισμό της χορήγησης ρευστότητας από την κεντρική τράπεζα, καθώς διαθέτουν «μαξιλάρια» αχρησιμοποίητων ενεχύρων, ενώ ταυτόχρονα τρέχουν προγράμματα έκδοσης καλυμμένων ομολογιών, μειώνουν τα δάνειά τους και διατηρούν σταθερές τις θέσεις τους σε ελληνικά κρατικά ομόλογα.

Τέλος, υπάρχει η εφεδρεία του νέου πακέτου εγγυήσεων, για το οποίο θα πρέπει να υποβάλουν αιτήσεις ενεργοποίησης έως το τέλος του έτους.

Για να μειώσουν όμως τον δανεισμό τους από την ΕΚΤ θα πρέπει σταδιακά να αυξήσουν τη ρευστότητα που γεννούν και να μην υπάρξει νέα μεγάλη εκροή καταθέσεων. Ήδη από φέτος οι αποπληρωμές δανείων ήταν υψηλότερες των νέων χορηγήσεων, με αποτέλεσμα σε επίπεδο ομίλων να δημιουργήσουν στο 9μηνο επιπλέον ρευστότητα 4 δισ. ευρώ.

Το ίδιο μοντέλο θα συνεχιστεί και το 2011 καθώς στην Ελλάδα λόγω της κρίσης η ζήτηση για δάνεια από καλούς πελάτες έχει υποχωρήσει.

Καυτό στοίχημα η μείωση στα κόστη

Το μεγάλο φετινό στοίχημα για το τραπεζικό σύστημα είναι η μείωση στα κόστη λειτουργίας του σε όλες τις γραμμές. Τα budgets που ετοιμάζουν οι διοικήσεις προβλέπουν, σύμφωνα με πληροφορίες, περιορισμό του λειτουργικού κόστους άνω του 3% φέτος με περικοπές σε όλες τις γραμμές.

«Τα νούμερα από την εξοικονόμηση δαπανών θα είναι μεγάλα», αναφέρει στο Euro2day υψηλόβαθμο στέλεχος μεγάλης ελληνικής τράπεζας, σημειώνοντας ότι ταυτόχρονα θα επιχειρηθεί και περιορισμός στα κόστη των καταθέσεων.

Ήδη στο 9μηνο της τρέχουσας χρήσης η Eurobank πέτυχε να μειώσει τις λειτουργικές της δαπάνες κατά 3,1% σε ετήσια βάση, με αποτέλεσμα ο δείκτης κόστους εσόδων να βελτιωθεί στο 47,6% στις 30/9/2010, έναντι 48,3% στις 30/9/2009.

Ακολούθησε η Alpha Bank με «μαχαίρι» στις λειτουργικές δαπάνες κατά 1,8%, ενώ αντίθετα στην Πειραιώς τα λειτουργικά κόστη παρέμειναν στα ίδια επίπεδα με τα αντίστοιχα περυσινά, αναμένεται όμως να μειωθούν στο τελευταίο τρίμηνο του έτους όταν και θα λήξει η περίοδος υπαγωγής στο πρόγραμμα προσωρινής αργίας.

…και στο βάθος συγχωνεύσεις

Για να αρχίσει όμως να μειώνεται η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ θα πρέπει αυτές να προχωρήσουν είτε σε πώληση περιουσιακών τους στοιχείων (θυγατρικές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, δάνεια και άλλα ρευστά διαθέσιμα) είτε σε συγχωνεύσεις, ώστε να μειώσουν δραστικά κόστη, μεταξύ των οποίων και αυτό της χρηματοδότησης.

Οι τελευταίοι μήνες έδειξαν ότι τα deals με ξένους τραπεζικούς ομίλους δεν είναι εύκολα, ενώ από τις αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται οι ελληνικές τράπεζες ενδιαφέρον υπάρχει μόνο γι' αυτές της Πολωνίας και της Τουρκίας λόγω των υψηλών ρυθμών ανάπτυξής τους.

Η συνταγή επομένως της πώλησης περιουσιακών στοιχείων, ώστε σταδιακά να μειωθεί η εξάρτηση από την ΕΚΤ, δεν δείχνει αυτήν την περίοδο να είναι εύκολα εφαρμόσιμη.

Στον αντίποδα, στο τέλος του α΄ τριμήνου τα πιστωτικά ιδρύματα θα έχουν ολοκληρώσει τον πρώτο γύρο κεφαλαιακής τους ενίσχυσης και υπό προϋποθέσεις θα είναι έτοιμα να επαναγοράσουν τις προνομιούχες μετοχές από το Δημόσιο και να προχωρήσουν εν συνεχεία σε συγχωνεύσεις.

Σπριντ για κεφαλαιακή ενίσχυση κατά 4+1 δισ. ευρώ.

Το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε καλύτερη θέση. Έχει ήδη δρομολογήσει τις διαδικασίες για κεφαλαιακή του ενίσχυση, ενώ έχει προετοιμαστεί, όπως έχει γράψει το Euro2day, για ενδεχόμενο επιμήκυνσης της διάρκειας του χρέους, με μαζικές «τράμπες» κρατικών ομολόγων.

Μέσα στο επόμενο τρίμηνο αναμένεται να ολοκληρωθούν η κεφαλαιακή ενίσχυση της Τράπεζας Πειραιώς, της ΑΤΕ, της MPB μέσω αυξήσεων, η διάθεση του 20% της Finansbank από την ΕΤΕ και η πώληση του πλειοψηφικού πακέτου της Polbank από τη Eurobank καθώς και η απορρόφηση της Δίας ΑΕΕΧ.

Από τις παραπάνω ενέργειες οι ελληνικές τράπεζες θα αντλήσουν από την αγορά τουλάχιστον 4 δισ. ευρώ, ενώ η έμμεση κεφαλαιακή ενίσχυση (μείωση goodwill, μη ενοποίηση κ.ά.) εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 1 δισ. ευρώ.

Αυτά τα κεφάλαια θα επιτρέψουν στις τράπεζες να χειριστούν με μεγαλύτερη ευχέρεια την αύξηση των δανείων σε καθυστέρηση και να είναι καλύτερα προετοιμασμένες ακόμη και για το μη ορατό ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης χρέους με «κούρεμα» (haircut) των απαιτήσεων.