Αργά για την Ελλάδα και στο παρά πέντε για την υπόλοιπη ευρωζώνη ήρθε, σύμφωνα με Έλληνες τραπεζίτες, το πρώτο μεγάλο βήμα προς τη δημοσιονομική ενοποίηση που έκαναν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ανάβοντας πράσινο φως στην ΕΚΤ για αγορές κρατικών ομολόγων.

Μπροστά στον κίνδυνο να κλείσουν οι δρόμοι των αγορών και για την Πορτογαλία, μετά την Ελλάδα, και η κρίση χρέους να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις για την ευρωζώνη αλλά και για την παγκόσμια οικονομία, οι ηγέτες της Ε.Ε. αποφάσισαν να ρίξουν στη μάχη τα δύο ισχυρότερα όπλα που είχαν στη φαρέτρα τους.

Το mandate στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για αγορές κρατικών και εταιρικών ομολόγων και η σύσταση μηχανισμού στήριξης με "προίκα" 750 δισ. ευρώ (60 δισ. ευρώ άμεσα διαθέσιμα από τα αδιάθετα κοινοτικά κονδύλια) αποτελούν ιστορικές αποφάσεις για την ευρωζώνη καθώς τροποποιούν de facto το πνεύμα τόσο της συνθήκης του Μάαστριχτ όσο και της απόφασης της Λισαβόνας.

Η ΕΚΤ από θεματοφύλακας και μόνο της νομισματικής σταθερότητας μετατρέπεται και σε εργαλείο δημοσιονομικής πολιτικής αφού ενεργοποιείται η δυνατότητά της για αγορά κρατικών ομολόγων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο βήμα προς την οικονομική ενοποίηση που κάνει η ευρωζώνη και ως εκ τούτου αποτελεί, σύμφωνα με κορυφαίους Έλληνες τραπεζίτες, θετικότατη εξέλιξη.

"Έστω και αργά ελήφθησαν τα σωστά μέτρα", τονίζει στο euro2day ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, κ. Απόστολος Ταμβακάκης. Εκτιμά, όμως, ότι η κατάσταση θα ήταν καλύτερη εάν η Ευρώπη είχε δράσει λίγους μήνες νωρίτερα.

Ταυτόχρονα, θέτει το ερώτημα "ποιες πολιτικές αποφάσεις θα ληφθούν κατά της κερδοσκοπίας από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού" καθώς θεωρεί ότι οι κανόνες πρέπει να γίνουν πιο αυστηροί.

Καθυστέρηση στη λήψη των μέτρων "χρεώνει" στην Ευρώπη και ο διοικητής της ΑΤΕbank, κ. Θεόδωρος Πανταλάκης. "Η απόφαση αγοράς κρατικών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες θα έπρεπε να έχει ληφθεί εδώ και μήνες", αναφέρει χαρακτηριστικά στο Euro2day, συμπληρώνοντας πως "ανακαλύπτουμε τον σωστό δρόμο εκ των υστέρων".

Οι Έλληνες τραπεζίτες απηχούν την άποψη που επικρατεί στην ευρύτερη αγορά ότι το mandate στην ΕΚΤ έπρεπε να έχει δοθεί ήδη από τον Γενάρη ή έστω τον Μάρτιο, όταν και έγινε αντιληπτό ότι οι αγορές πόνταραν μέσω της Ελλάδος εναντίον του ευρώ.

Σε αυτήν την περίπτωση ίσως να είχε αποφευχθεί ακόμη και το "σύρσιμο" της Ελλάδας στο πακέτο διάσωσης από τις αγορές. Αν ο γιγαντιαίος -σε μέγεθος ενεργητικού (έως 750 δισ. ευρώ)- μηχανισμός είχε αποφασιστεί προ μηνών και ταυτόχρονα δινόταν στην ΕΚΤ πράσινο φως για αγορές ομολόγων, θα υπήρχε "πιστόλι" πάνω στο τραπέζι, εκτιμούν διαχειριστές ομολόγων.

Τα ρίσκα που παραμένουν για την Ελλάδα

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι η Ελλάδα από τις ιστορικές αποφάσεις του σαββατοκύριακου κέρδισε μόνο την επικύρωση του πακέτου και την αποφυγή πιθανού βραχυκυκλώματος στην ορατή περίπτωση που στον ίδιο μηχανισμό προσέφευγε και η Πορτογαλία. Η απόφαση της ΕΚΤ βοηθά επίσης, σύμφωνα με τον κ. Πανταλάκη, τις ελληνικές τράπεζες να "σταθεροποιήσουν το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται".

Στον αντίποδα, παραμένουν οι κίνδυνοι ομαλής υλοποίησης των σκληρών μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής και επίτευξης των στόχων για μείωση του ελλείμματος και του χρέους που έχουν τεθεί. Ίσως, μάλιστα, να αυξάνονται κιόλας καθώς θα πρέπει να επιτευχθούν σε ένα περιβάλλον αυστηρότερης πειθαρχίας για όλη την ευρωζώνη και νέων "ποινών" ( π.χ. απώλεια ψήφου της χώρας-μέλους).

"Για την Ελλάδα όλα θα εξαρτηθούν από την πορεία εφαρμογής των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και τομών", αναφέρει χαρακτηριστικά κορυφαίος τραπεζίτης, ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του, συμπληρώνοντας πως "απαιτείται να τρέξουμε πριν η πορεία προς τη δημοσιονομική ενοποίηση βάλει πολύ ψηλά για εμάς τον πήχη".

Ο ίδιος ζητά να τεθούν αμέσως κανόνες διαφάνειας και περιορισμού της κερδοσκοπίας στην αγορά παραγώγων για ομόλογα και νομισματικές πράξεις και να διενεργηθεί έρευνα σε επίπεδο Ε.Ε. για το αν προκύπτουν στοιχεία καταχρηστικής συμπεριφοράς.

Ως εκ τούτου, στην Ελλάδα, το ενδιαφέρον των επενδυτών θα παραμείνει εστιασμένο στο μέγεθος και στη μορφή της κοινωνικής αντίδρασης στα μέτρα και στην ικανότητα της κυβέρνησης και της διοίκησης να προχωρήσουν στην ομαλή υλοποίησή τους. Για τον λόγο αυτόν χθες τα spreads υποχώρησαν μεν, έκλεισαν όμως σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα από αυτά όπου δανείζεται η Ελλάδα μέσω του μηχανισμού.

Κέρδισε χρόνο η ευρωζώνη

Η Ευρώπη, έστω και με την καθυστερημένη απόφαση, κέρδισε χρόνο ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί με επιπρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας την επαπειλούμενη γενίκευση της κρίσης χρέους, ενώ κρίσιμες αλλά όχι καθοριστικές ανάσες έλαβε και η Ελλάδα.

Η συρρίκνωση των spreads σε ελληνικά, πορτογαλικά, ισπανικά και ιταλικά ομόλογα, το πάρτι στα χρηματιστήρια και η ενίσχυση του ευρώ αποτύπωσαν τη θετική αντίδραση των αγορών στα μέτρα.

Παρά όμως την υπερβολική ανοδική αντίδραση έπειτα από μια εξίσου υπερβολική πτώση, οι τιμές δεν επανήλθαν στα επίπεδα της περασμένης Δευτέρας, όταν η κρίση άρχισε να αποκτά ταχύτατες στροφές, ενώ τα γερμανικά ομόλογα υποχώρησαν καθώς οι επενδυτές ανησυχούν ότι η Γερμανία επωμίζεται τα δημοσιονομικά βάρη των χωρών του Νότου και επομένως τα γερμανικά assets παύουν να είναι ασφαλές καταφύγιο.

Το μέγεθος του ενεργητικού του νέου μηχανισμού και το γεγονός πως θα λειτουργεί μέσω εγγυήσεων και όχι με διμερή δάνεια κρατών συνέβαλαν στον καθησυχασμό των αγορών. Καθοριστικό, όμως, ρόλο στην ανάκτηση της επενδυτικής εμπιστοσύνης έπαιξε το mandate στην ΕΚΤ για αγορές ομολόγων.

Τώρα οι αγορές θα περιμένουν κρίσιμες διευκρινίσεις όπως το πώς θα λειτουργήσει ο μηχανισμός και με ποιον τρόπο θα παρέχονται οι εγγυήσεις, αν και όπως όλα δείχνουν αποτελεί αντιγραφή του γαλλικού πακέτου στήριξης των τραπεζών.

Από τη στιγμή όπου ο μηχανισμός δεν προικοδοτείται με διμερή κρατικά δάνεια αλλά με εγγυήσεις, δεν γεννάται θέμα για το αν μπορεί να ανταποκριθεί. Ταυτόχρονα, διασκεδάζονται οι ανησυχίες περί μεταφοράς χρέους, αφού οι εγγυήσεις προσμετρώνται στο χρέος μόνο εφόσον καταπέσουν.

Ταυτόχρονα, οι κεντρικές τράπεζες χρησιμοποιούν για τις αγορές ομολόγων τα πλεονάσματα ρευστότητας που διαθέτουν. Με τον τρόπο αυτόν αυξάνονται η διάρκεια και το ρίσκο της παρεχόμενης ρευστότητας, χωρίς να "τυπώνεται" νέο χρήμα.

Η επιτυχία τόσο του μηχανισμού όσο και των αγορών κρατικών ομολόγων θα εξαρτηθεί, αναφέρουν στελέχη της αγοράς, από το σε ποιον βαθμό θα καταφέρει η ευρωζώνη να ρίξει εντός της επόμενης διετίας το έλλειμμα και από τις κοινωνικές αντιδράσεις που θα προκαλέσουν τα πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας, τα οποία αναμένεται να αποφασιστούν στην επόμενη σύνοδο κορυφής.