της Έλενας Λάσκαρη



Όχι σε φορολογικές ελαφρύνσεις εάν δεν συνοδεύονται από αντίστοιχη μείωση των δημοσίων δαπανών, λέει στην ετήσια έκθεση της ΤτΕ για το 2003 ο Διοικητής της, Ν. Γκαργκάνας, χαρακτηρίζοντας ”απαράβατη προϋπόθεση” για θέσπιση μέτρων περαιτέρω μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης την αντισταθμιστική μείωση μη παραγωγικών δαπανών.

Με την ετήσια έκθεση, που υπεβλήθη σήμερα στη γ.σ. των μετόχων του ιδρύματος, η ΤτΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την εξέλιξη του πληθωρισμού, για τις αποκλίσεις στους στόχους ελλειμμάτων και χρέους και ζητεί περιοριστική εισοδηματική πολιτική, περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό, την αγορά εργασίας και τις αγορές προϊόντων, συγκράτηση δαπανών και περιορισμό της σπατάλης, ιδίως στις δαπάνες υγείας.

Οι στόχοι της κυβέρνησης για αύξηση του ΑΕΠ κατά 5% στα επόμενα έτη και η πτώση της ανεργίας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες στο τέλος της τετραετίας χαρακτηρίζονται ”φιλόδοξοι, αλλά επιτεύξιμοι”, εφόσον προωθηθεί ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων, μακροοικονομική πολιτική προσανατολισμένη στην ανάπτυξη και τη σταθερότητα και συγκεκριμένες πολιτικές για την εξασφάλιση διατηρήσιμης δημοσιονομικής ισορροπίας.

Ειδικότερα για το ασφαλιστικό, επισημαίνεται ότι σύμφωνα με μελέτη της Κομισιόν, εάν δεν ληφθούν πρόσθετα μέτρα, οι δαπάνες για συντάξεις θα αυξηθούν από 12,6% το 2000 σε 22,6% το 2050.

Αναφερόμενος στο έλλειμμα, ο κ. Γκαργκάνας είπε ότι κατά το 2003 παρατηρήθηκε σημαντική επιδείνωση του ελλείμματος σε σύγκριση με το 2002, ενώ και για το τρέχον έτος η κυβέρνηση επιδιώκει να συγκρατηθεί το έλλειμμα στο 2,9% του ΑΕΠ.

Η εξέλιξη αυτή, ανέφερε ο κ. Γκαργκάνας, αντανακλά την επεκτατική κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία επιτείνει την επίδραση των κυκλικών παραγόντων που συμβάλλουν στην άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας αλλά και στη διατήρηση υψηλού πληθωρισμού.

”Η Ελλάδα όχι μόνο απομακρύνεται από το στόχο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για σχεδόν ισοσκελισμένη ή πλεονασματική δημοσιονομική θέση, αλλά και διατρέχει άμεσο κίνδυνο υπέρβασης της τιμής αναφοράς για το έλλειμμα. Η ύπαρξη ελλειμμάτων αυτού του μεγέθους, ιδίως σε ανοδική φάση της οικονομίας, εγκυμονεί κινδύνους, καθώς ενδέχεται να ασκήσει πρόσθετες πληθωριστικές πιέσεις και να συμβάλει σε περαιτέρω διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και αύξηση του δημόσιου χρέους”, επεσήμανε ο ίδιος.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση:

Έλλειμμα– δημόσιο χρέος: Η χαλάρωση των δημοσιονομικών συνθηκών ήταν ιδιαίτερα έντονη το 2003 και η διεύρυνση του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού οφείλεται εν μέρει σε έκτακτους παράγοντες ( δαπάνες Ολυμπιάδας) και κατά κύριο λόγο στη σοβαρή υπέρβαση των πρωτογενών δαπανών ( επιχορηγήσεις και δαπάνες προσωπικού του δημοσίου) ενώ παράλληλα υπήρξε σοβαρή υστέρηση εσόδων.

Η ύπαρξη ελλειμμάτων κοντά στο 3% του ΑΕΠ εγκυμονεί κινδύνους καθώς ενδέχεται να ασκήσει πρόσθετες πληθωριστικές πιέσεις και να συμβάλλει σε περαιτέρω διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και αύξηση του δημοσίου χρέους.

Κριτική ασκείται στη μικρή μείωση του δημοσίου χρέους πέρυσι καθώς όπως επισημαίνεται δεδομένων των μειωτικών επιδράσεων που ασκούν το πρωτογενές πλεόνασμα , ο υψηλός ρυθμός ανάπτυξης και τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, το δημόσιο χρέος θα έπρεπε πέρυσι να μειωθεί κατά 6,5% του ΑΕΠ και αντ’ αυτού μειώθηκε κατά 1,7% ( από 104,7% σε 103% του ΑΕΠ).

Αυτό οφείλεται στην ανάληψη άλλων υποχρεώσεων ή τη διενέργεια δαπανών οι οποίες ενώ δεν περιλαμβάνονται στο δημοσιονομικό έλλειμμα , επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος. ” Το γεγονός ότι το χρέος παραμένει επίμονα υψηλό και σε επίπεδα πολύ ανώτερα της ζώνης του ευρώ ( 70,4%) και την τιμή αναφοράς της Συνθήκης ( 60% του ΑΕΠ) αποτελεί ανησυχητική εξέλιξη”.

Ρυθμός ανάπτυξης: Η ΤτΕ διατηρεί την πρόβλεψη για επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης 4% φέτος , παρά το γεγονός της αναθεώρησης του στόχου από το υπουργείο Οικονομίας στο 3,7% και περιγράφει τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες μπορεί ο ρυθμός ανάπτυξης να φτάσει τον κυβερνητικό στόχο , όπως είχε εξαγγελθεί προεκλογικά, για μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 5%.

Η παραγωγικότητα (το ΑΕΠ ανά απασχολούμενο) στην Ελλάδα ,αφού παρέμεινε στάσιμη την πενταετία 1992-1996, αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 2,6% την επταετία 1997-2003. Ωστόσο αν υποτεθεί ότι η απασχόληση θα αυξάνεται με μέσο ετήσιο ρυθμό γύρω στο 1,2%, θα πρέπει προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης 5%, η παραγωγικότητα να αυξάνεται κατά 3,8% ετησίως. ” Οι υπολογισμοί αυτοί δεν αποτελούν προβλέψεις.

Σκοπός τους είναι να δείξουν το μέγεθος του προβλήματος και αντίστοιχα των προσπαθειών που απαιτούνται για την αντιμετώπισή του” επισημαίνει η ΤτΕ.

Πληθωρισμός: Ο εναρμονισμένος δείκτης παρέμεινε το 2003 κοντά στο 3,5% ( σε μέσα επίπεδα) με αποτέλεσμα η διαφορά πληθωρισμού μεταξύ Ελλάδας και ευρωζώνης να διατηρηθεί ουσιαστικά αμετάβλητη σε σχέση με το μέσο όρο της τελευταίας τριετίας ( σχεδόν 1,5 εκατοστιαία μονάδα). Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει περαιτέρω διάβρωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας.

Για το 2004, εκτιμάται ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο ίδιο επίπεδο με πέρυσι ή και οριακά υψηλότερο ενώ η διαφορά με το μέσο δείκτης της ευρωζώνης θα διευρυνθεί. Τους επόμενους μήνες εκτιμάται ότι οι πληθωριστικές πιέσεις θα ενταθούν ( η αποκλιμάκωση των προηγούμενων μηνών χαρακτηρίζεται συγκυριακή) και ενδέχεται να κορυφωθούν την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων.

Με την έκθεσή της η ΤτΕ , επαναλαμβάνει δέσμη συστάσεων για περικοπές και έλεγχο δημοσίων δαπανών και περιορισμό της κρατικής σπατάλης με έμφαση στις δαπάνες για μισθούς ( στην κατεύθυνση του εξορθολογισμού), για απόδοση εσόδων σε ΟΤΑ, για τα δημόσια νοσοκομεία και επιχορηγήσεις , περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και το ασφαλιστικό, ενίσχυση της ευκαμψίας και του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων, συγκρατημένες μισθολογικές αυξήσεις , καθιέρωση αυστηρότερων όρων και προϋποθέσεων παροχής εγγυήσεων του δημοσίου .

Ενδεικτική της κρισιμότητας την οποία αποδίδει η ΤτΕ στην προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι η διατύπωση του διοικητή , σύμφωνα με την οποία ” η πραγματοποίηση των μεταρρυθμίσεων θα συναντήσει δυσκολίες γιατί βραχυπρόθεσμα συνεπάγεται οικονομικό και κοινωνικό κόστος αλλά και γιατί προϋποθέτει ριζικές αλλαγές σε καθιερωμένες αντιλήψεις και φοβίες.

Οι μεταρρυθμίσεις όμως είναι αναγκαίες επειδή παρέχουν τη δυναμική για ταχεία και διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη. Για το λόγο αυτό απαιτείται η σύμπραξη των κοινωνικών εταίρων . Στην αντίθετη περίπτωση , το τίμημα της αδράνειας θα ήταν βαρύ”.

Όσον αφορά στην αγορά εργασίας ο Διοικητής χαρακτήρισε υπερβολικά περιοριστική την υπάρχουσα νομοθεσία ”η οποία ναι μεν προστατεύει την απασχόληση αλλά δημιουργεί σημαντικά προσκόμματα στην επιχειρηματικότητα” και μέσω της έκθεσής του ζητά μέτρα για μια πιο ισόρροπη σχέση μεταξύ ευκαμψίας και ασφάλειας καθώς και για τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους , εξάλειψης των παραγόντων που δυσχεραίνουν την είσοδο στην αγορά εργασίας , ενθάρρυνση της αύξησης της απασχόλησης στην επίσημη οικονομία, αλλαγές στη διαδικασία καθορισμού των μισθών ( οι αυξήσεις να αντανακλούν τις διαφορές στην παραγωγικότητα) καθώς και άρση των εμποδίων στην κινητικότητα του εργατικού δυναμικού.

Για το ασφαλιστικό γίνεται αναφορά σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σύμφωνα με την οποία οι δαπάνες για συντάξεις ως ποσοστό του ΑΕΠ θα αυξηθούν κατά 10 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ του 2000 και του 2050 ενώ η αναλογία των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στο σύνολο του πληθυσμού θα αυξηθεί από 16% το 2000 σε σχεδόν 32% το 2050. ” Εάν η ασκούμενη πολιτική παραμείνει αμετάβλητη , ο λόγος δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ θα μειωθεί αρχικά σε 48% περίπου το 2030 και στην συνέχεια θα αυξηθεί και πάλι στο 160% του ΑΕΠ το 2050 (δεδομένου ότι τότε θα εκδηλωθεί το κύριο μέρος της επιβάρυνσης)”.



* Η ομιλία του διοικητή της ΤτΕ, Ν. Γκαργκάνα, δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”