του Άκη Χαραλαμπίδη

Εντός της εβδομάδας θα υπογραφεί η πράξη του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για την απελευθέρωση των ορίων των καταναλωτικών δανείων, όπως δήλωσε ο κ. Νίκος Γκαργκάνας σε ομιλία του στην εκδήλωση που οργάνωσε το ΕΒΕΑ.

Στην ομιλία του, ο διοικητής αναφέρθηκε στην ανάγκη να προωθήσει η κυβέρνηση διαρθρωτικές αλλαγές για την αύξηση της ευελιξίας των αγορών εργασίας προϊόντων και κεφαλαίων, ενώ ζήτησε από τους επιχειρηματίες να διαμορφώνουν την τιμολογιακή πολιτική τους με κριτήρια την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας.

Θέλοντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από πρόσφατη συνέντευξή του, ο κ. Γκαργκάνας δήλωσε ότι ο χρυσός κανόνας όσον αφορά στις αμοιβές, είναι ότι η αύξηση των πραγματικών μισθών πρέπει να είναι περίπου ίση με την αύξηση της παραγωγικότητας.

Αναφερόμενος στις αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό τομέα ο κ. Γκαργκάνας είπε ότι ”πράγματι, στην επταετία 1996-2002 τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό υπερδιπλάσιο από τον αντίστοιχο ρυθμό ανόδου του ονομαστικού ΑΕΠ (18,6%, έναντι 8,5%).

Έτσι, το υπόλοιπο των τραπεζικών δανείων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά σχεδόν διπλασιάστηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ, εφόσον έφθασε το 61,3% του ΑΕΠ το 2002 από 32,7% το 1995”.



Παράλληλα, πρόσθεσε, οι επιχειρήσεις έχουν πλέον την ευχέρεια να επιλέξουν από μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων, προκειμένου να εφαρμόσουν μια πιο αποτελεσματική πολιτική για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων και τη διαχείριση των επιχειρηματικών κινδύνων που αναλαμβάνουν.

Όσο για το κόστος τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, τα τραπεζικά επιτόκια διαμορφώνονται πλέον σε ιστορικώς χαμηλά επίπεδα. Αναφέρω ενδεικτικά, είπε ο κ. Γκαργκάνας, ότι το μέσο ονομαστικό επιτόκιο που οι τράπεζες εφαρμόζουν στα βραχυπρόθεσμα δάνεια προς τις επιχειρήσεις ήταν 7,0% εφέτος τον Απρίλιο, έναντι 21,1% στο τέλος του 1995.

Το αντίστοιχο πραγματικό επιτόκιο (δηλ. το ονομαστικό επιτόκιο προσαρμοσμένο για τον πληθωρισμό) είχε υποχωρήσει τον Απρίλιο στο 3,5%, από 12,2% στο τέλος του 1995, με αποτέλεσμα ανάλογο περιορισμό του πραγματικού κόστους χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.

Η εξέλιξη αυτή κατά κύριο λόγο, επεσήμενε ο κ. Γκαργκάνας, σχετίζεται φυσικά με τη μείωση των επιτοκίων στην πορεία για την ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ. Αντανακλά όμως επίσης την ένταση του ανταγωνισμού και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του τραπεζικού συστήματος.

Δεν είναι τυχαίο, πρόσθεσε, ότι η διαφορά μεταξύ του μέσου (σταθμικού) επιτοκίου των νέων τραπεζικών χορηγήσεων και του αντίστοιχου επιτοκίου καταθέσεων μειώθηκε την ίδια περίοδο κατά 3,2 εκατοστιαίες μονάδες, ενώ το κόστος λειτουργίας των τραπεζών υποχώρησε σε 2,3% του μέσου ενεργητικού τους το 2002 από 2,8% το 1997.

Παράλληλα, όπως ανέφερε, έχει προχωρήσει σταδιακά και η ενοποίηση της ελληνικής αγοράς κεφαλαίου με τις αγορές των άλλων χωρών της ΕΕ και ιδίως εκείνων της ζώνης του ευρώ. Στην περίπτωση της αγοράς (κρατικών) ομολόγων, οι τιμές των ελληνικών κρατικών τίτλων έχουν συγκλίνει σημαντικά προς τις τιμές των αντίστοιχων ευρωπαϊκών τίτλων και ακολουθούν πλέον μία σχεδόν παράλληλη εξέλιξη. Η διαφορά αποδόσεων μεταξύ του ελληνικού 10ετούς ομολόγου και του αντίστοιχου γερμανικού ήταν μόλις 17 μονάδες βάσης το Μάιο εφέτος, σε σύγκριση με 300 μονάδες βάσης το Δεκέμβριο 1998.

Αξίζει όμως να προσεχθούν, όπως επεσήμανε ο διοικητής της ΤτΕ, και οι σημαντικές εξελίξεις που παρατηρήθηκαν στις αγορές εταιρικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ, ιδίως μετά το 1998. Έτσι, το ανεξόφλητο υπόλοιπο των δανείων αυτών έφθασε στο 6,6% του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ το 2002, από 4,5% το 1998.

Οι πρόσθετοι αυτοί πόροι χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη χρηματοδότηση εξαγορών και συγχωνεύσεων. Συνέβαλαν επομένως στη διαδικασία ενοποίησης-συγκέντρωσης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, στόχος της οποίας ήταν συχνά η δημιουργία πιο ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, με εκμετάλλευση των τυχόν οικονομιών κλίμακας (και φάσματος) που προσφέρονταν στη διευρυμένη εσωτερική αγορά.

Γιατί αναφέρω αυτές τις εξελίξεις, αναρωτήθηκε ο κ. Γκαργάνας; Επειδή είναι ενδεικτικές για τις σημαντικές εναλλακτικές δυνατότητες χρηματοδότησης που διαμορφώνονται για τις ελληνικές επιχειρήσεις με το νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή και θέτει σε νέες βάσεις την έκδοση εταιρικών ομολόγων.

Εκτιμάται ότι με το νέο θεσμικό πλαίσιο η έκδοση εταιρικών ομολόγων μπορεί να αναδειχθεί και στη χώρα μας σε ουσιαστικό εναλλακτικό μέσο άντλησης μακροπρόθεσμων κεφαλαίων χαμηλού κόστους και να συμβάλει στη δημιουργία πιο ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, ενδεχομένως και μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Εναλλακτικά, οι επιχειρήσεις σταδιακά θα μπορέσουν και πάλι να προσφύγουν στη χρηματιστηριακή αγορά για άντληση κεφαλαίων. Παρά τα προβλήματα της τρέχουσας συγκυρίας, η αγορά αυτή θα συγκεντρώσει ξανά τις προϋποθέσεις ώστε να παίξει το ρόλο που της ανήκει όσον αφορά την άντληση κεφαλαίων χαμηλού κόστους για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων.

Επιπλέον, πρόσθεσε, ένα άλλο στοιχείο που ελπίζω ότι θα έχει ευνοϊκή επίδραση στις συνθήκες χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων είναι η πρόοδος στην εφαρμογή του Προγράμματος Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες (Financial Services Action Plan – FSAP).

Το Πρόγραμμα αυτό πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το 2005 και αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση του κόστους των αντίστοιχων υπηρεσιών και να ευνοήσει την πρόσβαση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα που μέχρι τώρα αποτελούσαν το προνόμιο μόνο μεγάλων επιχειρήσεων.

Ειδικότερα, πρόσθεσε, την περίοδο αυτή συζητείται πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου σχετικά με τις επενδυτικές υπηρεσίες και τις ρυθμιζόμενες αγορές. Η πρόταση αυτή στοχεύει στην καθιέρωση ενός εναρμονισμένου συνόλου υψηλού επιπέδου αρχών για την παροχή άδειας, τη ρύθμιση και την επίβλεψη επενδυτικών επιχειρήσεων και των ρυθμιζόμενων αγορών, έτσι ώστε να ενισχυθεί η προστασία των επενδυτών και να προωθηθεί η διαφάνεια, η αποτελεσματικότητα και η ολοκλήρωση της ενοποίησης των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Η υλοποίηση αυτού του κανονιστικού πλαισίου θέτει τη βάση για να ενισχυθεί περαιτέρω η αποτελεσματικότητα των αγορών κεφαλαίου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών, να δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και γενικά να καταστεί δυνατή η ουσιαστική μείωση του κόστους κεφαλαίου για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.



Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, πρόσθεσε ο κ. Γκαργκάνας, είναι δυνατό να ωφεληθεί σημαντικά από τις πρωτοβουλίες αυτές της ΕΕ. Αυτό υποδηλώνει η εν εξελίξει σταδιακή ενοποίηση των χρηματιστηριακών αγορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αντανάκλαση της οποίας είναι και οι συγκλίνουσες δυναμικές των τιμών των μετοχών στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά και στις άλλες ευρωπαϊκές αγορές.