Ερευνα: Ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα

Επιφυλακτικοί, αλλά θετικοί στην χρήση της τεχνητής νοημοσύνης παρουσιάζονται σημαντικά στελέχη της ελληνικής αγοράς «βλέποντας» το Δημόσιο ως κύριο χρήστη.

Η έρευνα Generative ΑΙ 2030 που παρουσιάστηκε στον πρωθυπουργό προβλέπει πως η τεχνητή νοημοσύνη μέχρι το 2030 θα είναι απαραίτητη κατά 93,33% για το δημόσιο τομέα και μόλις κατά 50% για τον ιδιωτικό τομέα.

Όσον αφορά το βαθμό του αντίκτυπου της τεχνητής νοημοσύνης στην ελληνική κοινωνία προς το 2030, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας θα είναι υψηλός σε ποσοστό 66,60%, ουδέτερος σε ποσοστό 26,60% και χαμηλός σε ποσοστό 6,60%.

Σχετικά με τη στάση αναφορικά με το αντίκτυπο της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης στην ελληνική κοινωνία το 53,33% αναφέρει ότι είναι αισιόδοξη, το 43,33% είναι ουδέτερη και το 6,60% απαισιόδοξη.

Ως παράγοντες που θα διευκολύνουν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα σε ποσοστό 22% αναφέρονται οι αυξημένοι ρυθμοί απόκτησης δεξιοτήτων από τους ειδικούς, σε ποσοστό 18% οι νομικές ρυθμίσεις και θεσμικές παρεμβάσεις (π.χ. σε θέματα ασφαλείας και απορρήτου ιδιωτικότητας και προσωπικών δεδομένων) σε ποσοστό 12% οι διευκολύνσεις στην επίλυση ζητημάτων εμπιστοσύνης (και ειδικότερα ενδιαφέρον από τους ρυθμιστικές αρχές και από τους φορείς για την προστασία των χρηστών κ.λπ).

Η γνώμη των συμμετεχόντων στην ερώτηση σε ποια έκταση η τεχνική νοημοσύνη υφίσταται σήμερα στην ελληνική πραγματικότητα (π.χ. παραγωγικός τομέας, εκπαίδευση, έρευνα, υπηρεσίες υγείας, διοίκηση, εμπόριο, επιχειρήσεις, τέχνες), το 45% είπε ότι είναι πολύ χαμηλή διάδοση και πρώιμα στάδια, το 48% είπε ότι είναι σχετικά διαδεδομένη σε συγκεκριμένους τομείς (επιχειρήσεις, εκπαίδευση, τέχνη, δημοσιογραφία) ενώ μόλις το 7% είπε ότι είναι διαδεδομένη στην καθημερινότητα των πολιτών.

Απαντώντας για την προσβασιμότητα της τεχνητής νοημοσύνης στο ευρύ κοινό το 2030 η πλειοψηφία είπε ότι είναι θα είναι ευρέως διαθέσιμη στο γενικό πληθυσμό των χρηστών και θα θεωρείται αρκετά χρήσιμη για να ενσωματωθεί στην καθημερινότητα και ένα ελάχιστο ποσοστό ότι δεν θα είναι ευρέως διαθέσιμη.

Για τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην ελληνική κοινωνία προς το 2030 το 66,60% τον χαρακτήρισε υψηλό, το 26,60% ουδέτερο και μόλις το 6,60% χαμηλό.

Για τους χρήστες στην Ελλάδα που θα χρησιμοποιούν την τεχνική νοημοσύνη το 2030 το 70% απάντησε ότι θα το κάνουν για να εκφραστούν με νέους τρόπους που είναι αδιανόητο σήμερα και το 63% για να εργαστούν.

Η πρώτη εμπειρική ερευνητική προσέγγιση στρατηγικής προόρασης (strategic foresight) για τη χρήση της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνη (Generative Artificial Intelligence - ΠΤΝ) στην Ελλάδα, υλοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2023 από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (EKKE) και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» (ΕΚΕΦΕ «Δ»), με την υποστήριξη της Ειδικής Γραμματείας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, παρουσιάζει τάσεις, δυνατότητες, προκλήσεις, αβεβαιότητες και πιθανές επιλογές που θα διαμορφώσουν το μέλλον του οικοσυστήματος της ΠΤΝ στη χώρα.

Κύριος στόχος της είναι να αντλήσει από τη συλλογική γνώση και τις προορατικές (foresight) αντιλήψεις ειδικών/εμπειρογνωμόνων όσον αφορά στον αντίκτυπο του εγχώριου οικοσυστήματος της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (ΠΤΝ), με χρονικό ορίζοντα το 2030.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας:

• Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί όπως φαίνεται μονόδρομο στην εξέλιξη της κοινωνίας και έχει μπει στην ζωή των Ελλήνων σε πρώιμο στάδιο προσφέροντας πολλαπλά πλεονεκτήματα αλλά και κινδύνους.
• Η εικόνα αυτή θα αλλάξει το 2030 όπου η επίδραση στην ελληνική κοινωνία θα είναι σημαντική ενώ θα αλλάξει τον τρόπο που ζούμε.
• Οι κύριοι μοχλοί επιτάχυνσης περιλαμβάνουν την πρόοδο στις νέες τεχνολογίες πουδιευρύνουν τις τεχνικές δυνατότητες της ΠΤΝ, τις ψηφιακές δεξιότητες, τις μεγάλες επενδύσεις (δημόσιες και άμεσες ιδιωτικές επενδύσεις, και συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού τομέα) από τον κλάδο της τεχνολογίας, καθώς και η βούληση της δημόσιας πολιτικής, της οικονομίας (ως μακρομέγεθος), των επιχειρήσεων (κερδοσκοπικών ή κοινωνικών) και της κοινωνίας να αγκαλιάσουν και να αξιοποιήσουν την ΠΤΝ.
• Οι κύριοι παράγοντες επιβράδυνσης περιλαμβάνουν την έλλειψη διαλειτουργικότητας και ανταγωνιστικών προτύπων, την έλλειψη ψηφιακού εγγραμματισμού, κινήτρων και μακροπρόθεσμων σχεδίων, αμυντικές ή τεχνοφοβικές νοοτροπίες, και την κόπωση των χρηστών από την τεχνολογία.
• Ένα σημαντικό ποσοστό συμμετεχόντων που πιστεύουν ότι το τεχνολογικό πεδίο θα είναι κλειστό και συγκεντρωτικό, με λίγους κυρίαρχους επιχειρηματικούς παράγοντες και πολλές ψηφιακές ανισότητες και αλγοριθμικές αδικίες.
• Έως το 2030, θα είναι σημαντικό έως απαραίτητο για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, όσο και για τον δημόσιο τομέα, να αναπτύξουν στοχευμένες δραστηριότητες και προορατικές πολιτικές γύρω από την ΠΤΝ.

Ευκαιρίες

Οι παγκόσμιες τάσεις στον τομέα της ΠΤΝ οριοθετούν το περιβάλλον στο οποίο νέες ευκαιρίες αναδύονται σε εθνικό επίπεδο για καινοτομία και ανάπτυξη, αλλά και για αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό κλάδων της οικονομίας.

Οι ευκαιρίες αυτές, στις οποίες προσδίδει ιδιαίτερη έμφαση η προορατική προσέγγιση, μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στη συνεξέλιξη του τεχνο-κοινωνικοοικονομικού πλαισίου της χώρας και να συνδιαμορφώσουν νέους πυλώνες μακροπρόθεσμης και βιώσιμης ανάπτυξης.

Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας αναφέρεται ότι “τα εργαλεία ΠΤΝ απαιτούν ανθρώπινη παρέμβαση για την άμεση παραγωγή και αξιολόγηση των εκροών και, ως εκ τούτου, είναι ένα εργαλείο που βοηθά τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή. Ενώ το περιεχόμενο που θα δημιουργηθεί με τη χρήση ΠΤΝ στο μέλλον, είναι πιθανό η πλειοψηφία αυτού να εξακολουθεί να είναι υπό την καθοδήγηση των ανθρώπων”.

Ως θετικά χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος της ΠΤΝ στην Ελλάδα (2030) αναφέρονται η αντιμετώπιση της έλλειψης ανθρωπίνων πόρων λόγω δημογραφικού/απομακρυσμένων περιοχών, η δημιουργία νέων ειδικοτήτων/θέσεων εργασίας, η εύρεση λύσεων σε κρίσιμα προβλήματα όπως η κλιματική αλλαγή/Βιωσιμότητα, η απελευθέρωση ανθρώπινων πόρων/αξιοποίηση σε στρατηγικές δημιουργικές εργασίες, η πολιτιστική ∆ιαφοροποίηση (δημιουργία πολυγλωσσικών περιεχομένων κλπ) με θετικό αντίκτυπο στον τουρισμό. Η προώθηση της κατανόησης του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του.

Στον δημόσιο τομέα ως θετικό αναφέρεται ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης πολίτη-δημοσίου, βελτίωση υπηρεσιών & εξάλειψη γραφειοκρατίας μέσω αυτοματισμών/ψηφιακών βοηθών.

Στην Υγεία/Ιατρική Καινοτομία εντοπίζεται η αυτοματοποίηση, εξατομικευμένη ιατρική, αντιμετώπιση ασθενών με ακρίβεια και αποτελεσματικότητα ενώ στην εκπαίδευση/έρευνα θα προκληθεί μια επανάσταση με εξατομικευμένα μαθήματα, μέθοδοι ενισχυτικής διδασκαλίας, προτάσεις GenAi για επαγγελματικό προσανατολισμό.

Επίσης θα επιφέρει ανάπτυξη του χώρου της τεχνολογικής έρευνας/Start-ups και στην επιχειρηματικότητα, αύξηση της παραγωγικότητας/Μείωση κόστους/Αυτοματισμοί/Εξατομίκευση υπηρεσιών

Ιδιαίτερά σημαντικό είναι οι απαντήσεις των ειδικών στην έρευνα για τους παράγοντες – καταλύτες για την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης στην χώρα μας.

Ειδικότερα:

• 43% ο Ψηφιακός Γραμματισμός/Ενσωμάτωση σε εκπαίδευση & έρευνα/ Ανάπτυξη ταλέντων με δεξιότητες ΤΠΕ
• 23,30% οι καινοτόμες νομοθετικές ρυθμίσεις & παρεμβάσεις/Στοχευμένες πολιτικές
• 13,30% η δημιουργία νέων φορέων και θεσμών
• 13,30% οι Επενδύσεις σε σύγχρονες υποδομές/Ερευνητικά κέντρα της χώρας/Χρηματοδότηση ερευνητικών έργων
• 10% η Πρόσβαση σε δημόσια δεδομένα/Ανοιχτότητα
• 10% η ∆ημόσια πολιττική/Εθνική Στρατιγική
• 6,60% η Εμπιστοσύνη στην ποιότητα και την αξιοπιστία αποτελεσμάτων ΠΤΝ/Best practices
• 6,60% ξ Υιοθέτηση νέων τεχνολογιών/υπηρεσιών/προϊόντων βιώσιμης ψηφιακής τεχνολογίας
• 6,60% η Χρήση από νέες γενιές/εξοικείωση κοινού
• 3,30% LLM στα ελληνικά