Οι κρίσιμοι δείκτες όπου «πάσχει» η ελληνική οικονομία

Η οικονομία τρέχει ταχύτερα από το μέσο όρο της ευρωζώνης, οπλισμένη και με τεράστιους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, η χρονιά που ξεκινά, όμως, κάθε άλλο θα είναι χωρίς προκλήσεις.

Μεταξύ άλλων, το οικονομικό επιτελείο καλείται να βρει απαντήσεις στο γιατί, όπως διαπίστωσε η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία έκθεσή της, σε όρους διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, η κατάταξη της χώρας μας σε σύνθετους δείκτες παρουσιάζει στασιμότητα ή και υποχώρηση το 2023, μετά την αποτύπωση μεγάλης προόδου την περίοδο 2020-2022.

Συγκεκριμένα, ως προς το Δείκτη Φορολογικής Ανταγωνιστικότητας του Tax Foundation (Οκτώβριος 2023), η Ελλάδα κατατάσσεται και εφέτος, όπως και πέρυσι, στην 25η θέση μεταξύ 38 κρατών. Συγκριτικά καλύτερη θέση συνεχίζει να καταλαμβάνει ως προς τους υποδείκτες φορολόγησης φυσικών και νομικών προσώπων (8η και 19η αντίστοιχα), ενώ υστερεί στη φορολόγηση των περιουσιακών στοιχείων (28η) και της κατανάλωσης (33η).

Αρνητικά στη φορολογική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση, επιδρά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις δεν έχουν τη δυνατότητα, παρά μόνο μέχρι ένα περιορισμένο ποσό, να συμψηφίσουν τις λειτουργικές τους ζημίες με μελλοντικά κέρδη, ούτε επιτρέπεται να συνυπολογίσουν ζημίες στο φορολογητέο εισόδημα προηγούμενων χρήσεων.

Σύμφωνα με το σύνθετο δείκτη ανταγωνιστικότητας του IMD (Ιούνιος 2023), η Ελλάδα υποχώρησε στην 49η από την 47η θέση στην παγκόσμια κατάταξη 64 κρατών το 2023. Η αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα βελτιώθηκε οριακά στην 53η θέση, αντισταθμίζοντας την οριακή υποχώρηση της αποτελεσματικότητας του ιδιωτικού τομέα στην 48η θέση. Ωστόσο, ως προς την οικονομική επίδοση, κατατάχθηκε 7 θέσεις χαμηλότερα από ό,τι πέρυσι, στην 58η θέση, κυρίως λόγω του υψηλού πληθωρισμού, της υπογεννητικότητας και του υψηλού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών.

Η δημιουργία φιλικότερου επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος θα βελτιώσει περαιτέρω τη διεθνή κατάταξη της Ελλάδος στους δείκτες διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας.

Συγκριτικά πλεονεκτήματα, σύμφωνα με το IMD, θεωρούνται το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης των εργαζομένων, η δυναμική του ΑΕΠ και το χαμηλό κόστος εργασίας, ενώ συγκριτικά μειονεκτήματα θεωρούνται η έλλειψη ανταγωνιστικού φορολογικού πλαισίου, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση αυτή, το αναποτελεσματικό νομικό πλαίσιο και η χαμηλή ποιότητα εταιρικής διακυβέρνησης.

Συγκριτικά μειονεκτήματα της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με το IMD, θεωρούνται η έλλειψη ανταγωνιστικού φορολογικού πλαισίου, το αναποτελεσματικό νομικό πλαίσιο και η χαμηλή ποιότητα εταιρικής διακυβέρνησης. Πρόσθετα παραδείγματα εγγενών αδυναμιών αποτελούν η φοροδιαφυγή, η γραφειοκρατία και η αναποτελεσματικότητα που εξακολουθεί να υπάρχει στις μεταβιβάσεις ακινήτων, στο χωροταξικό σχεδιασμό, στην ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου και στον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης.

Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει στη χαμηλή αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (The 2023 EU Justice Scoreboard), o χρόνος που χρειάζεται για την επίλυση αστικών διαφορών σε πρωτοβάθμια δικαστήρια συνέχισε να αυξάνεται, σε 728 ημέρες το 2021 από 637 ημέρες το 2019.