Διόνυσος: Απειλή φτωχοποίησης και ταλαιπωρία χωρίς τέλος για εκατοντάδες οικογένειες

Σε δεινή θέση με ευθύνη της δημόσιας διοίκησης βρίσκονται εδώ και ουκ ολίγα χρόνια εκατοντάδες οικογένειες της Βόρειας Αττικής. Η αβελτηρία των διαδοχικών διευθύνσεων του Πολεοδομικού Σχεδιασμού από το 2013 μέχρι σήμερα, αλλά και καθυστερήσεις εκ μέρους της Διεύθυνσης Δασών Ανατολικής Αττικής και του Δασαρχείου Πεντέλης, ευθύνονται για ένα μικρό μνημείο αναποτελεσματικότητας του ελληνικού κράτους.

Συγκεκριμένα, η διοικητική εκκρεμότητα αφορά την οριστική οριοθέτηση δύο οικισμών, οι οποίοι υπάγονται στον Δήμο Διονύσου: του οικισμού Πευκόφυτο και του οικισμού Σταμάτα-Σπάτα. Τα όρια των δύο αυτών οικισμών καθορίστηκαν ομόφωνα από το διοικητικό Συμβούλιο του Δήμου το 2012, ενώ στη συνέχεια έλαβαν έγκριση από όλες τις απαιτούμενες υπηρεσίες (γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας δασών, Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΝ). Από το 2013 όμως σκονίζονται σε κάποιο συρτάρι, περιμένοντας την τελική έγκρισή τους με Πράξη Διοίκησης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Το γεγονός έχει τεράστιες οικονομικές συνέπειες, καθώς δημιουργεί συνθήκες απαξίωσης της περιουσίας των κατοίκων, καθώς εκτάσεις βρίσκονται εκτός σχεδίου και οι τελευταίοι δεν θα έχουν τη δυνατότητα να οικοδομήσουν ή να μεταβιβάσουν την περιουσία τους.

Γιατί αλήθεια αυτή η απλή διαδικασία δεν προχωρά και δυσκολεύει αναίτια τις ζωές των ανθρώπων που έχουν έγγεια ιδιοκτησία στην περιοχή; Γιατί το δημόσιο επιμένει στην άστοχη νομικά στάση του; «Η επίσημη απάντηση της διοίκησης είναι ότι σε έναν από τους δύο οικισμούς, αυτόν της Σταμάτας, υπάρχει από το 1994 Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Αυτό όμως είναι άσχετο, μια και το σχέδιο αυτό δεν καλύπτει ικανό τμήμα των ορίων που έχει προτείνει ο Δήμος Διονύσου», λέει ο Αλέξανδρος Γκίνης, πρόεδρος του Εκπολιτιστικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου Σταμάτας. «Επίσης ανυπόστατος είναι ο εκ μέρους της πολιτείας ισχυρισμός ότι το ζήτημα δεν λύνεται γιατί εντός των δύο οικισμών υπάρχουν δασικές εκτάσεις. Με βάση ισχύον Προεδρικό Διάταγμα του 1981, οι οριοθετημένοι ή μη οριοθετημένοι οικισμοί που προϋπάρχουν του 1923 -όπως το Πευκόφυτο και η Σταμάτα-Σπάτα- μπορούν να περιλαμβάνουν και δασικές εκτάσεις», επισημαίνει ο ίδιος.

Ακολουθεί το ιστορικό της υπόθεσης που περιλήφθηκε στη σχετική επιστολή του Συλλόγου προς όλους τους αρμόδιους φορείς. Παρά το νομικίστικο ύφος της, αξίζει να διαβάσει κανείς ολόκληρο το ιστορικό για να διαπιστώσει πώς οι διαχρονικές παθογένειες της ελληνικής διοίκησης δεν είναι κάτι αόριστο, αλλά κάτι που επιδεινώνει αχρείαστα την καθημερινότητα συμπολιτών μας και εμποδίζει τη δημιουργία οποιαδήποτε εμπιστοσύνης στο κράτος.

«α. Το Πευκόφυτο ή Σπατατζίκι που από το 1844 αποτελούσαν μαζί με τη Σταμάτα-Σπάτα χωρία του Δήμου Μαραθώνα, αποσπάσθηκε το 1919 κ’ προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καπανδριτίου. Το 1968 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Αγίου Στεφάνου και μετέπειτα στον Καλλικρατικό Δήμου Διονύσου.

Το 1997 ο Νομάρχης Ανατ. Αττικής εξέδωσε για το Πευκόφυτο Διαπιστωτική Πράξη αναγνώρισής του ως οικισμού προϋφιστάμενου του 1923 (ΦΕΚ 1109Δ’/ 22-12-97). Ο καθορισμός των ορίων του ανετέθη εις τον τότε Δήμο Αγ. Στεφάνου όπου ήταν προσαρτημένο. Ομοίως και για τον οικισμό «Σταμάτα- Σπάτα» εκδόθηκε το 1997, με το ίδιο ΦΕΚ (σχετικό «δ»), Διαπιστωτική Πράξη αναγνώρισής του ως οικισμό προϋφιστάμενο του 1923. Καθόρισε ότι τα όριά τους θα προσδιορισθούν με μέριμνα των οικείων ΟΤΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ, της 2.3-13.3.1981 (ΦΕΚ 138Δ’). Σημειωτέον ότι ο Νομάρχης, πριν εκδώσει την Διαπιστωτική Πράξη για τη Σταμάτα, έλαβε υπόψη του το Γ.Π.Σ της περιοχής του 1994, αλλά αποφάσισε βάσει ακράδαντων τεκμηρίων ότι πρέπει να αναγνωρισθεί και να υλοποιηθεί ο οικισμός.

Τα όρια αυτά των δύο οικισμών καθορίσθηκαν ομόφωνα από το Διοικητικό Συμβούλιο του Δήμου, με τις υπ’ αριθ. 259/2012 από 12-12-2012 κ’ 258/2012 από 12-12-2012 αποφάσεις, για τη Σταμάτα και το Πευκόφυτο, αντίστοιχα. Ακολούθως, μαζί με τα απαραίτητα έγγραφα που συνόδευσαν τους χάρτες των ορίων, απεστάλησαν στην Πολεοδομία Ανατ. Αττικής (Καπανδρίτι) για έλεγχο και θεώρηση. Στη συνέχεια υποβλήθηκαν στον γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής και από κει στη ΔΠΣ του ΥΠΕΝ, το 2013, αφού πρώτα ελέγχθηκε και από τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας δασών. Έκτοτε εκκρεμεί η τελική έγκρισή τους με πράξη Διοίκησης από το ΥΠΕΝ.

β. Τηρήθηκαν λοιπόν όλες οι νόμιμες διαδικασίες που προβλέπονται από το ΠΔ/ 1981 όσο κι από συναφείς νόμους, διατάξεις κι αποφάσεις, ώστε τα όρια των δύο ως άνω οικισμών να είχαν εγκριθεί από το ΥΠΕΝ, ήδη από το 2013. Όμως με την πρόφαση ότι στην περιοχή της Σταμάτας υπάρχει Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο από το 1994 (το οποίο όμως δεν καλύπτει ικανό τμήμα των προταθέντων από τον Δήμο Διονύσου ορίων του οικισμού, αφήνοντας εκτός σχεδίου το ήμισυ και πλέον των ιδιοκτησιών του οικισμού), η Διοίκηση αρνείται μέχρι σήμερα να προχωρήσει στην τελική έγκρισή του, με επακόλουθο την πρόκληση πληθώρας προβλημάτων στους ιδιοκτήτες των ακινήτων, γεγονός απαράδεκτο νομικά και ηθικά, καθ’ όσο για τους όμορους οικισμούς Ανοίξεως και Αγ. Στεφάνου, που είναι επίσης οικισμοί προϋφιστάμενοι του 1923, καθορίσθηκαν τα όριά τους και εντός των ορίων τους προσδιορίστηκε Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Για τη Σταμάτα και το Πευκόφυτο γιατί δεν διενεργείται ομοίως; Δηλαδή έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά! Επίσης η Διοίκηση επικαλείται ότι στα προταθέντα όρια των δύο ανωτέρω οικισμών υπάρχει και ικανός αριθμός δασικών εκτάσεων, καθώς και ορισμένων ιδιοκτησιών που διέπονται από το Διάταγμα Προστασίας του Πεντελικού όρους (ΦΕΚ 755Δ').

Αυτή η επίκληση όμως δεν ευσταθεί, διότι το ΠΔ/1981 (που είναι σε ισχύ), καθώς και συναφείς αποφάσεις του ΣτΕ (σχετικό «θ») αναφέρουν ότι σε οικισμούς προϋφιστάμενους του 1923, διαπιστωμένους με πράξη της Διοίκησης, δηλαδή όπως οι εν προκειμένω οικισμοί, δύνανται εντός των ορίων των να υφίστανται και δασικές εκτάσεις, εκ των οποίων οι έχοντες έντονη «δασική υπόσταση» παραμένουν εντός των οικισμών ως «δασικοί θύλακες» και διέπονται από τη δασική νομοθεσία ενώ οι υπόλοιποι εντάσσονται κανονικά στους οικισμούς. Ως οικισμοί δε προϋφιστάμενοι του 1923 νοούνται όχι μόνο εκείνοι που έχουν νομίμως οριοθετηθεί, αλλά κι εκείνοι για τους οποίους προκύπτει ότι πράγματι προϋπήρχαν του 1923 έστω κι αν δεν έχουν νομίμως οριοθετηθεί (ίδε «θ» σχετικό).

Ως προς την επίδραση του από 26.8.1988 ΠΔ (ΦΕΚ 755 Δ’) (Πεντελικό) σε ιδιοκτησίες, εντός των οικισμών Σταμάτας και Πευκόφυτου, αυτές δεν επηρεάζονται ουδόλως γιατί για τους προϋφιστάμενους του 1923 οικισμούς, τα όρια των οποίων καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του από 2/13.3.1981 (Δ’ 138) Π.Δ/τος και βρίσκονται εντός των ζωνών προστασίας του όρους Πεντέλης, ισχύει το Π.Δ της 25.4/8.5.1989 (ΦΕΚ 253Δ’) που τροποποιεί το πρώτο και καθορίζει τις δυνατότητες δόμησης των ιδιοκτησιών αυτών. Επιπλέον, στην περιοχή των προταθέντων ορίων του οικισμού της Σταμάτας έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα, μέσω της Δ/νσης Δασών, δώδεκα (12) αποχαρακτηρισμοί ιδιοκτησιών από «δασικής» μορφής σε «αγροτικής».

γ. Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω εκτεθέντα, η όλη διαδικασία του προσδιορισμού των ορίων των δύο οικισμών ακολούθησε τα αναφερόμενα στις Διαπιστωτικές Πράξεις του Νομάρχη Ανατ. Αττικής του 1997, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του ΠΔ της 2/13-3-1981 που είναι επίσης σε ισχύ. Οπότε από νομικής απόψεως δεν υπάρχει κάποιο ουσιαστικό κώλυμα ή «κενό νόμου» για την τελική έγκριση των ορίων των οικισμών με Πράξη της Διοίκησης.

Δασικοί χάρτες

Όσον αφορά τους ισχυρισμούς των Δασικών αρχών ότι τάχα μια τέτοια έγκριση αντίκειται στα όσα αναφέρονται στα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος, περί προστασίας των Δασών και των Δασικών εκτάσεων, αυτοί δεν ευσταθούν, γιατί οι οικισμοί οι προϋφιστάμενοι του 1923 ανέκαθεν είχαν ιδιαίτερη αντιμετώπιση αναφορικά με τις δασικές εκτάσεις και ομοίως την ίδια πρέπει να συνεχίσουν να έχουν και σήμερα, όπως άλλωστε καθορίζεται και στην υπ’ αριθμ. 1268/2019 απόφαση ολομέλειας του ΣτΕ (σχετικό «ε») που κάνει μνεία για διαφορετικές κατηγορίες οικισμών, αρχίζοντας από την κατηγορία των οικισμών προ του 1923 και διευκρινίζοντας ότι «η διαδικασία της οριοθέτησης πρέπει να λαμβάνει υπόψη την κατηγορία στην οποία ανήκει ο κάθε οικισμός». Στο ίδιο πνεύμα είναι και οι αποφάσεις που εκδίδονται από το ΣτΕ και το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών σχετικά με την κήρυξη αναδάσωσης σε περιοχές Οικισμών προϋφισταμένων του 1923.

Εξάλλου, το άρθρο 17 του Συντάγματος αναφέρει ότι «Η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους, τα δικαιώματα όμως που απορρέουν από αυτήν δεν μπορούν να ασκούνται σε βάρος του γενικού συμφέροντος». Και ότι «Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια που έχει αποδεχθεί με τον προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση».

Σύμφωνα με το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ, «Παν φυσικό ή νομικό πρόσωπο δικαιούται σεβασμό της περιουσίας του. Ουδείς δύναται να στερηθεί της ιδιοκτησίας αυτού ει μη δια λόγους δημοσίας ωφελείας και υπό τους προβλεπόμενους, υπό του νόμου και των γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου όρους». Περαιτέρω, η αρχή της καλής πίστης και η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου (άρθρο 5 παράγρ. 1Σ), επιβάλλουν στη δημόσια διοίκηση να μην εκμεταλλεύεται το διοικούμενο ή ακόμη περισσότερο να δημιουργεί καταστάσεις πλάνης ή απάτης. Η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης επιβάλλει στη δημόσια διοίκηση να μην επικαλείται δικές της παραλείψεις, για τις οποίες ο διοικούμενος δεν φέρει καμία ευθύνη ή να αγνοεί μια ευνοϊκή για τον διοικούμενο πραγματική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί επί μακρό χρονικό διάστημα και να αρνείται το δικαίωμα του να συνάγει τις ωφέλιμες έννομες συνέπειές της, δηλαδή τα οφέλη που αυτή συνεπάγεται.

Οι δυσμενείς επιπτώσεις στους περισσότερους κατοίκους από τη μη άμεση οριοθέτηση θα είναι τραγικές: Δεν θα είναι μόνο οικονομικές αλλά και κοινωνικές και περιβαλλοντικές, τόσο για τους ίδιους, όσο και για το Δήμο Διονύσου, καθ’ όσο θα στερηθούν των περιουσιών τους, οι οποίες θα απαξιωθούν αφού θα βρεθούν εκτός σχεδίου, δεν θα δύναται να οικοδομήσουν με αποτέλεσμα την πιθανή μετοίκησή τους σε άλλο Δήμο, δεν θα δύνανται να μεταβιβάσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία στα παιδιά τους ή στους συγγενείς τους και ο περιβάλλων χώρος θα κινδυνεύει από πρόκληση πυρκαϊών ή άλλων καταστροφών, πολύ περισσότερο από το εάν έχουν δυνατότητα νόμιμης κατοχής, οικοδόμησης και διαμονής στην ιδιοκτησία τους.

Στ. Ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα που τυχόν ανακύψει και θα πρέπει να αντιμετωπισθεί εγκαίρως πριν καν δημιουργηθεί είναι η περίπτωση μη ισονομίας και διαφορετικής αντιμετώπισης παρόμοιων ιδιοκτησιών με κριτήριο εάν έχουν δομηθεί ή όχι. Κάτι τέτοιο θα ήταν εντελώς άδικο και απαράδεκτο από πάσης απόψεως, καθ’ όσο σε όμορες ιδιοκτησίες εντός των ορίων του οικισμού, οι αδόμητες θα έχουν δυσμενή αντιμετώπιση με πιθανότητα να μην δύνανται να ενταχθούν κανονικά στον οικισμό με όσα αυτό συνεπάγεται, ενώ οι δομημένες, οι πλείστες των οποίων είναι αυθαίρετες κατασκευές που τακτοποιήθηκαν με κάποιο ευεργετικό νόμο για ορισμένα χρόνια, να επιβραβεύονται αν και παρέβησαν τη νομοθεσία και να έχουν διαφορετική και πολύ καλύτερη αντιμετώπιση. Φυσικά θέλουμε να πιστεύουμε ότι μια τέτοια άδικη και μη σύννομη διάκριση δεν θα υπάρξει και δεν είναι δυνατόν να υπάρξει, διότι εξ ορισμού και σύμφωνα με τους υφιστάμενους νόμους απαγορεύεται η οριοθέτηση οικισμών με περίγραμμα μη συνεχούς γραμμής, άλλως θα δημιουργείτο ένα μωσαϊκό (μια σκακιέρα) που όμορες ιδιοκτησίες άλλες θα ήταν εντός του οικισμού κι άλλες εκτός.

Η Διοίκηση ενός ευνομούμενου Κράτους, όπως είναι η Ελλάδα, έχει και διατηρεί την απαιτούμενη συνέχεια και την αντίστοιχη συνέχεια πρέπει να έχουν και οι πράξεις της Διοίκησης, λαμβανομένων υπόψη όλων των προηγούμενων προεδρικών Διαταγμάτων, Υπουργικών Αποφάσεων, Διατάξεων συναφούς νομοθεσίας, αποφάσεων του ΣτΕ και των δικαστηρίων κ.λπ. Οπότε συνάγεται ότι η ολοκλήρωση της οριοθέτησης των οικισμών «Σταμάτα-Σπάτα-Παλαιά Σταμάτα» και «Πευκόφυτο» επιβάλλεται να υλοποιηθεί μόνο με τις διατάξεις του ΠΔ 2/13-3-1981, διαδικασία σύννομη και ενδεδειγμένη ως η βέλτιστη λύση.

Συμπέρασμα-Πρόταση

Όμως προκειμένου να αποφευχθεί η εμπλοκή των Δασικών Υπηρεσιών που θα προκαλέσει οπωσδήποτε σωρεία προβλημάτων, τόσο στη Διοίκηση, στον Δήμο και στους κατοίκους, όσο και σε αυτές τις ίδιες, θα πρέπει η Διοίκηση, με κριτήριο την πολιτική και κοινωνική ευαισθησία, να μεριμνήσει για την έγκριση των προταθέντων από τον Δήμο Διονύσου το 2012 ορίων των οικισμών προϋφισταμένων του 1923 «Σταμάτα-Σπάτα-Παλαιά Σταμάτα» και «Πευκόφυτο» με τη διαδικασία του άρθρου 2 του ΠΔ 2/13-3-1981, πριν την κατάθεση στη Βουλή του προς ψήφιση Σ/Ν και πριν την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών της περιοχής.

Σημειώνεται ότι συναφείς και ταυτόσημες με τις ως άνω απόψεις είναι και οι παρεμβάσεις του Δήμου Διονύσου στα άρθρα 48 του Σ/Ν «Εκσυγχρονισμός Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας» και 12 του Σ/Ν «Εκσυγχρονισμός. Χωροταξικής. & Πολεοδομικής Νομοθεσίας».