Οι έξι συστάσεις Στουρνάρα για ισχυρή ανάπτυξη

Την πάγια θέση της Τράπεζας της Ελλάδος για την ανάγκη μείωσης των στόχων επί των πρωτογενών πλεονασμάτων επαναλαμβάνει ο Διοικητής Γιάννης Στουρνάρας στην ενδιάμεση έκθεση νομισματικής πολιτικής την οποία υπέβαλε στη Βουλή.

Περιγράφοντας μια σειρά εξωγενών κινδύνων αλλά και εγχώριων προκλήσεων, στην έκθεση καταγράφονται οι επίσημες προβλέψεις του Ευρωσυστήματος για ρυθμό ανάπτυξης 1,9% φέτος, 2,4% για το 2020 και 2,5% για το 2021, προδιαγράφοντας όμως καλύτερες επιδόσεις.

Στην έκθεση διατυπώνεται και μια δέσμη συστάσεων φέρνοντας σε πρώτο πλάνο τις προκλήσεις στον τραπεζικό τομέα, όπου επίσης κατά την πάγια θέση της ΤτΕ, θα το σχήμα «Ηρακλής» είναι ένα θετικό πρώτο βήμα στο οποίο όμως απαιτούνται συμπληρωματικές ενέργειες.

Στο μέτωπο των πλεονασμάτων, όπου η κυβέρνηση στοχεύει σύμφωνα με δηλώσεις του Πρωθυπουργού σε χαμηλότερους του 3,5% του ΑΕΠ στόχους από το 2021 και στη συνέχεια, η Τράπεζα της Ελλάδος τονίζει πως «λαμβάνοντας υπόψη την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας στη ζώνη του ευρώ και τις θέσεις που έχουν εκφράσει τόσο η ΕΚΤ όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέρ της δημοσιονομικής επέκτασης, αλλά και τις εξαιρετικά περιοριστικές δημοσιονομικές, νομισματικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η Ελλάδα σε σύγκριση με όλες τις άλλες χώρες-μέλη της ζώνης του ευρώ, θα πρέπει να καταστεί δυνατόν, σε συμφωνία και συνεννόηση με τους Ευρωπαίους εταίρους, να μειωθούν οι στόχοι για το πρωτογενές πλεόνασμα. Οι χαμηλότεροι δημοσιονομικοί στόχοι θα επιτρέψουν περαιτέρω μείωση της φορολογίας και ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων. Κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με την επιτάχυνση και διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, θα έχει ευνοϊκές επιδράσεις στο δυνητικό προϊόν και στη μακροχρόνια βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους».

Αναφορικά με την ανάπτυξη, επισήμως ο πήχης παραμένει αμετάβλητος. Πρακτικά όμως η έκθεση δείχνει το δρόμο ανοδικής αναθεώρησης των επίσημων προβλέψεων. Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι «σύμφωνα με τις προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2019 αναμένεται να είναι 1,9%. Όμως, με βάση τα νέα εθνικολογιστικά στοιχεία του ΑΕΠ, τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα προσφάτως από την ΕΛΣΤΑΤ και τα οποία δεν έχουν ληφθεί υπόψη από το Ευρωσύστημα, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2019 αναμένεται να είναι ισχυρότερος. Για τα έτη 2020 και 2021 ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται ότι θα επιταχυνθεί σε 2,4% και 2,5% αντίστοιχα.»

Οι προκλήσεις

Στην έκθεση επισημαίνονται οι θετικές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία (ανάκαμψη παρά τη διεθνή επιβράδυνση, βελτίωση δεικτών και προσδοκιών, αύξηση καταθέσεων και βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης των τραπεζών της ρευστότητας, πτώση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ, αναβαθμίσεις) αλλά τονίζεται πως παραμένουν οι προκλήσεις. Παρ’ όλα αυτά, σημειώνεται «η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολύ περιοριστικές δημοσιονομικές, νομισματικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες σε σύγκριση με όλες τις άλλες χώρες-μέλη της ζώνης του ευρώ, ενώ έχουν αυξηθεί σημαντικά και οι κίνδυνοι από το εξωτερικό περιβάλλον εξαιτίας της επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Σε ό,τι αφορά το εγχώριο περιβάλλον, η υιοθέτηση και η πρόθεση ταχείας υλοποίησης του προγράμματος μεταρρυθμίσεων από την κυβέρνηση έχει αμβλύνει προηγούμενους κινδύνους που συνδέονταν με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και το ενδεχόμενο ακύρωσής τους.

Η αποφασιστική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που ψηφίστηκαν και η διεύρυνση του πεδίου των μεταρρυθμίσεων ώστε αυτό να συμπεριλάβει την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, τη διευθέτηση των δικαιωμάτων χρήσης γης, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα και τη ριζική αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα βοηθήσουν να αντισταθμιστούν οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και οι μελλοντικές προκλήσεις και θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών στις μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας».

Και οι συστάσεις

Προκειμένου να περιοριστούν οι κίνδυνοι από την υποχώρηση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας και να αντιμετωπιστούν οι μελλοντικές προκλήσεις, προτείνονται από την ΤτΕ οι ακόλουθες παρεμβάσεις πολιτικής:

1ον Η ριζική αντιμετώπιση των προκλήσεων στον τραπεζικό τομέα. Πέραν της εφαρμογής του σχεδίου “Ηρακλής”, θα πρέπει να εξεταστούν και άλλα σχήματα, όπως αυτό που επεξεργάζονται οι υπηρεσίες της Τράπεζας της Ελλάδος, με το οποίο, παράλληλα με το πρόβλημα των ΜΕΔ, αντιμετωπίζεται και το ζήτημα της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης (DTC). Ιδιαίτερα σημαντική πρόκληση είναι επίσης ο εκσυγχρονισμός και η εναρμόνιση των καθεστώτων αφερεγγυότητας και πτώχευσης επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

2ον Η μείωση των στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα μέχρι το 2022 – σε συνεννόηση και συμφωνία με τους εταίρους – στο πλαίσιο της επιτάχυνσης των μεταρρυθμίσεων.

3ον Η ενίσχυση του “τριγώνου της γνώσης”,δηλ. της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας.

4ον Η αντιμετώπιση της υψηλής ανεργίας μέσω της διατήρησης της ευελιξίας της αγοράς εργασίας και της εφαρμογής στοχευμένων πολιτικών στήριξης της απασχόλησης.

5ον Η αντιστροφή του brain drain με αξιοποίηση των νέων προγραμμάτων και την παροχή στοχευμένων φορολογικών κινήτρων για το εξειδικευμένο προσωπικό που θα επιλέξει τον επαναπατρισμό.

6ον Η συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής τους ώστε να καλύπτουν το σύνολο των τομέων όπου υστερεί η Ελλάδα σε σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους στους διεθνείς δείκτες ανταγωνιστικότητας. Σύμφωνα με τους δείκτες διακυβέρνησης της Παγκόσμιας Τράπεζας, υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης, ειδικά αν οι μεταρρυθμίσεις εστιάσουν στη βελτίωση του κράτους δικαίου, της ποιότητας του ρυθμιστικού περιβάλλοντος και της αποτελεσματικότητας της διοίκησης καθώς και στον έλεγχο της διαφθοράς.