Πλώρη για πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ βάζει ο προϋπολογισμός

Πέντε εστίες αβεβαιότητας για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας καταγράφει στην τριμηνιαία έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με τον εκλογικό κύκλο και τον κύκλο των δικαστικών αποφάσεων καταβολής αναδρομικών ξεχωρίζουν, όπως ξεχωρίζουν όμως και οι ιδιαίτερα σημαντικές υπερβάσεις, οι οποίες προδιαγράφονται στον ορίζοντα του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Από την επεξεργασία των στοιχείων εκτέλεσης του προϋπολογισμού στο εννιάμηνο, το ΓΠΚΒ έχει διαπιστώσει υψηλότερο κατά 1 δισ. ευρώ πρωτογενές πλεόνασμα φέτος σε σχέση με πέρυσι. Ανεπίσημες εκτιμήσεις αναφέρουν πως εάν δεν υπάρξει η παραμικρή «διαταραχή» στην εκτέλεση του προϋπολογισμού μέχρι το κλείσιμο του δημοσιονομικού έτους, το πρωτογενές πλεόνασμα θα μπορούσε να ξεπεράσει φέτος ακόμα και το 4,5% του ΑΕΠ.

Μια τέτοια εξέλιξη, με τη σειρά της, θα άνοιγε τον δρόμο για πολιτική και δημοσιονομική διαχείριση ενός «πακέτου» της τάξεως του 1,8-2 δισ. ευρώ υπό μορφή κοινωνικού μερίσματος, κρατώντας πάντα κάτι «στην άκρη», όπως συνέβη και πέρυσι για το ενδεχόμενο αναθεωρήσεων από τη Eurostat.

Στο υπουργείο Οικονομικών, πληροφορίες αναφέρουν πως η συζήτηση για τον προσδιορισμό του δημοσιονομικού χώρου και την κατανομή του κοινωνικού μερίσματος βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμα αλλά στο τραπέζι βρίσκεται τόσο η αύξηση του επιδόματος θέρμανσης, προκειμένου να καλυφθεί η επιβάρυνση από την εκτίναξη της λιανικής τιμής (1,15 ευρώ) όσο και η ενίσχυση των ασθενέστερων εισοδηματικά τάξεων κατά τα περυσινά πρότυπα.

Οι αποφάσεις δεν μπορεί να αργήσουν καθώς αναμένεται να ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό (κατατίθεται στις 21 Νοεμβρίου στη Βουλή) και η καταβολή των όποιων ενισχύσεων θα πρέπει να γίνει εντός Δεκεμβρίου, ώστε να μην υπάρξει δημοσιονομική επιβάρυνση του προϋπολογισμού 2019.

Οι κίνδυνοι

Η γενική εκτίμηση του ΓΠΚΒ, όπως εκφράστηκε και από τον συντονιστή Φραγκίσκο Κουτεντάκη, είναι πως η ελληνική οικονομία διατηρεί τα θετικά στοιχεία και στο τρίτο τρίμηνο του έτους, με θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ανεργία σε πτωτική τροχιά και αύξηση των μισθών (2,6% στο δεύτερο τρίμηνο), ενώ η εκτέλεση του προϋπολογισμού είναι βελτιωμένη κατά περίπου 1 δισ. ευρώ σε σχέση με πέρυσι.

Παρά τη θετική «μεγάλη εικόνα», σημαντικές εστίες αβεβαιότητας είναι ενεργές, με τον εκλογικό κύκλο και τις δικαστικές αποφάσεις καταβολής διεκδικήσεων εργαζομένων και συνταξιούχων να βρίσκονται, λόγω επικαιρότητας, σε πρώτο πλάνο. Ο κ. Κουτεντάκης, παρότι έκρουσε καμπανάκι κινδύνου, εμφανίστηκε καθησυχαστικός, επισημαίνοντας πως μέχρι σήμερα κανένα από τα κόμματα εξουσίας δεν έχει αμφισβητήσει μέσω παροχών τον στόχο για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Όσον αφορά στις δικαστικές αποφάσεις, επισήμανε τον κίνδυνο και τις «αδικίες» όπως σημειώνονται στην έκθεση, αλλά εκτίμησε πως «δεν είναι πολύ πιθανό ένα τσουνάμι υποχρεώσεων το οποίο θα απειλούσε τους δημοσιονομικούς στόχους.

Στην έκθεση όλοι οι κίνδυνοι αναλύονται διεξοδικά και συγκεκριμένα:

1. Διεθνές περιβάλλον. Η περαιτέρω κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιβράδυνση της ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και κατ’ επέκταση να επηρεάσει αρνητικά τις εξαγωγές και τον ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας. Η συνέχιση των αναταράξεων στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές εξαιτίας ταχύτερης ανόδου των αμερικανικών επιτοκίων και ανατίμησης του δολαρίου και οι συνεπακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις στις αναδυόμενες οικονομίες που έχουν μεγάλο μέρους του χρέους τους εκφρασμένο σε δολάρια καθώς και η συνέχιση των εντάσεων στις σχέσεις ΕΕ-Ιταλίας θα μπορούσαν να αυξήσουν την αποστροφή κινδύνου των διεθνών επενδυτών. Κάτι τέτοιο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις, καθώς θα οδηγούσε σε αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους, γεγονός που θα αποθάρρυνε νέες εκδόσεις ομολόγων και θα δρούσε ανασταλτικά στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

2. Υψηλό κόστος δανεισμού. Οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων παραμένουν πάνω από το 4% κυρίως λόγω της Ιταλίας. Παρά τις υψηλές αποδόσεις, η ύπαρξη του ταμειακού αποθέματος ασφαλείας διασφαλίζει την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της γενικής κυβέρνησης για διάστημα τουλάχιστον δύο ετών και επιτρέπει την προσεκτική και καλά σχεδιασμένη επάνοδο στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Ωστόσο, αυτό δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασμό καθώς η επιστροφή στις διεθνείς αγορές με βιώσιμους όρους είναι το τελικό κριτήριο για το εάν τελικά η χώρα θα καταφέρει να ξεπεράσει οριστικά τη μακρόχρονη κρίση. Επιπρόσθετα, οι αποδόσεις των τίτλων του δημοσίου επηρεάζουν το σύνολο των εγχώριων επιτοκίων και διατηρούν σε υψηλά επίπεδα το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, δρώντας αποτρεπτικά για την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων.

Συμπληρωματικά σε αυτό, το υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών περιορίζει τις δυνατότητες του τραπεζικού συστήματος να χρηματοδοτήσει τις εγχώριες επενδύσεις και την ανάκαμψη της οικονομίας. Το ενδεχόμενο μιας βραδύτερης από την αναμενόμενη αύξησης των επενδύσεων το 2019, σε συνδυασμό με μία ταχύτερη επιβράδυνση της εξωτερικής ζήτησης για τα εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης για το επόμενο έτος.

3. Δικαστικές αποφάσεις. Σημαντική πηγή αβεβαιότητας αποτελεί και η κλιμάκωση των δημοσιονομικών πιέσεων υπό το βάρος δικαστικών αποφάσεων που ακυρώνουν εφαρμοσμένες μισθολογικές και συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις. Η πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση για καταβολή των αναδρομικών ποσών σε μισθωτούς και συνταξιούχους των ειδικών μισθολογίων που προέκυψαν από τις δικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας αποτελεί μια πράξη συμμόρφωσης στη συνταγματική νομιμότητα. Ωστόσο, προκύπτουν ζητήματα ίσης μεταχείρισης καθώς δεν είναι απόλυτα σαφές γιατί οι μισθολογικές και συνταξιοδοτικές περικοπές ήταν συνταγματικές σε κάποιες κατηγορίες δημόσιων λειτουργών αλλά αντισυνταγματικές σε κάποιες άλλες. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να εγείρει επιπλέον δικαστικές διεκδικήσεις από άλλες κατηγορίες μισθωτών ή συνταξιούχων, με σημαντικό δημοσιονομικό ρίσκο.

4. Εκλογικός κύκλος. Η αβεβαιότητα αυτή θα μπορούσε να ενισχυθεί, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε εκλογικό κύκλο με εντεινόμενο πολιτικό ανταγωνισμό, ο οποίος μπορεί να στείλει αντιφατικά μηνύματα όσον αφορά τις δεσμεύσεις της οικονομικής πολιτικής και να διαταράξει τις ευνοϊκές προσδοκίες που έχουν διαμορφωθεί.

5. Εταιρικές «ατασθαλίες». Μια ακόμα εστία αβεβαιότητας προέκυψε από πρόσφατες υποθέσεις που έλαβαν ιδιαίτερη δημοσιότητα και σε διεθνές επίπεδο. Αυτές αφορούν στις δημοσιευμένες λογιστικές καταστάσεις της εισηγμένης εταιρείας Folli Follie και την παραβίαση των κεφαλαιακών ελέγχων της Κίνας από ελληνική επιχείρηση με τη χρήση των συστημάτων πληρωμών POS ελληνικής συστημικής τράπεζας. Τέτοιες υποθέσεις δημιουργούν αμφιβολίες για τις διαδικασίες εταιρικής διακυβέρνησης και την επάρκεια των εποπτικών αρχών, και δεν συνεισφέρουν στην εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης στην επενδυτική κοινότητα.

* Δείτε όλη την έκθεση στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.