«Clean exit» βλέπει για Ελλάδα η UBS

Η Ελλάδα είναι σε τροχιά για να εξέλθει από το τρίτο πρόγραμμα το καλοκαίρι, χωρίς χρηματοδοτική βοήθεια από τον επίσημο τομέα, αναφέρει η UBS σε έκθεσή της.

Όπως σημειώνει ο οίκος, αν και η μεταμνημονιακή εποπτεία και οι όροι θα παραμείνουν, θα ανοίξει παράθυρο χρηματοδότησης από τις αγορές χωρίς επίσημο πρόγραμμα για την Ελλάδα.

Σε συνδυασμό με την ισχυροποίηση της ανάκαμψης, την περαιτέρω χαλάρωση των capital controls και τα μέτρα για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, η UBS εκτιμά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να εμφανιστεί ισχυρότερος, διεκδικώντας ξανά με αξιώσεις τις εκλογές του 2019/20 από τη ΝΔ.

Εντυπωσιακό το turnaround

Η Ελλάδα έχει κάνει πολύ δρόμο, αναφέρει ο οίκος. Με το έλλειμμα να διαμορφώνεται στο 15% το 2009 και στο 13% το 2013, έχει συντελεστεί ένα εντυπωσιακό turnaround. Η χώρα αναμένεται να εμφανίσει το υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα σε ολόκληρη την ευρωζώνη το 2018.

Ο οίκος εκτιμά ότι η χώρα δεν θα χρειαστεί επίσημο πρόγραμμα μετά τον Αύγουστο. Εκτιμά ότι η οικονομική ανάκαμψη θα ενισχυθεί περαιτέρω το 2018 και το 2019, καθώς θα αυξάνεται η εμπιστοσύνη μετά την έξοδο από το πρόγραμμα.

Από τη στιγμή που θα υπάρξει νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο, οι συζητήσεις για την ελάφρυνση χρέους θα επιταχυνθούν. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά αναμένεται να συνδεθούν με «όρους και προϋποθέσεις», σε συνδυασμό με πλαίσιο μεταμνημονιακής εποπτείας.

Το πολιτικό πλαίσιο

Τα στοιχεία από τις δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι από τις αρχές του 2017, η στήριξη στο κυβερνών κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχει σταθεροποιηθεί. Εν τω μεταξύ, κλείνει η «ψαλίδα» με τη ΝΔ.

Η UBS εκτιμά ότι οι γενικές εκλογές θα λάβουν χώρα τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο του 2019. Αυτό θα επιτρέψει στον ΣΥΡΙΖΑ να δρέψει τα οφέλη από την οικονομική ανάκαμψη της χώρας και την έξοδο από το μνημόνιο.

Ορατό το τέλος του μνημονίου

Αναλυτικότερα, όπως σημειώνει η UBS, η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά ολοκλήρωσης του τρίτου προγράμματος διάσωσής της τον Αύγουστο, με τον ESM να προβλέπεται να έχει εκταμιεύσει συνολικά 58,6 δισ. ευρώ από τα 86 δισ. μέχρι το τέλος του προγράμματος. Επιπλέον, έξοδος από το πρόγραμμα αναμένεται να είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο που θα προ-χρηματοδοτεί την κυβέρνηση μέχρι το τέλος του 2019. Αυτό θα στηρίξει την Ελλάδα μετά τον Αύγουστο, επιτρέποντας στη χώρα να βγει στις αγορές ομολόγων. Βασικό στοιχείο για την εξέλιξη αυτή ήταν η προσήλωση της χώρας στην υλοποίηση των δημοσιονομικών μέτρων, ενώ παράλληλα η «ιδιοκτησία» του προγράμματος έχει βελτιωθεί σημαντικά ενόψει των εκλογών του 2019/2020.

Όπως συνέβη και στις άλλες χώρες που βγήκαν από τα προγράμματα διάσωσης, έτσι και η Ελλάδα θα ελέγχεται τακτικά. Ωστόσο, η Ελλάδα φαίνεται πως θα εξέλθει από το πρόγραμμα χωρίς περαιτέρω οικονομική βοήθεια. Από αυτή την άποψη, η UBS εκτιμά πως ο ESM θα συνεισφέρει στα ταμειακά αποθέματα της κυβέρνησης στο τέλος του προγράμματος. Αυτό εκτιμάται πως θα συνδέεται με όρους που ακόμα δεν έχουν συμφωνηθεί και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν διάφορους μηχανισμούς, όπως μια προληπτική γραμμή πίστωσης, όρους στις μεταρρυθμίσεις, έναν μηχανισμό προσαρμογής για την ανάπτυξη κ.α.

Η UBS σχολιάζει πως οι πολιτικές αλλαγές εκτός Ελλάδας ωφελούν τη χώρα: η ανάληψη της ηγεσίας του Eurogroup από τον Πορτογάλο Μάριο Σεντένο θα βοηθήσει, ενώ η σχεδιαζόμενη ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας από τον Ολαφ Σολτς του SPD αποτελεί άλλη μια βασική προσαρμογή. Η τράπεζα δεν αναμένει οι ιταλικές εκλογές να επηρεάσουν σημαντικά την κατάσταση στην Ελλάδα.

Επιστροφή στην ανάπτυξη

Η UBS αναφέρει πως η ανάπτυξη επέστρεψε στην Ελλάδα το 2017, ωστόσο η ανάπτυξη αυτή είναι επικεντρωμένη σε λίγους μόνο τομείς, όπως η μεταποίηση και στους κλάδους που σχετίζονται με τον τουρισμό.

Η τράπεζα αναμένει διεύρυνση της οικονομικής ανάκαμψης, με «οδηγό» την εγχώρια ζήτηση, καθώς η χώρα θα εξέλθει από το πρόγραμμα διάσωσης φέτος το καλοκαίρι. Θεωρεί πως η κυβέρνηση θα συνεχίσει να υπεραποδίδει στους δημοσιονομικούς στόχους, όπως συνέβη και τα τελευταία τρία χρόνια, κάτι που θα της επιτρέψει να αναδιανείμει τα υπερβάλλοντα πλεονάσματα, μετριάζοντας έτσι κάπως τις επιπτώσεις των φορολογικών πιέσεων και της σχεδιαζόμενης μείωσης των συντάξεων.

Όπως επισημαίνει η UBS, πέραν των δημοσιονομικών μέτρων που έχουν ήδη ανακοινωθεί, δεν αναμένονται άλλα μέτρα, κάτι που θα οδηγήσει σε ξεκάθαρο πλεόνασμα το 2018 και 2019. Επιπλέον, η ισχυρή ανάπτυξη στην Ευρώπη και παγκοσμίως, σε συνδυασμό με την έξοδο από το πρόγραμμα διάσωσης, θα στηρίξουν την εμπιστοσύνη και την περαιτέρω ανάπτυξη της απασχόλησης.

Η UBS εκτιμά πως ο ρυθμός ανάπτυξης της απασχόλησης θα μπορούσε να επιταχυνθεί στο 3% και να οδηγήσει σε αύξηση των συνολικών μισθών και της αγοραστικής δύναμης. Παράλληλα,  ο υψηλότερος πληθωρισμός στην Ελλάδα θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις σε ονομαστικούς όρους και, με την πάροδο του χρόνου, θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να επενδύσουν περισσότερα. Όσο περισσότερο διαρκέσει η ανάκαμψη, τόσο περισσότερες επιχειρήσεις θα προχωρούν σε επενδύσεις.

Σύμφωνα με τη UBS, η προοπτικές αυτές έχουν οδηγήσει πολλούς παρατηρητές να εκτιμήσουν πως ο ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας θα ανέλθει στο 2-3% το 2018 και 2019. Η τράπεζα βλέπει ανάπτυξη 2,8% φέτος και 2,9% το 2019 και θεωρεί πως αυτό θα στηριχθεί από τις υπόλοιπες μεταρρυθμίσεις που απομένουν, περιλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, την αδειοδότηση επενδύσεων, την ενέργεια, τις ιδιωτικοποιήσεις, τα κλειστά επαγγέλματα.

Πιο μακροπρόθεσμα, οι προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας θα εξαρτηθούν από τη συνεχιζόμενη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Έτσι, το αποτέλεσμα των εκλογών του 2019/2020 και οι μεταρρυθμίσεις σε θεσμικό/κρατικό επίπεδο, η εκκαθάριση του χρηματοοικονομικού κλάδου, η ανεργία και οι προοπτικές ανάπτυξης θα αποτελέσουν «κλειδί». Οι μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικές και λόγω των ισχνών δημογραφικών προοπτικών της χώρας.

Αναμένοντας την ελάφρυνση χρέους

Η UBS σχολιάζει επίσης το γεγονός πως ακόμα η ΕΚΤ δεν έχει εντάξει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα στο QE. Με τις διεργασίες για τον σχηματισμό νέας γερμανικής κυβέρνησης, που βρίσκονται σε εξέλιξη από τον Σεπτέμβριο του 2017, οι συζητήσεις για το re-profiling των δανείων του επίσημου τομέα έχουν καθυστερήσει.

Εν τω μεταξύ, ο Μάριο Ντράγκι έχει πει πως οι αγορές στο πλαίσιο του QE εξαρτώνται από την ανάλυση βιωσιμότητας χρέους της ΕΚΤ που θα πραγματοποιηθεί όταν συμφωνηθούν τα μέτρα για την αναδιάρθρωση του χρέους, μέχρι το τέλος του προγράμματος διάσωσης. Αυτό ίσως εξαρτηθεί από το αν η Ελλάδα θα δεχθεί προληπτική γραμμή πίστωσης στο τέλος του προγράμματος.

Η UBS εξακολουθεί να θεωρεί πως οι αγορές μπορεί να ανέρχονται σε 4-5 δισ. ευρώ, όμως το ύψος των αγορών θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική. Δεν είναι, επίσης, απίθανο, να αγοραστούν ελληνικά κρατικά ομόλογα όταν θα πλησιάζει η λήξη του QE. Ακόμα και τότε, όμως, για να συμβεί αυτό θα χρειαστεί μια θετική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους από την ΕΚΤ.

Σε κάθε περίπτωση, η UBS θεωρεί πως η πιο άμεση (ρεαλιστική) προτεραιότητα θα είναι η επίτευξη ενός αξιοπρεπούς re-profiling χρέους, κάτι που εκτιμά πως θα άνοιγε το «παράθυρο» ώστε η Ελλάδα να βγει στην αγορά ομολόγων.

Η άλλη προτεραιότητα θα είναι τα stress tests των τραπεζών. Κατόπιν πιέσεων από το ΔΝΤ, η ΕΚΤ επιταχύνει τα stress tests για τις ελληνικές τράπεζες. Τα αποτελέσματα αναμένονται γύρω στον Μάιο, πολύ πριν την καταληκτική ημερομηνία του Νοεμβρίου, κάτι που θα δώσει στις τράπεζες τη δυνατότητα να καλύψουν τις όποιες ελλείψεις και να ενισχύσουν τη δυνατότητα δημιουργίας δανείων. Από αυτή την άποψη, η συνεχιζόμενη χαλάρωση των capital controls, σε συνδυασμό με την επιστροφή των καταθέσεων, θα διευκολύνουν τις καθημερινές κεφαλαιακές απαιτήσεις των επιχειρήσεων, ακόμα και αν τα capital controls δεν αρθούν πλήρως πριν τις εκλογές του 2019.

Οι επερχόμενες εκλογές

Για το θέμα των εκλογών, η UBS επαναλαμβάνει πως η ελληνική κυβέρνηση έχει κίνητρο να τις διενεργήσει όσο πιο αργά γίνεται -τουλάχιστον όσο η Νέα Δημοκρατία έχει προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Έτσι, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να δρέψει την «ανταμοιβή» της οικονομικής ανάκαμψης, ελπίζοντας πως αυτό θα αντανακλάται σε ένα καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα. Οι εκδόσεις ομολόγων, η ελάφρυνση χρέους και η περαιτέρω χαλάρωση των capital controls επίσης λειτουργούν υποστηρικτικά προς την κυβέρνηση.

Αυτό φαίνεται στις δημοσκοπήσεις, που δείχνουν πως η στήριξη προς τον ΣΥΡΙΖΑ έχει σταθεροποιηθεί από τις αρχές του 2017, με τη διαφορά του από τη Νέα Δημοκρατία να περιορίζεται αργά αλλά σταθερά. Η UBS θεωρεί επίσης πως μια σημαντική βελτίωση στο ποσοστό της ανεργίας -η τράπεζα εκτιμά πως θα υποχωρήσει κάτω από το 20% φέτος-, θα είναι ιδιαίτερα υποστηρικτική για την κυβέρνηση. Επιπλέον, το αναπτυξιακό πακέτο που πιθανότατα θα ενσωματωθεί στην μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική στρατηγική του 2018-2022, θα σχεδιαστεί ώστε να ενισχύσει την εμπιστοσύνη το 2019, όμως πιθανότατα θα χρειαστεί χρόνο για να φανεί η επίπτωσή του.

Παράλληλα, ίσως θα ήταν πρόσφορο να αφήσει ο ΣΥΡΙΖΑ να περάσει χρόνος μετά την εισαγωγή μη δημοφιλών μέτρων, όπως οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί και ο εξωδικαστικός μηχανισμός για την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων. Από αυτή την άποψη, το Eurogroup θέλει να δει μια κανονική ροή ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, προτού εγκρίνει την τρίτη αξιολόγηση του προγράμματος διάσωσης.

Έτσι, η UBS εκτιμά πως οι εκλογές θα διενεργηθούν τον Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο του 2019. Δεδομένων των οικονομικών προοπτικών και του ενδεχομένου διενέργειας εκλογών σε 18 μήνες, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και αν είναι πολύ νωρίς ακόμα για να προβλεφθεί κάτι τέτοιο. Επιπλέον, αναδύεται μια τρίτη πολιτική δύναμη, το Κίνημα Αλλαγής, το οποίο περιλαμβάνει το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι και τη ΔΗΜΑΡ, καθώς και ορισμένα άλλα μικρότερα κόμματα. Αν η διαφορά ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ είναι μικρή στις εκλογές, τότε μπορεί να χρειαστεί η στήριξη του Κινήματος Αλλαγής για να διασφαλιστεί μια απλή πλειοψηφία, ώστε να αποφευχθούν πρόωρες εκλογές το 2020.

Η γεωπολιτική πρόκληση

Εν τω μεταξύ, η προσοχή είναι στραμμένη και στις γεωπολιτικές εξελίξεις. Αν και η προσφυγική κρίση έχει κάπως σταθεροποιηθεί, περιορίζοντας τον «μοχλό πίεσης» που έχει η Ελλάδα έναντι της ΕΕ, ωστόσο οι εντάσεις με την Τουρκία έχουν κλιμακωθεί με αφορμή τα Ίμια, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της στήριξης προς την κυβέρνηση και την ενότητα.

Επιπλέον, η διαμάχη για την ονομασία της πΓΔΜ έχει δημιουργήσει εντάσεις στις σχέσεις των κυβερνητικών εταίρων (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ), με κίνδυνο οι ΑΝΕΛ να αποχωρήσουν από τον συνασπισμό, κάτι που ενδεχομένως οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές.

Σε συνδυασμό με μια απρόσμενη δημοσιονομική υποαπόδοση το 2018, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τον ΣΥΡΙΖΑ φέτος. Για την ώρα, όμως, το βασικό σενάριο της UBS είναι πως οι εκλογές θα διενεργηθούν προς το τέλος της νομοθετικής περιόδου, μεγιστοποιώντας έτσι τις πιθανότητες του ΣΥΡΙΖΑ να παραμείνει στην εξουσία.