Ερχονται «ράμπο» για την προστασία των καταναλωτών

Τη δημιουργία ισχυρών εθνικών αρχών για την προστασία των καταναλωτών επιβάλλει με τον κανονισμό 2017/2394 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι ο ισχύων κανονισμός 2006/2004 δεν επαρκεί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων της επιβολής της νομοθεσίας στην ενιαία αγορά, συμπεριλαμβανομένων των προκλήσεων της ψηφιακής ενιαίας αγοράς, σε κάθε κράτος μέλος θα συσταθεί μια «αρμόδια αρχή» η οποία, με βάση τα σημερινά δεδομένα, θα διαθέτει υπερεξουσίες για την αντιμετώπιση των παράνομων εμπορικών πρακτικών.

Οι εθνικές, «αρμόδιες αρχές» όπως θα επονομάζονται οι νέες δομές προστασίας των καταναλωτών, θα βρίσκονται σε διαρκή συνεργασία με τις αντίστοιχες αρχές των άλλων χωρών της ΕΕ, ενώ ως τέτοιες (αρμόδιες αρχές) θα μπορούν να μετατραπούν και τα υφιστάμενα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτών. Πάντως με βάση τα όσα προβλέπει ο νέος κανονισμός, οι σημερινές αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή θα αποτελούν... κλάσμα των εξουσιών που θα έχει η νέα αρχή.

Άλλωστε, σύμφωνα με την ΕΕ, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να διαθέτουν ένα σύνολο ελάχιστων εξουσιών έρευνας και επιβολής, προκειμένου να συνεργάζονται μεταξύ τους ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά και να αποτρέπουν τους εμπόρους από τη διάπραξη παραβάσεων.

Οι εν λόγω εξουσίες πρέπει να είναι επαρκείς για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν την επιβολή του νόμου στο ηλεκτρονικό εμπόριο και στο ψηφιακό περιβάλλον και για να εμποδίζουν τους εμπόρους που δεν συμμορφώνονται να εκμεταλλεύονται τα κενά του συστήματος επιβολής του νόμου με τη μετεγκατάστασή τους σε κράτη μέλη, οι αρμόδιες αρχές των οποίων δεν διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα για να αντιμετωπίζουν αθέμιτες πρακτικές.

Βάσει του κανονισμού 2017/2394, οι αρμόδιες αρχές έχουν τουλάχιστον τις ακόλουθες εξουσίες έρευνας:

α) Την εξουσία να έχουν πρόσβαση σε οποιαδήποτε σχετικά έγγραφα, δεδομένα ή πληροφορία όσον αφορά παράβαση που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό, υπό οποιαδήποτε μορφή ή μορφότυπο και ανεξαρτήτως του μέσου αποθήκευσής τους ή του τόπου όπου αποθηκεύονται.

β) Την εξουσία να απαιτούν, από κάθε δημόσια αρχή, φορέα ή οργανισμό του κράτους μέλους ή κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο την παροχή κάθε σχετικής πληροφορίας, δεδομένων ή εγγράφων, υπό οποιονδήποτε μορφή ή μορφότυπο και ανεξαρτήτως του μέσου αποθήκευσής τους ή του τόπου όπου είναι αποθηκευμένα με σκοπό την εξέταση του κατά πόσον έχει επέλθει ή επέρχεται παράβαση που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό και με σκοπό τον καθορισμό των στοιχείων της εν λόγω παράβασης, περιλαμβανομένου του εντοπισμού των χρηματοοικονομικών ροών και των ροών δεδομένων ή τη διαπίστωση της ταυτότητας των προσώπων που συμμετέχουν σε χρηματοοικονομικές ροές και ροές δεδομένων, και τη διαπίστωση των στοιχείων τραπεζικού λογαριασμού και της ιδιοκτησίας των δικτυακών τόπων.

γ) Την εξουσία διενέργειας των απαραίτητων επιτόπιων επιθεωρήσεων, περιλαμβανομένης της εξουσίας πρόσβασης σε κάθε χώρο, έδαφος ή μέσο μεταφοράς που χρησιμοποιεί ο έμπορος, τον οποίο αφορά η επιθεώρηση, για τους σκοπούς της εμπορικής, επιχειρηματικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής του δραστηριότητας, ή την απαίτηση από άλλες δημόσιες αρχές να προβαίνουν στις εν λόγω ενέργειες, ώστε να εξετάζει, να κατάσχει, να λαμβάνει ή να αποκτά αντίγραφα στοιχείων, δεδομένων ή εγγράφων, ανεξαρτήτως του μέσου αποθήκευσής τους. Την εξουσία κατάσχεσης κάθε πληροφορίας, δεδομένου ή εγγράφου για το απαραίτητο χρονικό διάστημα και στον βαθμό που απαιτείται για την επιθεώρηση. Την εξουσία να απαιτεί, από κάθε εκπρόσωπο ή μέλος του προσωπικού του εμπόρου τον οποίο αφορά η επιθεώρηση, να παρέχει εξηγήσεις όσον αφορά τα πραγματικά περιστατικά, τις πληροφορίες, τα δεδομένα ή τα έγγραφα που σχετίζονται με το αντικείμενο της επιθεώρησης και να καταγράφει τις απαντήσεις.

δ) Την εξουσία να αγοράζουν αγαθά ή υπηρεσίες ως δοκιμαστικές αγορές, κατά περίπτωση ακόμη και με καλυμμένη ταυτότητα, ώστε να εντοπίζουν τις παραβάσεις που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό και να συγκεντρώνουν αποδεικτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της εξουσίας να επιθεωρούν, να παρατηρούν, να μελετούν, να αποσυναρμολογούν ή να υποβάλουν σε δοκιμές τα αγαθά ή τις υπηρεσίες.

Οι αρμόδιες αρχές θα έχουν τουλάχιστον τις ακόλουθες εξουσίες επιβολής:

α) Την εξουσία να θεσπίζουν προσωρινά μέτρα για την αποφυγή κινδύνου σοβαρής βλάβης σε βάρος των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών.

β) Την εξουσία να επιδιώκουν την απόκτηση ή αποδοχή δεσμεύσεων από τον έμπορο που είναι υπεύθυνος για την παράβαση που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό, με σκοπό την παύση της εν λόγω παράβασης.

γ) Την εξουσία να λαμβάνουν από τον έμπορο, με πρωτοβουλία του εμπόρου, επιπροσθέτως διορθωτικές δεσμεύσεις προς όφελος των καταναλωτών που έχουν θιγεί από την εικαζόμενη παράβαση που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό ή ανάλογα με την περίπτωση προκειμένου να επιτευχθεί η ανάληψη υποχρεώσεων από τον έμπορο, να προσφέρει κατάλληλα μέσα έννομης προστασίας για τους καταναλωτές που έχουν θιγεί από την εν λόγω παράβαση.

δ) Κατά περίπτωση, την εξουσία να ενημερώνουν, με τα κατάλληλα μέσα, τους καταναλωτές που ισχυρίζονται ότι έχουν υποστεί ζημία ως συνέπεια παράβασης που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό σχετικά με το πώς μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση όπως προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο.

ε) Την εξουσία να διατάσσουν εγγράφως την παύση των παραβάσεων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό από τον έμπορο.

στ) Την εξουσία να επιτυγχάνουν την παύση ή την απαγόρευση των παραβάσεων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό.

ζ) Όταν δεν υπάρχουν άλλα αποτελεσματικά μέσα για την επίτευξη της παύσης ή της απαγόρευσης της παράβασης που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό και προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος σοβαρής βλάβης των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών:

i) Την εξουσία να αφαιρούν περιεχόμενο ή να περιορίζουν την πρόσβαση σε επιγραμμική διεπαφή ή να διατάσσουν τη ρητή αναγραφή προειδοποίησης προς τους καταναλωτές κατά την πρόσβασή τους σε επιγραμμική διεπαφή.

ii) Την εξουσία να διατάσσουν έναν πάροχο υπηρεσιών υποδοχής να διαγράψει, να απενεργοποιήσει ή να περιορίσει την πρόσβαση σε επιγραμμική διεπαφή.

iii) Κατά περίπτωση, την εξουσία να διατάσσουν καταχωρητές ή μητρώα τομέα να διαγράψουν ένα πλήρως εγκεκριμένο όνομα τομέα και να επιτρέπουν στην οικεία αρμόδια αρχή να προβεί σε σχετική καταχώρηση, μεταξύ άλλων, ζητώντας από τρίτο μέρος ή άλλη δημόσια αρχή να εφαρμόσει αυτά τα μέτρα.

η) Την εξουσία να επιβάλουν κυρώσεις, όπως πρόστιμα ή περιοδικές χρηματικές ποινές, για παραβάσεις που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό και για τη μη συμμόρφωση με οποιαδήποτε απόφαση, διαταγή, προσωρινό μέτρο, δέσμευση του εμπόρου ή άλλο μέτρο που λαμβάνεται βάσει του παρόντος κανονισμού.

Σημειώνεται ότι οι κυρώσεις που αναφέρονται στο στοιχείο η) πρέπει να είναι αποτελεσματικές και να έχουν αναλογικό και αποτρεπτικό χαρακτήρα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ενωσιακής νομοθεσίας για την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών. Ειδικότερα, πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη, κατά περίπτωση, η φύση, η σοβαρότητα και η διάρκεια της εν λόγω παράβασης.

Η εξουσία επιβολής κυρώσεων όπως προστίμων ή περιοδικών χρηματικών ποινών, για παραβάσεις που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό ισχύει για κάθε παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας για την προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών. Αυτό ισχύει με την επιφύλαξη της εξουσίας των εθνικών αρχών να επιβάλουν κυρώσεις υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει το εθνικό δίκαιο, όπως διοικητικά ή άλλα πρόστιμα ή περιοδικές χρηματικές ποινές, σε περιπτώσεις όπου οι νομικές πράξεις της Ένωσης δεν προβλέπουν την επιβολή κυρώσεων.

Επίσης, οι αρμόδιες αρχές έχουν την εξουσία να κινούν με δική τους πρωτοβουλία έρευνες ή διαδικασίες για την παύση ή την απαγόρευση παραβάσεων, ενώ οι αρμόδιες αρχές μπορούν να δημοσιεύουν οποιαδήποτε τελική απόφαση, δεσμεύσεις του εμπόρου ή διαταγές που εκδίδουν περιλαμβανομένης της δημοσίευσης των στοιχείων ταυτότητας του εμπόρου που είναι υπεύθυνος για παράβαση.

Κατά περίπτωση, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να διαβουλεύονται με οργανώσεις καταναλωτών, ενώσεις εμπόρων, εντεταλμένους φορείς ή άλλα ενδιαφερόμενα πρόσωπα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων δεσμεύσεων για την παύση της παράβασης που καλύπτεται από τον παρόντα κανονισμό.