Τράπεζες: Οι επενδυτικοί γρίφοι ενόψει 2018

Απαντήσεις σε σειρά ζητημάτων, που αναδεικνύονται σε κρίσιμους γρίφους ενόψει του 2018, ζητούν οι επενδυτές από τις διοικήσεις των τραπεζών, καθώς σταδιακά το ενδιαφέρον τους μετατοπίζεται από τις πολιτικές και μακροοικονομικές εξελίξεις στα θεμελιώδη στοιχεία.

Στο road show που διοργάνωσε η ΕΧΑΕ στη Νέα Υόρκη, η ζήτηση για ραντεβού με τους εκπροσώπους των τεσσάρων συστημικών τραπεζών είναι κατά περίπου 40% αυξημένη σε σχέση με πέρυσι.

Πέραν, όμως, της μεγάλης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, το πραγματικά νέο στοιχείο είναι ότι οι ερωτήσεις των fund managers δεν επικεντρώνονται, αυτή τη φορά, στο ρίσκο χώρας αλλά στις εξελίξεις που έχουν μπροστά τους οι τράπεζες.

Οι επενδυτές επιδιώκουν να καταλάβουν τι θα γίνει σε δύο σημαντικά μέτωπα: σε αυτό της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων/ανοιγμάτων και σε αυτό του πανευρωπαϊκού stress test. Πρόκειται για δύο αλληλένδετα ζητήματα, στα οποία προστίθεται ένα τρίτος παράγοντας: η μετάβαση από 1/1/2018, πανευρωπαϊκά, στον σχηματισμό προβλέψεων με βάση αναμενόμενες και όχι συντελεσθείσες ζημίες πιστωτικού κινδύνου.

Ένας κακός συνδυασμός των παραπάνω παραμέτρων μπορεί να πλήξει την κεφαλαιακή επάρκεια των εγχώριων συστημικών τραπεζών, εξ ου και το ενδιαφέρον εστιάζεται στο πώς θα επιδράσουν τόσο μεμονωμένα όσο και συνδυαστικά.

Ο σχηματισμός προβλέψεων πιστωτικού κινδύνου, με βάση τις αναμενόμενες ζημίες, θεωρείται βέβαιο ότι θα επιφέρει κεφαλαιακή επίπτωση στις τράπεζες, χωρίς, προς το παρόν, να παρέχονται στοιχεία από τις διοικήσεις για το ύψος της προσαρμογής, λόγω των νέων προβλέψεων.

Το ΔΠΧΑ 9 περιλαμβάνει μία προσέγγιση «τριών σταδίων», η οποία βασίζεται στη μεταβολή της πιστωτικής ποιότητας των δανείων και των υπόλοιπων χρηματοοικονομικών στοιχείων του ενεργητικού, σε σχέση με την αρχική τους αναγνώριση.

Για όσα δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού οι τράπεζες δεν έχουν προχωρήσει ως τώρα σε απομείωση, θα κληθούν να σχηματίσουν προβλέψεις, με ορίζοντα 12μήνου. Αν διαφαίνεται, δηλαδή, αύξηση του πιστωτικού κινδύνου εντός των επόμενων 12 μηνών, θα σχηματίζονται προβλέψεις απομείωσης.

Αν, ωστόσο, οι τράπεζες θεωρούν ότι ο πιστωτικός κίνδυνος έχει αυξηθεί σημαντικά, σε σχέση με την αρχική αναγνώριση, τότε απαιτείται σχηματισμός προβλέψεων για την εναπομένουσα διάρκεια των δανείων (lifetime expected losses). Το ίδιο θα ισχύει και για δάνεια επί των οποίων έχουν ήδη διενεργηθεί προβλέψεις.

Με δεδομένο ότι το νέο πρότυπο τίθεται σε εφαρμογή από 1/1/2018, η φετινή χρήση αποτελεί έτος προσαρμογής. Επομένως, οι σχετικές ζημίες απομείωσης, που θα πάρουν οι τράπεζες, θα επιβαρύνουν απευθείας την καθαρή τους θέση, χωρίς να περάσουν από τα αποτελέσματα.

Αναλυτές και τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι οι εγχώριες τράπεζες θα επιδιώξουν να πάρουν φέτος το σύνολο σχεδόν της ζημίας, προκειμένου να μην επιβαρύνουν σημαντικά τα αποτελέσματα των επόμενων χρήσεων, δημιουργώντας κίνδυνο να μην μπορεί να καλυφθούν από κέρδη προ φόρων οι οριστικές αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις τους (Deferred Tax Credits - DTCs).

Ο συνδυασμός stress test και ΔΠΧΑ 9

Προς το παρόν, δεν έχει οριστικοποιηθεί ο χειρισμός της επίπτωσης, που θα προκληθεί στα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών από τις ζημίες προσαρμογής. Αυτό που συζητείται μεταξύ Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) και European Banking Authority ( ΕΒΑ) είναι να δοθεί στις τράπεζες η δυνατότητα να εγγράψουν, τμηματικά, σε βάθος τετραετίας, την επίπτωση της προσαρμογής στα εποπτικά τους κεφάλαια.

Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με αναλυτές, ότι θα αφαιρεθούν, κατά την πανευρωπαϊκή άσκηση προσομοίωσης, από τα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών τα τρία τέταρτα της επίπτωσης, την οποία θα προκαλέσουν οι νέες προβλέψεις για αναμενόμενες ζημίες πιστωτικού κινδύνου.

Επιπρόσθετα, όποια προσαρμογή βγάλει το δυσμενές σενάριο της άσκησης (σ.σ. οι παραδοχές των σεναρίων δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί), θα συνυπολογισθεί στο πρώτο έτος της εξεταζόμενης τριετίας (2018-20). Δηλαδή, το 2018.

Για παράδειγμα, στο προηγούμενο stress test, εφόσον το δυσμενές σενάριο της άσκησης προέβλεπε μείωση των τιμών οικιστικών ακινήτων κατά 5% την πρώτη χρονιά, 3% τη δεύτερη και 2% την τρίτη, η κεφαλαιακή επίπτωση μοιραζόταν στην τριετία, ανάλογα με την προβλεπόμενη πτώση ανά έτος.

Στο προσεχές stress test, αυτό θα αλλάξει, λόγω της μετάβασης σε περιβάλλον σχηματισμού προβλέψεων για αναμενόμενες ζημίες. Έτσι, στο ίδιο παράδειγμα η άσκηση θα στρεσάρει κατά 10% τα νούμερα του 2018, συγκεντρώνοντας την πίεση στους κεφαλαιακούς δείκτες στην πρώτη από τις τρεις εξεταζόμενες χρονιές.

Οι φιλόδοξοι στόχοι μείωσης στα κόκκινα δάνεια

Ο δεύτερος παράγοντας δυσκολίας για τις τράπεζες ενόψει του stress test, είναι ο λεπτομερής έλεγχος που ξεκινά τον επόμενο μήνα ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, τσεκάροντας τον βαθμό προεργασίας τους, ως προς την επίτευξη των δύσκολων στόχων μείωσης των κόκκινων δανείων το 2018.

Διευρυμένο κλιμάκιο του SSM σχεδόν θα εγκατασταθεί στην Αθήνα, εξετάζοντας ως τον Οκτώβριο τις Εθνική Τράπεζα και Alpha Bank και εν συνεχεία, το δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου, τις Eurobank και Τράπεζα Πειραιώς. Πρόκειται για τον πρώτο σοβαρό έλεγχο από πέρυσι τον Ιούνιο, όταν και τέθηκε σε εφαρμογή το πλάνο μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά 38% ή κατά 40,2 δισ. ευρώ ως και το 2019.

Στην περίπτωση που ο SSM κρίνει ότι η προεργασία -κάποιων ή όλων- των τραπεζών δεν είναι τέτοια που να επιτρέπει την επίτευξη των στόχων του 2018, θα ζητήσει, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, να τροποποιηθεί το μείγμα δράσεων στην τακτική επικαιροποίηση, η οποία διενεργείται κάθε τέλος έτους.

Αλλαγή του μείγματος δράσεων συνεπάγεται περισσότερες πωλήσεις ή εκποιήσεις προβληματικών δανείων, το 2018, σε σχέση με αυτές που προβλέπει το πλάνο. Αν, μάλιστα, δεν έχουν βελτιωθεί σημαντικά οι προσδοκίες των αγορών για τις προοπτικές της εγχώριας οικονομίας, η αλλαγή θα οδηγήσει, πιθανότατα, στην εγγραφή μεγαλύτερης κεφαλαιακής ζημίας.

Επιπρόσθετα, αν εκτιμηθεί ότι κάποιες τράπεζες υπολείπονται σε επίπεδο εσωτερικών ενεργειών σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτείται παράταση ενός έτους για να επιτευχθεί ο στόχος του 2019, η εκτίμηση θα προσμετρηθεί στην άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τον υπολογισμό μελλοντικών κεφαλαιακών αναγκών, υπό το δυσμενές σενάριο.

Αλλάζουν… πίστα από το δ' τρίμηνο οι στόχοι μείωσης στα «κόκκινα» δάνεια

Από το δ' τρίμηνο της φετινής χρονιάς οι στόχοι μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων «ψηλώνουν» σημαντικά, προετοιμάζοντας τις τράπεζες για τη δύσκολη επόμενη χρονιά.

Σύμφωνα με όσους δραστηριοποιούνται στην αγορά ή διαχείριση προβληματικών δανείων, οι τράπεζες δεν είναι έτοιμες, από πλευράς εσωτερικής προεργασίας, για να πετύχουν τον «φιλόδοξο» στόχο μείωσης, κατά σχεδόν 15 δισ. ευρώ, των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους, το 2018.

Ο στόχος είναι διπλάσιος του 2017 (7,6 δισ.) και για να επιτευχθεί θα πρέπει φέτος οι τράπεζες, αφενός, να τρέξουν ταχύτερα τον μετασχηματισμό τους, αφετέρου, να προχωρήσουν σε σειρά αποτελεσματικών ρυθμίσεων.