Ακτοπλοΐα: Σταθεροποίηση της αγοράς αλλά…

Σενάρια «ασφαλούς πλεύσης» στις νέες, σύνθετες συνθήκες που διαμορφώνουν η οικονομική κρίση, η κατάρρευση του εσωτερικού τουρισμού, ο ανταγωνισμός με τις αεροπορικές εταιρείες, οι μεταβολές στις τιμές των καυσίμων αλλά και η υποχρέωση προσαρμογής στη χρήση νέων τύπων καυσίμων (μετά το 2020), επεξεργάζονται οι διοικήσεις των ακτοπλοϊκών εταιρειών.

Η ασφαλής «διέλευση», ωστόσο, από τη στενωπό της συγκυρίας που διανύουμε μόνο εύκολη δεν είναι για τις 27 εταιρείες της ακτοπλοΐες που διαχειρίζονται έναν στόλο 91 πλοίων με τα οποία συνδέουν 95 νησιά σε καθημερινή βάση, πραγματοποιώντας 40.000 δρομολόγια με τα οποία διακινούν περί τα 15,7 εκατ. επιβάτες, 2,7 εκατ. οχήματα και 8 εκατ. τόνους εμπορευμάτων και προϊόντων.

Οι χειρισμοί πλεύσης που θα επιλέξουν οι εταιρείες, μάλιστα, αντανακλούν ευθέως στην εθνική οικονομία αφού η συνεισφορά του κλάδου αντιστοιχεί στο 6,5% του ΑΕΠ της χώρας ενώ συνδέεται με 260.00 θέσεις εργασίας, που αντιπροσωπεύουν το 7,2% του συνολικού εργατικού δυναμικού.

Το 2016 εκτιμάται (δεν υπάρχουν ακόμα σχετικά στοιχεία) ότι η επιβατική κίνηση κατέγραψε οριακά μικρή άνοδο, στα όρια της σταθεροποίησης σε σύγκριση με το 2015. Για το 2017, ωστόσο, παρά τη διαφαινόμενη νέα αύξηση της τουριστικής κίνησης, η κίνηση στα πλοία εκτιμάται ότι θα κυμανθεί στα επίπεδα της περασμένης χρονιάς, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) Μιχάλη Σακέλλη.

Η σταθεροποίηση της κίνησης στα πλοία τη διετία 2016-2017 διαμορφώνει από μόνη της νέα δεδομένα καθώς τερματίζει μια οδυνηρή περίοδο μεγάλων απωλειών για τον χώρο της ελληνικής ακτοπλοΐας.

Το μέγεθος των απωλειών που κατέγραψαν οι ακτοπλοϊκές εταιρείες στην περίοδο 2009-2015 αποτυπώνεται ανάγλυφα στα στοιχεία του ΣΕΕΝ. Σύμφωνα με αυτά, ο κλάδος της ακτοπλοΐας μέτρησε στη συγκεκριμένη περίοδο συνολική «αιμορραγία» 18,5 εκατ. επιβατών και 4,4 εκατ. οχημάτων -με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα οικονομικά μεγέθη των εταιρειών του κλάδου. Είναι χαρακτηριστικό πως οι συνολικές ζημίες των εισηγμένων επιχειρήσεων του χώρου την περίοδο 2009-2014 έφθασαν το 1,015 δισ. ευρώ ενώ σε 50 εκατ. ευρώ ανήλθαν οι ζημίες των μη εισηγμένων ακτοπλοϊκών εταιρειών κατά την περίοδο 2009-2013.

Εικόνα η οποία άρχισε σταδιακά να αλλάζει από το 2015, όταν οι εισηγμένες κατέγραψαν καθαρά κέρδη 55,3 εκατ. ευρώ, ύστερα από έξι διαδοχικές χρονιές ζημιών.

Το μέγεθος του μεταναστευτικού ρεύματος που πέρασε από το Αιγαίο και το βάρος που υποχρεώθηκαν να σηκώσουν συγκεκριμένα νησιά του Β. Αιγαίου και των Δωδεκανήσων γίνεται πιο ευδιάκριτο από τα στοιχεία του ΣΕΕΝ. Σύμφωνα με τα οποία, τη διετία 2015-2016 τα πλοία της ακτοπλοΐες μετέφεραν περί τις 800.000 μετανάστες. Ένα πρόσθετο μεταφορικό έργο για τις ακτοπλοϊκές εταιρείες που αποδείχθηκε δώρο-άδωρο καθώς αντισταθμίστηκε από σημαντική μείωση της τουριστικής κίνησης προς νησιά όπως η Μυτιλήνη, η Χίος, η Σάμος και η Κως.

Οι διοικήσεις των εταιρειών του χώρου προετοιμάζονται για παρατεταμένη περίοδο σταθεροποίησης της επιβατικής κίνησης στα πλοία στα σημερινά επίπεδα. Τα οποία, ωστόσο, υπολείπονται κατά 3,3 εκατ. επιβάτες σε σύγκριση με το 2009.

Οι λόγοι που οδηγούν τις ακτοπλοϊκές εταιρείες να προετοιμάζονται για «άμυνα» στα σημερινά επίπεδα επιβατικής κίνησης είναι κυρίως δύο: η κατάρρευση του εσωτερικού τουρισμού που δεν λέει να σηκώσει κεφάλι αλλά και ο ολοένα σκληρότερος ανταγωνισμός με τις αεροπορικές εταιρείες.

Από τα στοιχεία του ΣΕΕΝ προκύπτει πως από τα 36 εκατ. επιβατών που διακινούν σήμερα τα πλοία, οι παραθεριστές αντιπροσωπεύουν το 65%, οι οποίοι, ωστόσο, δεν ξεπερνούν τα 10,2 εκατ. επιβάτες ενώ περί τα 20 εκατ. διακινούνται μέσω πορθμείων.

Το πλήγμα που δέχθηκε η ακτοπλοΐα από την κατάρρευση του εσωτερικού τουρισμού αποτυπώνεται στο γεγονός ότι αντιπροσωπεύουν το 65% των επιβατών.

Ενδεικτικό του πλήγματος που δέχθηκαν τα πλοία και κατ’ επέκταση τα νησιά από την αδυναμία των Ελλήνων να ταξιδέψουν ή τη στροφή άλλων προς τα αεροπλάνα είναι το γεγονός πως το 2009 διακινήθηκαν προς τη Ρόδο περί τις 250.000 Έλληνες ταξιδιώτες ενώ φέτος εκτιμάται ότι δεν θα ξεπεράσουν τις 40.000 επιβάτες.

Στο μεταξύ αυξάνει η πίεση προς τις ακτοπλοϊκές εταιρείες εκ μέρους των αεροπορικών εταιρειών. Ο ανταγωνισμός τους, μάλιστα, έφθασε στα υψηλότερα επίπεδα από ποτέ το 2016, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΕΝ Μ. Σακέλλη. Ο ίδιος, ωστόσο, εμφανίστηκε ρεαλιστής, αναφέροντας πως ακτοπλοϊκές και αεροπορικές εταιρείες προσφέρουν εντελώς διαφορετικές υπηρεσίες αλλά απευθύνονται στο ίδιο κοινό και πως, αναπόφευκτα, οι αεροπορικές εταιρείες θα αποσπάσουν το μερίδιο της πίτας που τους αναλογεί.

Οι γραμμές των Κυκλάδων αποτελούν τα «φιλέτα» της αγοράς καθώς σ’ αυτές διακινούνται σήμερα 5,2 εκατ. επιβάτες και 716.000 οχήματα. Στα επίπεδα των 2 εκατ. επιβατών διαμορφώνεται η κίνηση στις γραμμές του Σαρωνικού ενώ, την ίδια στιγμή, η κίνηση στα δρομολόγια του Ιονίου ξεπέρασε την κίνηση προς Κρήτη (1,8 εκατ. έναντι 1,7 εκατ. επιβάτες).

Με σταθεροποιημένη την επιβατική κίνηση των Ελλήνων στα σημερινά χαμηλά επίπεδα, τη μη διαφαινόμενη σημαντική αύξηση μετακινήσεων των ξένων που προτιμούν το αεροπλάνο (με εξαίρεση τις μετακινήσεις από νησί σε νησί, στις Κυκλάδες), η μόνη μεταβλητή που απειλεί τον ύπνο των διοικήσεων των ακτοπλοϊκών εταιρειών είναι τα καύσιμα. Κι αυτό καθώς ο παράγοντας που οδήγησε σε κερδοφορία το 2015 (και πιθανότατα το 2016) τις εταιρείες απειλεί να μετεξελιχθεί σε «κερδοφάγο» τους επόμενους μήνες.

Το 2016 οι τιμές των καυσίμων μειώθηκαν από 15% έως 18% και οι ίδιες οι εταιρείες αποδίδουν στο συγκεκριμένο γεγονός τα θετικά τους αποτελέσματα στην οικονομική χρήση της χρονιάς που έφυγε. Ωστόσο, στο πρώτο δίμηνο του 2017 οι τιμές των καυσίμων πήραν τον ανήφορο και διαμορφώθηκαν σε επίπεδα διπλάσια από τα αντίστοιχα του 2016. Αν διατηρηθεί η ανοδική τους πορεία, μάλιστα, οι εκπρόσωποι των εταιρειών προεξοφλούν αρνητικές επιπτώσεις στα οικονομικά μεγέθη του 2017.

Ο πρόεδρος του ΣΕΕΝ, ωστόσο, έσπευσε να προεξοφλήσει πως σε κάθε περίπτωση δεν θα επηρεαστούν τα προγράμματα προσφορών και εκπτώσεων των εταιρειών που αποτέλεσαν βασικό μοχλό για τη συντήρηση της ζήτησης για μετακινήσεις με πλοία. Σημειώνεται πως το 2016 οι εταιρείες μείωσαν κατά 10% τις τιμές τους για επιβάτες ενώ οι προσφορές για Ι.Χ και φορτηγά έφθασαν το 30%-50%.

Ο Μ. Σακέλλης απέκλεισε, ταυτόχρονα, να υπάρξει οποιαδήποτε επίπτωση στη συχνότητα των δρομολογίων. Άφησε, ωστόσο, ανοιχτό το ενδεχόμενο να κατεβάσουν ταχύτητα τα πλοία, προκειμένου να εξοικονομήσουν καύσιμα.