Πανευρωπαϊκό «στραβοπάτημα» στις ιδιωτικοποιήσεις

Το 2016 ήταν ένα ακόμα έτος-ρεκόρ για τις ιδιωτικοποιήσεις διεθνώς, το δεύτερο καλύτερο μετά το 2015, αφού οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο άντλησαν περί τα 241,4 δισ. ευρώ από την πώληση κρατικών περιουσιακών στοιχείων. Όμως η Ευρωπαϊκή Ενωση, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, κινήθηκε αντίστροφα από τον υπόλοιπο κόσμο, με αποτέλεσμα οι συμφωνίες και τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις να υποχωρήσουν πέρυσι κοντά στα χαμηλότερα ιστορικά επίπεδα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Βαρόμετρου Ιδιωτικοποιήσεων», που εκδίδει το ιταλικό ινστιτούτο Fondazione Eni Enrico Mattei (FEEM) με τη συνεργασία της KPMG, η συντριπτική πλειοψηφία των συναλλαγών (93%) αφορούσαν πωλήσεις μετοχών. Τα ίδια στοιχεία δείχνουν την Ελλάδα σε υψηλή θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης για το 2015 (6η) και το 2016 (5η), με βάση τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις, κυρίως επειδή περιλαμβάνουν συμφωνίες που υπεγράφησαν χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί, όπως η πώληση του Ελληνικού στο σχήμα υπό τη Lamda Development και η παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στην κοινοπραξία της γερμανικής Fraport με τον όμιλο Κοπελούζου.

Η Ελλάδα παρουσιάζεται στην τελευταία έκδοση του «Βαρόμετρου Ιδιωτικοποιήσεων» ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ακυρώσεων/καθυστερήσεων διαγωνισμών. Όμως, επισημαίνεται πως «κατά ειρωνικό ή τραγικό τρόπο, ανάλογα με το πώς το βλέπει κάποιος, η ίδια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αναγκάστηκε να αποδεχθεί ένα ακόμα πιο ευρύ πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων τον Ιούλιο του 2015, ως τμήμα του τρίτου πακέτου διάσωσης από την Ε.Ε. (…). Με το νέο σχέδιο, η ελληνική κυβέρνηση χάνει ακόμα και τον έλεγχο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και των εσόδων από αυτές», λόγω της πρόβλεψης για σύσταση του υπερταμείου στο οποίο μεταβιβάζεται η κρατική περιουσία.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το 2016 τα συνολικά έσοδα στην Ε.Ε. από ιδιωτικοποιήσεις ανήλθαν σε περίπου 34 δισ. ευρώ μέσω 45 συμφωνιών, ενώ το 2015 είχαν αντληθεί σχεδόν 80 δισ. ευρώ μέσω 72 συναλλαγών.

Ως αποτέλεσμα, τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις στην Ε.Ε. ως ποσοστό του συνόλου των αντίστοιχων εσόδων διεθνώς βρέθηκαν το 2016 στο χαμηλότερο επίπεδο της ιστορίας καθώς αντιπροσώπευαν μόλις το 14,1%.

Πρόκειται για ποσοστό που βρίσκεται πολύ χαμηλά από τις ευρωπαϊκές επιδόσεις τα τελευταία χρόνια, καθώς διαχρονικά σχεδόν 4 στα 10 ευρώ που αντλούνταν από ιδιωτικοποιήσεις προέρχονταν από την Ευρώπη. Οι αναλυτές επισημαίνουν πως το μικρό ποσοστό της Ε.Ε. δεν αποδίδεται μόνο στον περιορισμένο αριθμό συμφωνιών, αλλά και στην έκρηξη των ιδιωτικοποιήσεων σε χώρες όπως η Κίνα.

Πίνακας 1: Εσοδα Ιδιωτικοποιήσεων σε δισ. δολάρια 1988-2016

Πηγές: Privatization Barometer, Securities Data Corporation (SDC), στοιχεία από δημοσιεύματα (κυρίως Financial Times)

Μπορεί να καθυστερούν οι ιδιωτικοποιήσεις στην Ελλάδα, αλλά οι τίτλοι για τους διαγωνισμούς/διαδικασίες που ακυρώθηκαν την τελευταία διετία έρχονται από άλλες περιοχές του κόσμου.

Στην πρώτη θέση των ακυρώσεων ιδιωτικοποιήσεων βρέθηκε η Αυστραλία, εξαιτίας του ναυαγίου του σχεδίου πώλησης ορυχείου στο Queensland, ύψους 37 δισ. δολαρίων Αυστραλίας. Ακυρώθηκαν, επίσης, δύο υψηλού προφίλ ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της πετρελαϊκής βιομηχανίας και συγκεκριμένα το σχέδιο πώλησης του 30% της κινεζικής Sinopec (που μπορούσε να φέρει στα ταμεία του Πεκίνου μέχρι και 15 δισ. ευρώ), καθώς και η πώληση του 49% της PetroPeru, μέσω της οποίας η κυβέρνηση του Περού σχεδίαζε να αντλήσει περί τα 3,5 δισ. ευρώ.

Στη γειτονική Σερβία, η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει από τον Απρίλιο του 2015 πως ναυάγησε το σχέδιο πώλησης της φαρμακοβιομηχανίας Galenica σε ομάδα επενδυτών υπό τον George Soros, εξαιτίας των υψηλών χρεών της εταιρείας.

Εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης

Διεθνώς αντλήθηκαν πέρυσι περί τα 241,4 δισ. ευρώ από ιδιωτικοποιήσεις, ποσό που αποτελεί το δεύτερο υψηλότερο ιστορικά μετά το 2015, οπότε και είχαν αντληθεί 289,5 δισ. ευρώ. Οι πέντε μεγαλύτερες ιδιωτικοποιήσεις του 2016 έγιναν εκτός Ε.Ε. 

Στην πρώτη θέση βρέθηκε η πώληση της εταιρείας διανομής ηλεκτρικού ρεύματος Ausgrid της Νέας Νότιας Ουαλίας σε Αυστραλούς επενδυτές έναντι 11,25 δισ. ευρώ και στη δεύτερη, η πώληση του 19,5% της ρωσικής Rosneft σε όμιλο από κρατικά επενδυτικά οχήματα (sovereign wealth funds), έναντι 10,25 δισ. ευρώ. Στην πεντάδα περιλαμβάνεται και η παραχώρηση του λιμανιού της Μελβούρνης για 50 χρόνια στην κοινοπραξία Lonsdale έναντι 6,72 δισ. ευρώ, καθώς και η εισαγωγή της Postal Savings Bank of China στο χρηματιστήριο με την άντληση 6,78 δισ. ευρώ.

Η μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση στην Ευρώπη και έκτη παγκοσμίως ήταν η αύξηση κεφαλαίου της γαλλικής EDF, μέσω της οποίας αντλήθηκαν 4,03 δισ. ευρώ.

Πίνακας 2: Κατάταξη κρατών-μελών Ε.Ε. (και Ελβετίας) με βάση τα έσοδα ιδιωτικοποιήσεων 2015-16

* Τα στοιχεία αφορούν συμφωνίες που έχουν υπογραφεί ανεξάρτητα από το αν έχουν εισπραχθεί τα χρήματα, γι’ αυτό και η Ελλάδα εμφανίζεται ψηλά στην κατάταξη. Επιπλέον αφορούν και αυξήσεις κεφαλαίου τραπεζών.

Πηγές: Privatization Barometer, Securities Data Corporation (SDC), στοιχεία από δημοσιεύματα (κυρίως Financial Times).