Ανάβουν φωτιές τα κόκκινα δάνεια των μικρομεσαίων

Στα δυσθεώρητα ύψη των 39,2 δισ. ευρώ ανέρχονται τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (Non Performing Exposures - NPEs) των τραπεζών σε ελεύθερους επαγγελματίες, μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα η αντιμετώπισή τους να είναι καθοριστική για την επίτευξη ή μη των στόχων μείωσης στα κόκκινα δάνεια.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα σε ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις έχουν εκτιναχθεί στο 67,2% των συνολικών χορηγήσεων της κατηγορίας.

Δύο στα τρία δάνεια της κατηγορίας, δηλαδή, βρίσκονται είτε σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών, είτε είναι τυπικώς ενήμερα, κρίνεται, όμως, ότι δεν μπορούν να εξοφληθούν, αν δεν ρευστοποιηθούν εξασφαλίσεις. Τα προβληματικά δάνεια ανέρχονται σε 16,5 δισ. επί συνόλου χορηγήσεων 24,5 δισ. ευρώ.

Ελαφρώς καλύτερη είναι η κατάσταση στην κατηγορία μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στην οποία η μη εξυπηρετούμενη έκθεση των τραπεζών ανέρχεται στο 59,9% των συνολικών χορηγήσεων. Ήτοι, 22,7 δισ. ευρώ επί συνολικών χορηγήσεων 37,9 δισ. ευρώ.

Οι δύο παραπάνω υποκατηγορίες επιχειρηματικών δανείων μαζί με όσους έχουν καταθέσει αίτηση υπαγωγής στον νόμο Κατσέλη αποτελούν τον μεγάλο «πονοκέφαλο» των τραπεζών, καθώς αφορούν σε εκατοντάδες χιλιάδες νομικά και φυσικά πρόσωπα.

Πρόκειται για οφειλέτες που στη συντριπτική τους πλειονότητα αρνούνται να συνεργαστούν με τις τράπεζες, με αποτέλεσμα οι τελευταίες να πρέπει να κινήσουν διαδικασίες μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο όγκος, όμως, των φακέλων είναι τόσο μεγάλος που θα απαιτηθούν αρκετά χρόνια για να διεκπεραιωθούν από το δικαστικό σύστημα.

Τα προβληματικά δάνεια των δύο παραπάνω υποκατηγοριών ανέρχονται στα 39,2 δισ. ευρώ, αποτελώντας το 36% των συνολικών μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (108 δισ. στις 30 Ιουνίου).

Το μέγεθος και η έκταση του προβλήματος είναι τέτοια, που απαιτεί, σύμφωνα με τις τράπεζες, ένα αποτελεσματικό και δελεαστικό πλαίσιο εξωδικαστικής διευθέτησης χρέους.

Σε διαφορετική περίπτωση, ο στόχος για μείωση των NPEs κατά 40% (σ.σ. περίπου κατά 43 δισ. ευρώ) ως το τέλος του 2019 θα τεθεί σε κίνδυνο ήδη από την έναρξη της περιόδου υλοποίησης, καθώς το 70% του στόχου προβλέπεται να καλυφθεί μέσω ρυθμίσεων.

Θεωρητικά, η κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει ολοκληρώσει ήδη από το καλοκαίρι τη διαβούλευση για το νέο πλαίσιο εξωδικαστικής διευθέτησης, ώστε να ψηφισθεί άμεσα. Αντ' αυτού, επί του προσχεδίου που κατέθεσε το υπουργείο Οικονομίας, υπάρχουν βασικές ενστάσεις τόσο από τους θεσμούς, όσο και από τις τράπεζες.

Τι ζητούν οι θεσμοί

Οι θεσμοί ζήτησαν η δυνατότητα διαμεσολάβησης για εξωδικαστική διευθέτηση να αφορά μόνο σε μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ για ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις να ισχύει ένα αυτοματοποιημένο σύστημα. Με βάση αυτό θα αξιολογείται από τις τράπεζες η βιωσιμότητά τους και το είδος της ρύθμισης χρέους που απαιτείται.

Αν, στο πλαίσιο της ρύθμισης, οι τράπεζες και οι λοιποί πιστωτές συναινούν σε διαγραφή μέρους των χρεών να ισχύει ισόποσο κούρεμα και στην αρχική οφειλή προς ταμεία και εφορία, με εξαίρεση τις ληξιπρόθεσμες οφειλές ΦΠΑ και Φόρου Μισθωτών Υπηρεσιών.

Οι ανησυχίες των τραπεζών

Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, από τις μέχρι τώρα συζητήσεις έχει γίνει κατανοητό ότι δεν έχει προηγηθεί η απαραίτητη τεχνική προεργασία για λύσεις κοινά αποδεκτές και επομένως θα απαιτηθεί χρόνος μέχρι να υπάρξει συμφωνία μεταξύ θεσμών και κυβέρνησης για το νέο πλαίσιο εξωδικαστικής διευθέτησης.

Για παράδειγμα, ούτε η κυβέρνηση ούτε οι θεσμοί έχουν σαφή άποψη για το τι θα περιλαμβάνει και το πώς θα λειτουργεί ένα αυτοματοποιημένο σύστημα αξιολόγησης βιωσιμότητας και διευθέτησης χρέους για μικρές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες.

Ο κίνδυνος, δε, είναι, στον βωμό της διαφάνειας, να «θυσιαστεί» η απαιτούμενη αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η αποτελεσματικότερη φόρμουλα θα ήταν η αξιολόγηση της βιωσιμότητας των μικρών επιχειρήσεων να γίνεται με απλοποιημένα κριτήρια από την τράπεζα στην οποία οφείλει τα περισσότερα χρήματα, η οποία εν συνεχεία θα πρότεινε και το σχέδιο ρύθμισης χρέους.

«Αυτή τη στιγμή υπάρχει πολύς κόσμος με χρέη σε τράπεζες και Δημόσιο, ο οποίος έχει κλείσει την επιχείρησή του και δουλεύει "μαύρα". Προτεραιότητα του νέου πλαισίου θα πρέπει να είναι το πώς ένα μέρος των παραπάνω επιχειρήσεων θα επανενταχθεί στην επίσημη οικονομία», σημειώνει υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος.