Eurostat, επιδόματα και... Καμμένος ανάβουν φωτιές στο ΥΠΟΙΚ

Στις δύο ημέρες που απομένουν μέχρι να ολοκληρωθεί ο πρώτος γύρος συζητήσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση, το ενδεχόμενο να κλείσουν κάποια από τα ανοιχτά μέτωπα φαίνεται να συγκεντρώνει περιορισμένες πιθανότητες.

Η ιστορία των προηγούμενων αξιολογήσεων έχει δείξει ότι στον πρώτο γύρο, οι «παίκτες» ανοίγουν με προσοχή τα χαρτιά τους και όλα τα θέματα παραμένουν ανοιχτά μέχρι το επόμενο ραντεβού. Θα προκαλούσε εντύπωση, αν αυτή τη φορά προέκυπτε διαφοροποίηση.

Στην έναρξη των συζητήσεων, λίγο-πολύ η ατζέντα έδειχνε ότι το πιο δύσκολο κομμάτι θα ήταν τα εργασιακά. Και πράγματι, από τις έως σήμερα επαφές προκύπτει ότι η κυβέρνηση θα περάσει δύσκολες μέρες στον στίβο των διαπραγματεύσεων για τις αλλαγές στο εργασιακό. Στις θεωρίες για «εύκολη» αξιολόγηση, έρχονται όμως να προστεθούν και νέα μεγάλα «αγκάθια». Από τις πρώτες επαφές, αναδείχθηκαν σημαντικές διαφωνίες τόσο σε επιμέρους -κρίσιμα- ζητήματα του εξωδικαστικού συμβιβασμού όσο και του (επί μήνες) προωθούμενου νομοσχεδίου για το πλαστικό χρήμα, με έμφαση στον ακατάσχετο επιχειρηματικό λογαριασμό.

Όλα επισκιάστηκαν χθες, όταν μια υποψία απαίτησης ενδεχόμενων νέων μέτρων διαπέρασε τις συζητήσεις για τα δημοσιονομικά. Η γκρίνια άρχισε για μία ακόμα φορά επί των μετρήσεων και των στόχων. Στο παρελθόν, από την αρχική συζήτηση επί των δημοσιονομικών περιθωρίων, αποκλίσεων και στόχων, έως την απαίτηση λήψης πρόσθετων μέτρων απλώς μεσολαβούσαν κάποιες ημέρες. Επί του παρόντος, κυβερνητικά στελέχη με συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις διαβεβαιώνουν ότι οι δανειστές δεν έχουν ζητήσει νέα μέτρα. Εκτιμούν δε ότι σε καμία περίπτωση δεν απειλείται ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ φέτος. Για το επόμενο έτος, υποστηρίζουν ότι υπάρχουν «μαξιλάρια».

Κονταίνει η αισιοδοξία

Στις αρχές Οκτωβρίου, οι διαρροές από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, παραμονές κατάθεσης του προσχεδίου, έβαζαν τον πήχη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2017 κοντά στο 2% του ΑΕΠ. Στο 1,75% είναι ο στόχος με βάση το Μνημόνιο.

Η αισιοδοξία «μαζεύτηκε» στη συνέχεια και στο προσχέδιο του προϋπολογισμού ενσωματώθηκε στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 1,83%. Αυτός είναι ο πρώτος στόχος που θεωρείται σχεδόν δεδομένο ότι θα προσαρμοστεί, ακριβώς στις απαιτήσεις του Μνημονίου.

Η συρρίκνωση του στόχου από το 1,83% στο 1,75% του ΑΕΠ μεταφράζεται σε δημοσιονομική «εξοικονόμηση» 140 εκατ. ευρώ και αυτό είναι το πρώτο μαξιλάρι ασφαλείας που σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το οικονομικό επιτελείο, όταν -και εφόσον- αρχίσουν τα μεγάλα ζόρια.

Το δεύτερο μαξιλάρι αφορά σε δαπάνες 300 εκατ. ευρώ, οι οποίες έχουν εγγραφεί στο προσχέδιο για τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων στους τομείς Υγείας, Παιδείας και Πρόνοιας και οι οποίες φαίνεται να έχουν βάλει ήδη σοβαρή υποψηφιότητα ενσωμάτωσης στις δαπάνες του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).

Αυτό, το ΚΕΑ, εκτός από δημοσιονομική συνιστά παράλληλα και μεγάλη πολιτική πρόκληση. Έχοντας αρχίσει την περικοπή -έως τη σταδιακή εξάλειψη το 2018- του ΕΚΑΣ, η κυβέρνηση επιχειρεί να επουλώσει κοινωνικές αλλά και πολιτικές πληγές μέσω του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης. Το πρόβλημα είναι ότι οι δανειστές εγείρουν σοβαρές ενστάσεις για τις πηγές χρηματοδότησής του και ήδη η Παγκόσμια Τράπεζα -όπως αποκάλυψε η Καθημερινή- έχει ζητήσει μείωση του αφορολόγητου στις 5.000 ευρώ, για να χρηματοδοτηθούν τα κοινωνικά επιδόματα.

Γιατί σκανάρουν τα πλεονάσματα

Η εκτίμηση της δημοσιονομικής κατάστασης αποτελεί μια πάγια διαδικασία στις αξιολογήσεις των δανειστών.

Μετρούν και ξαναμετρούν αν βγαίνουν τα νούμερα (άσχετα αν πολλές φορές έχουν πέσει παταγωδώς έξω στο παρελθόν) και αν θεωρούν ότι υπάρχουν αποκλίσεις, ζητούν νέα μέτρα.

Αυτή τη φορά, υπάρχουν δύο έξτρα παράγοντες οι οποίοι εξετάζεται αν συνιστούν ικανή συνθήκη να ανατρέψουν τις δημοσιονομικές προβλέψεις.

Η πρώτη παράμετρος προέκυψε ως σφήνα από τη Eurostat. Η αλήθεια είναι ότι το οικονομικό επιτελείο δεν περίμενε τέτοιου μεγέθους (από 0,7% στο 0,2% του ΑΕΠ) αναθεώρηση στο περυσινό πρωτογενές πλεόνασμα.

Πηγή του υπουργείου Οικονομικών αναγνωρίζει ότι θα υπάρξει επίπτωση από την αναθεώρηση και στο πρωτογενές αποτέλεσμα του 2016, το μέγεθος της οποίας επιχειρείται τώρα να προσδιοριστεί.

Η δεύτερη αφορά στις εξοικονομήσεις από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Πέρυσι τέτοια εποχή είχαν συμφωνηθεί περικοπές αμυντικών δαπανών 400 εκατ. ευρώ αλλά δεν υλοποιήθηκαν, ανοίγοντας προφανή και μετρήσιμη τρύπα στις προβλέψεις του προϋπολογισμού.

Ακόμα και με τα δύο παραπάνω στραβοπατήματα, κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών εκτιμά ότι δεν απειλείται ο στόχος για πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ φέτος. Μέτρα και κόφτες για φέτος δεν φαίνονται, καθώς τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού έως τώρα παρέχουν αισθητά περιθώρια ασφαλείας.

Τα στοιχεία τα οποία δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα δείχνουν ότι στο εννιάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου καταγράφεται στον κρατικό προϋπολογισμό πρωτογενές πλεόνασμα 5,440 δισ. ευρώ, όταν ο στόχος είναι μόλις 1,907 δισ. ευρώ. Πίσω από αυτό το αποτέλεσμα, κρύβονται υπερβάσεις εσόδων 1,483 δισ. ευρώ και υποεκτέλεση δαπανών 3,101 δισ. ευρώ. Η υποεκτέλεση των δαπανών θεωρείται βέβαιο ότι θα «μαζέψει» τους επόμενους μήνες.

Το ζητούμενο είναι κατά πόσο η υπέρβαση των εσόδων είναι διατηρήσιμη και όχι συγκυριακή. Αν οφείλεται σε μόνιμους παράγοντες, θα επηρεάσει θετικά και το 2017. Και αυτή η διαδικασία, της αξιολόγησης της ποιότητας της αύξησης των δημοσίων εσόδων μέχρι τώρα, βρίσκεται σε εξέλιξη.

Το τοπίο αναφορικά με το ενδεχόμενο οι δανειστές -ή μόνο το ΔΝΤ- να ζητήσουν πρόσθετα μέτρα για το 2017 αναμένεται να ξεκαθαρίσει τον Νοέμβριο, με την επάνοδό τους στο δεύτερο δεκαήμερο.

Στην περίπτωση όπου ζητήσουν νέα μέτρα για το 2017, οι πολιτικές παρενέργειες δεν θα ήταν υπερβολή να θεωρούνται δεδομένες.