Τράπεζες: Τι συμβαίνει με τις αλλαγές στα Δ.Σ.

Ενώπιον μιας ιδιαίτερα άβολης κατάστασης ενδέχεται να βρεθούν θεσμοί, εποπτική αρχή, κυβέρνηση και τράπεζες, αν δεν βρεθεί, εντός του καλοκαιριού, κοινά αποδεκτή λύση για τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθούν τελικώς τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των τραπεζών.

Όπως είναι γνωστό, τα μέλη των Δ.Σ και των -σημαντικών- επιτροπών των τραπεζών βρίσκονται το τελευταίο διάστημα υπό διπλή αξιολόγηση. Η πρώτη είναι εσωτερική. Διεξάγεται, δηλαδή, από τις ίδιες τις τράπεζες σε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας με την εποπτική τους αρχή (σ.σ. Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός για τις τέσσερις συστημικές, ΤτΕ για τις υπόλοιπες). Η δεύτερη διεξάγεται από τη Spencer Stuart, για λογαριασμό του ΤΧΣ.

Το αρχικό χρονοδιάγραμμα προέβλεπε ότι οι δύο παράλληλες αξιολογήσεις θα είχαν ολοκληρωθεί πριν τις τακτικές γενικές συνελεύσεις των τραπεζών. Λόγω, όμως, σειράς καθυστερήσεων, κυρίως στη διαπραγμάτευση μεταξύ κυβέρνησης - θεσμών, η αξιολόγηση του ΤΧΣ θα παραδοθεί στα Δ.Σ. των τραπεζών ως το τέλος του μήνα.

Με την αξιολόγηση του ΤΧΣ να μην έχει τυπικά ολοκληρωθεί (σ.σ. πρακτικά τα Δ.Σ. των τραπεζών είναι ενήμερα για τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν τα μέλη τους), οι τράπεζες προχώρησαν ή προχωρούν σε περιορισμένες αλλαγές, οι οποίες εστιάζονται μόνο στα ανεξάρτητα μέλη των Δ.Σ.

Και αυτό γιατί οι δύο αξιολογήσεις υιοθέτησαν, όσον αφορά στα ανεξάρτητα μέλη, το γράμμα του νόμου 4340/2015 περί εταιρικής διακυβέρνησης. Με την ολοκλήρωση των τακτικών γενικών συνελεύσεων θεωρείται βέβαιο ότι όλες οι τράπεζες θα διαθέτουν τρία, τουλάχιστον, ανεξάρτητα μέλη, τα οποία θα πληρούν τα κριτήρια του νόμου.

Θα διαθέτουν, δηλαδή, διεθνή εμπειρία, τουλάχιστον 15 ετών, σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και περισσότερα από 3 χρόνια ως μέλη Δ.Σ. διεθνούς τραπεζικού ομίλου, που δεν δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Ο ρόλος τους στα αναμορφωμένα Διοικητικά Συμβούλια θα είναι κομβικός καθώς θα προεδρεύουν σε όλες τις επιτροπές της τράπεζας.

Στον αντίποδα, αργές είναι οι διαδικασίες της προσαρμογής των τραπεζών όσον αφορά στα μη εκτελεστικά, μη ανεξάρτητα μέλη των Δ.Σ. Παρότι επισήμως ουδείς τοποθετείται επί του θέματος, οι πληροφορίες αναφέρουν ως αιτία τη διαφορετική οπτική που υιοθέτησαν οι δύο αξιολογήσεις απέναντι στα κριτήρια του νόμου.

Γιατί καθυστερούν οι αλλαγές

Συγκεκριμένα, τα μη εκτελεστικά, μη ανεξάρτητα μέλη απαιτείται να διαθέτουν προϋπηρεσία 10 ετών σε ανώτερες θέσεις του χρηματοοικονομικού τομέα (σ.σ. όχι υποχρεωτικά σε τράπεζες) και εμπειρία 3 ετών ως μέλη Δ.Σ. αντίστοιχης εταιρείας. Απαγορεύεται να έχουν διατελέσει, τα τελευταία τέσσερα χρόνια, σε κυβερνητικές θέσεις, ή να είναι υψηλόβαθμα στελέχη πολιτικών κομμάτων.

Η εφαρμογή των παραπάνω κανόνων σημαίνει ότι από τα νέα Διοικητικά Συμβούλια αποκλείεται η πλειοψηφία όσων μετέχουν σήμερα, ως μη εκτελεστικά, μη ανεξάρτητα μέλη (επιχειρηματίες, εκπρόσωποι μετόχων), ενώ, αν δεν υπάρξουν νομοθετικές παρεμβάσεις, θα υποχρεωθούν να αποχωρήσουν και κάποιοι που κατέχουν θέσεις προέδρου ή αντιπροέδρου.

Η διαφορετική προσέγγιση του νόμου από ΤΧΣ και SSM..

Η εσωτερική αξιολόγηση που διεξάγουν οι τράπεζες, με την καθοδήγηση του SSM, κινήθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, με το πνεύμα του νόμου, έχοντας ως γνώμονα την αποδοτικότερη λειτουργία των Δ.Σ. Αντίθετα, το ΤΧΣ και η Spencer Stuart είναι υποχρεωμένοι να αξιολογήσουν με το γράμμα του νόμου.

Προς το παρόν, οι τράπεζες προχωρούν μόνο στις αναγκαίες αλλαγές μη εκτελεστικών, μη ανεξάρτητων μελών, περιμένοντας να δουν αν θα τροποποιηθεί ο νόμος, όπως υποσχέθηκε, δημόσια, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης.

Θεωρητικά, μπορούν να αγνοήσουν ακόμη και την αξιολόγηση του ΤΧΣ, προτάσσοντας το στέρεο επιχείρημα ότι η καταλληλότητα των μελών Διοικητικού Συμβουλίου για τα οποία εγείρεται θέμα έχει εγκριθεί από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), ως αρμόδια εποπτική αρχή.

Αν, όμως, η αξιολόγηση του ΤΧΣ αγνοηθεί, η «καυτή πατάτα» επιστρέφει, σύμφωνα με το νόμο 4340/2015, στον SSM και την ΤτΕ.

...και ο κίνδυνος αδιεξόδου

Το κακό είναι ότι μεσολαβεί μια καθόλου τιμητική διαδικασία καθώς, αν το Δ.Σ. κάποιας τράπεζας δεν συμμορφωθεί, το ΤΧΣ έχει τη δυνατότητα να συγκαλέσει έκτακτη γενική συνέλευση (σ.σ. ανεξαρτήτως του ποσοστού που κατέχει στην τράπεζα) για να ενημερώσει τους μετόχους. Αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, μπορεί να δημοσιοποιήσει την έκθεση μαζί με τα ονόματα των μελών που δεν πληρούν τα κριτήρια!

Πρόκειται για εξέλιξη που δεν θα ήθελαν να δουν οι θεσμοί, οι αρχές και βεβαίως οι τράπεζες, καθώς θα καταρράκωνε στα μάτια των επενδυτών την όποια αξιοπιστία έχει μείνει στο σύστημα, την ώρα που ζητούμενο είναι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης.

Για να αποφευχθεί η παραπάνω πιθανότητα, είτε ο SSM πρέπει να υιοθετήσει το γράμμα του νόμου, ζητώντας από τις τράπεζες να βρουν νέα μη εκτελεστικά, μη ανεξάρτητα μέλη στα Δ.Σ. ως το τέλος Σεπτεμβρίου, είτε να τροποποιηθεί ο νόμος 4340.

Ζητούν τροποποίηση του νόμου

Οι τράπεζες έχουν ζητήσει ήδη προσαρμογές στο νομοθετικό πλαίσιο, έχοντας ενημερώσει τόσο τη Φρανκφούρτη (ΕΚΤ- Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός), όσο και τις Βρυξέλλες (Κομισιόν) και το ΔΝΤ. Παρότι οι πληροφορίες για το πώς αντιδρούν οι θεσμοί στο παραπάνω αίτημα είναι συγχεχυμένες, όλοι θα ανακουφιστούν, αν ο νόμος τροποποιηθεί στο διάστημα μεταξύ Ιουλίου - Σεπτεμβρίου.

Τη μεγαλύτερη δε ανακούφιση θα νιώσουν σίγουρα όσοι αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για σκληρό νόμο, που καλούνται όμως να τον εφαρμόσουν (dura lex, sed lex). Αρκεί η τροποποίησή του να μη διενεργηθεί πριν ολοκληρώσει το έργο της η Spencer Stuart.