Τέσσερα καυτά μέτωπα άνοιξαν στα εργασιακά

Φωτιά έχουν πάρει οι υπηρεσίες και οι αρμόδιες διευθύνσεις του υπουργείου Εργασίας, με το καλοκαίρι να αναμένεται καυτό ενώ ο πολιτικός και κοινωνικός υδράργυρος αναμένεται να χτυπήσει κόκκινο και μέσα στο φθινόπωρο.

Στο ασφαλιστικό, μπορεί οι πρώτες αποφάσεις και εγκύκλιοι να έχουν ήδη εκδοθεί προκειμένου να «τρέξουν» οι περικοπές των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων, όμως σύμφωνα με τους ειδικούς, ο πρόσφατος ασφαλιστικός νόμος προβλέπει την έκδοση περισσότερων των 100 υπουργικών αποφάσεων και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις από... χθες.

Ο χρόνος ήδη μετράει αντίστροφα, καθώς από την έναρξη ισχύος του νόμου, ήτοι τις 13 Μαΐου 2016, ημέρα δημοσίευσης σε Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ), όποιες αιτήσεις συνταξιοδότησης κατατεθούν, ακόμη κι αν αφορούν θεμελιωμένα στο παρελθόν δικαιώματα, θα υπολογιστεί με βάση τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, ήτοι με εθνική σύνταξη 386 ευρώ (για 20 χρόνια ασφάλισης), μειωμένα ποσοστά αναπλήρωσης για την αναλογική σύνταξη και σύμφωνα με το μέσο εισόδημα του ασφαλισμένου, από το 2002 και μετά.

Τα Ταμεία έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να εφαρμόσουν τις περικοπές του ΕΚΑΣ, των επικουρικών και των μερισμάτων, ενώ άμεσα πρέπει να ξεκινήσει και ο επανυπολογισμός των συντάξεων. Όλων των συντάξεων, κύριων και επικουρικών, όπως φαίνεται από τις πρόσφατες υπουργικές αποφάσεις που ήδη έχουν προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς εκτιμάται ότι θέτουν τις «προσωπικές διαφορές» σε κύριες και επικουρικές συντάξεις στον προθάλαμο, για τις επόμενες περικοπές.

Τα εργασιακά

Αλλά και στα εργασιακά, στον πυρήνα της επικείμενης διαπραγμάτευσης θα τεθεί το θέμα του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα, το ύψος αυτού καθώς και η τύχη των ωριμάνσεων αλλά και των προσαυξήσεων (επιδόματα), αφού ένας συνδυασμός διατάξεων από το 2ο αλλά και το 3ο Μνημόνιο καθιστούν επιτακτική την αντιμετώπιση του θέματος, εντός του φθινοπώρου. Αν και η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας προσπαθεί να ξορκίσει το θέμα, διαμηνύοντας σε όλους τους τόνους ότι δεν έχει τεθεί θέμα 13ου και 14ου μισθού, η επαναφορά στο προσκήνιο τόσο του κατώτατου μισθού όσο και της περαιτέρω μείωσης του κόστους εργασίας στον ιδιωτικό τομέα απορρέουν από τα Μνημόνια και θα τεθούν ως "βασικά παραδοτέα" στην αξιολόγηση του Σεπτεμβρίου -η οποία προοιωνίζεται σκληρή.

Ήδη, οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με αιχμή τις εργασιακές αλλαγές στη σοσιαλδημοκρατική Γαλλία αλλά και η πρόσφατη εισήγηση του γενικού εισαγγελέα του Ευρωδικαστηρίου για τις ομαδικές απολύσεις, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια εφησυχασμού.

Στενεύουν τα περιθώρια διαπραγμάτευσης

Στην κυβέρνηση γνωρίζουν ότι τα περιθώρια ελιγμών στενεύουν και ήδη επικοινωνιακά χαράσσουν νέες κόκκινες γραμμές και διαπραγματευτικές πολιτικές. Ειδικοί που γνωρίζουν το μέγεθος των απαιτούμενων αλλαγών και σε ορισμένες περιπτώσεις τις εμμονές των δανειστών στο εργασιακό εκτιμούν ότι το φθινόπωρο θα είναι πολύ δύσκολο για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

1. Ειδικά στο θέμα του κατώτατου μισθού, το οποίο η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να ανοίξει, πηγές από τις Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι στην καλύτερη περίπτωση θα επιδιωχθεί η διατήρησή του στα 586 ευρώ, για τα επόμενα τουλάχιστον 3 χρόνια, με παγωμένες τις ωριμάνσεις (προσαύξηση μισθού ανά 3ετίες λόγω εμπειρίας) και απογυμνωμένο από επιδόματα, τα οποία δίνονται σήμερα μέσω της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης που υπογράφουν ΓΣΕΕ και εργοδοτικοί φορείς. Στη χειρότερη, θα ζητηθεί η μείωσή του, κυρίως μέσω της κατάργησης των παγωμένων σήμερα ωριμάνσεων και των ειδικών επιδομάτων.

Το θέμα ανοίγει "από την πίσω πόρτα" καθώς στο 3ο Μνημόνιο ορίζεται ρητά πως δεν πρέπει να γίνουν αλλαγές στο ισχύον πλαίσιο συλλογικών διαπραγματεύσεων πριν από την ολοκλήρωση της αναθεώρησης, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 103 του Νόμου 4172/2013, που δεν είναι άλλος από το 2ο Μνημόνιο.

Το επίμαχο αυτό άρθρο, του 2ου Μνημονίου, που σύμφωνα με το 3ο Μνημόνιο δεν πρέπει να αλλάξει, ορίζει ότι ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός των 586 ευρώ (511 ευρώ για τους νέους κάτω των 25 ετών) διατηρείται ως το τέλος του 2016. Από την 1η Ιανουαρίου 2017 προβλέπεται νέος μηχανισμός διαμόρφωσής του, ο οποίος θα έπρεπε ήδη να έχει εγκριθεί από την κυβέρνηση. Όμως, το 3ο Μνημόνιο "παγώνει" τη διαδικασία "μέχρι την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης". Έτσι, τίθεται στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης το ύψος του κατώτατου μισθού, και μάλιστα υπό το γενικό πρίσμα της επίτευξης του στόχου της προώθησης της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης".

Και βέβαια, δυσκολεύει και το βασικό διακύβευμα για την ελληνική πλευρά, που δεν είναι άλλο από τη διασύνδεση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα με το σύστημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων, το οποίο η κυβέρνηση φιλοδοξεί να επαναφέρει σε ουσιαστική ισχύ.

2. Την ίδια ώρα βέβαια, και σε εγχώριο επίπεδο πληθαίνουν οι φωνές που τάσσονται υπέρ της μεγαλύτερης ευελιξίας στην αγορά εργασίας, με τη θεσμοθέτηση άτυπων μορφών απασχόλησης που ισχύουν ήδη σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως είναι τα "mini-jobs" ή τα "zero-hour contracts" μέσω των οποίων προωθείται η ανασφάλιστη και χωρίς ωράριο εργασία.

Στον αντίποδα, υπάρχουν και φωνές που επισημαίνουν ότι σε μια χώρα με πάνω από 23% ανασφάλιστη και αδήλωτη εργασία, όπου το συνολικό ετήσιο ύψος του μέσου μισθού αντιστοιχεί στο 68% του αντίστοιχου μισθού της Ε.Ε. και το συμβατικό ετήσιο ωράριο εργασίας ξεπερνά κατά 70 και πλέον ώρες το μέσο Ευρωπαϊκό, η θεσμοθέτηση τέτοιων πρακτικών φαντάζει εξωπραγματική.

3. Στις συνεχείς και κεκλεισμένων των θυρών συναντήσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που έχει συσταθεί, έχουν ήδη τεθεί και τα θέματα της απελευθέρωσης των ομαδικών απολύσεων, με το υπουργικό βέτο να θεωρείται πως θα καταργηθεί (κάτι τέτοιο εισηγείται και ο γενικός εισαγγελέας του Ευρωδικαστηρίου) καθώς και

4. αυτό της επανεξέτασης του συνδικαλιστικού νόμου, με την κυβέρνηση να μένει στο θέμα της χρηματοδότησης των συνδικάτων και οι δανειστές να ζητούν αλλαγές στον τρόπο λήψης αποφάσεων για τις απεργίες, στο lockout και στο ειδικό καθεστώς αδειών των συνδικαλιστών.

Αγώνας δρόμου και για το ασφαλιστικό -ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα

Αλλά και στο ασφαλιστικό «τρέχει» μια σειρά από ημερομηνίες μέσα στις οποίες θα πρέπει το αρμόδιο υπουργείο Εργασίας να υλοποιήσει ένα νόμο που βρίθει από αδικίες αλλά και από παραλείψεις, ελλείψεις και γκρίζες ζώνες, οι οποίες αν δεν διευκρινιστούν και διευθετηθούν έγκαιρα, θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από αυτά που καλείται να λύσει.

Το κυριότερο είναι η ενοποίηση των Ταμείων σε ένα μόνο φορέα, χωρίς τα αναγκαία προπαρασκευαστικά οργανωτικά βήματα. Οι ειδικοί εκτιμούν πως η προσπάθεια ενοποίησης είναι αναπόφευκτο να προκαλέσει σοβαρές δυσλειτουργίες και επισημαίνουν ότι, ακόμη και για λειτουργικούς λόγους, θα έπρεπε να διατηρηθεί η διάκριση μεταξύ μισθωτών, ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών σε τρία ταμεία. Το γεγονός ότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε μορφής απασχόλησης θα οδηγήσει από μόνο του σε λειτουργικά αδιέξοδα και κατά συνέπεια σε μεγάλη ταλαιπωρία των ασφαλισμένων.

Η αναγκαιότητα έκδοσης δεκάδων υπουργικών αποφάσεων εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει επίσης τεράστια προβλήματα, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις η εξουσιοδότηση προς τον αρμόδιο υπουργό Εργασίας είναι αντισυνταγματική (οι αλλαγές θα έπρεπε να καθορίζονται από τον νόμο), ενώ σε άλλες το χρονοδιάγραμμα είναι ασφυκτικό.

Επιπλέον, υπάρχουν δεκάδες μικρές ή και μικρότερες ασάφειες στον νόμο, που αναμένεται όμως να δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα στη δημόσια διοίκηση, στην προσπάθειά της να τον εφαρμόσει.

Μεταξύ των πολλών «προβληματικών» σημείων του νέου νόμου περιλαμβάνεται για παράδειγμα η πρόβλεψη ότι από 1η Ιουλίου 2016, οι εργοδότες υποχρεούνται να καταβάλουν σε τράπεζα, ταυτόχρονα, τις εισφορές, τον φόρο και τις αποδοχές, χωρίς να έχει αλλάξει ο τρόπος καταβολής των εισφορών καθώς μέχρι σήμερα, τον Ιούλιο για παράδειγμα, πληρώνονται οι εισφορές του Μαΐου.