Τουρισμός: Τα… stress test δείχνουν «κόπωση»

Τα αποτελέσματα του πρόσφατου... «τσεκ απ» στο οποίο υποβλήθηκε ο ελληνικός τουρισμός (οι μελέτες που παρουσίασαν σχεδόν ταυτόχρονα το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων και η Eurobank) φέρνουν στο προσκήνιο τις στρατηγικού χαρακτήρα αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν από κυβέρνηση και επιχειρηματικό κόσμο για το μέλλον του.

Ο τομέας που έσυρε σχεδόν μόνος του το κάρο της ελληνικής οικονομίας στην εποχή των μνημονίων εμφανίζει, ήδη, σημάδια κόπωσης και είναι πλέον αυταπόδεικτη η ανάγκη ένταξής του σε εντατικό πρόγραμμα «αναζωογόνησης».

Η κατάσταση θα μπορούσε να αποδοθεί με τα λόγια που χρησιμοποίησε κατά την παρουσίαση της μελέτης της Eurobank ο Γ.Δ/ντής του αεροδρομίου της Αθήνας Γιάννης Παράσχης για να περιγράψει το «φρενάρισμα» της αλματώδους αύξησης της κίνησης των τελευταίων χρόνων:«Η επική ανάκαμψη της κίνησης προς την Αθήνα που διαρκεί, ήδη, δυόμισι χρόνια, μπορούμε τώρα πια να πούμε πως ολοκληρώθηκε στο α' τρίμηνο του 2016».

Παρά το «φρένο», ωστόσο, η ανοδική τάση για την Αθήνα παραμένει, καθώς το Μάιο η επιβατική κίνηση εξωτερικού κατέγραψε αύξηση 7,4% ενώ στο πεντάμηνο η άνοδος ήταν 7,3%.

Κι αν ο τουρισμός ήταν η ατμομηχανή της οικονομίας την περίοδο 2013-2015 η Αθήνα ήταν εκείνη που πρόσφερε τα... καύσιμα! Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία (ΤτΕ, ΣΕΤΕ) κατά την τελευταία διετία οι ξένοι επισκέπτες στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 17,9 εκατ. το 2013 σε 23,6 εκατ. Το 2015 (εκτός κρουαζιέρας). Η αύξηση, δηλαδή έφθασε τα 5,6 εκατ. επισκέπτες.

Στο ίδιο διάστημα, το αεροδρόμιο της Αθήνας υποδέχθηκε 3,4 εκατ. περισσότερους επιβάτες εξωτερικού. Κατά 60%, δηλαδή, η άνοδος του ελληνικού τουρισμού οφείλεται στο «ράλι» της Αθήνας. Ας υπενθυμίσουμε ότι σε μεγάλο ποσοστό οι επιβάτες που φθάνουν στην Αθήνα μετεπιβιβάζονται σε άλλη πτήση εσωτερικού για να κατευθυνθούν ως τον τελικό τους προορισμό που συνήθως είναι κάποιο νησί.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι οι χαμηλές «πτήσεις» της κίνησης προς την Αθήνα σε μονοψήφια ποσοστά αύξησης (σε σύγκριση με τα τριπλάσια ποσοστά της προηγούμενης διετίας), είναι βέβαιο πως θα αποτυπωθεί στα συνολικά μεγέθη του ελληνικού τουρισμού το 2016. Επιπλέον, αναμένεται να επηρεάσει την τουριστική κίνηση και σε πολλούς άλλους προορισμούς εξαιτίας των (λιγότερων) επιβατών που θα αλλάζουν πτήση στην Αθήνα.

Ο ελληνικός τουρισμός κατέχει σήμερα την 15η θέση της παγκόσμιας κατάταξης με βάση τον αριθμό ξένων επισκεπτών και την 19η με βάση τις εισπράξεις. Όπως επισημαίνεται, όμως, (και) στη μελέτη της Eurobank σε ένα βαθμό αυτό οφείλεται στις γεωπολιτικές εξελίξεις και το πλήγμα που δέχθηκαν ανταγωνίστριες χώρες όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος.

Οι αναλυτές της Eurobank, μάλιστα, εκτιμούν πως αργά ή γρήγορα οι χώρες αυτές θα επανέλθουν και ο ανταγωνισμός θα ενταθεί.

Τα πράγματα θα δυσκολέψουν ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια καθώς στους παραδοσιακούς ανταγωνιστές της Ελλάδας που υποχωρούν κι επανακάμπτουν ανάλογα με τις εξελίξεις στο ιδιαίτερα ρευστό διεθνές περιβάλλον, προστίθενται και νέοι. Και δεν αναφερόμαστε μόνο σε χώρες όπως η Κροατία αλλά και σε άλλες όπως η Βουλγαρία, Ρουμανία και... άλλοι.

Ενδεικτικό της έκρηξης... γεννήσεων νέων προορισμών είναι η αναφορά του οργανωτή της τουριστικής έκθεσης Grekland Panorama στη Σουηδία Λ. Μπαμπάνη ότι καταγράφεται μεγάλη κινητικότητα στη Σκανδιναβία από προορισμούς όπως η Βουλγαρία και Αλβανία.

Επιπλέον, η Ελλάδα θα κληθεί να δώσει σκληρές μάχες τα επόμενα χρόνια προκειμένου να υπερασπιστεί τα «κεκτημένα» της στην ευρωπαϊκή αγορά και την παγκόσμια κατάταξη. Ο παγκόσμιος τουρισμός θα εξακολουθήσει να αναπτύσσεται τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού αλλά με χαμηλότερο ρυθμό.

Όπως αναφέρεται, όμως, στην πρόσφατη μελέτη της Eurobank, το μερίδιο αγοράς της Ευρώπης στον παγκόσμιο τουρισμό εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει από το 51% το 2015 στο 41% τα επόμενα 15 χρόνια (2030).

Υπό πολλές προϋποθέσεις, ωστόσο, η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί και πάλι. Κι αυτό καθώς, σύμφωνα πάντα με όσα αναφέρονται στη μελέτη της Eurobank, η Νότια Ευρώπη/Μεσόγειος και η Βορειοανατολική Ασία θα αποτελούν τους δύο ισχυρότερους τουριστικούς «μαγνήτες» της παγκόσμιας αγοράς το 2030, προσελκύοντας 293 εκατ. Και 264 εκατ. ξένους επισκέπτες αντίστοιχα.

Ευτυχώς για την Ελλάδα, το εφαλτήριο υπάρχει, ήδη, και δεν χρειάζεται να το εφεύρει. Σύμφωνα με στοιχεία του 2014, το 70% πραγματοποιούνταν για διακοπές. Το προϊόν, μάλιστα, που κυρίως προσφέρει η Ελλάδα (ήλιος και θάλασσα) κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο στην ταξιδιωτική αγορά του πλανήτη καταγράφοντας 31% αύξηση 31% παγκοσμίως και 19% στην Ευρώπη, σύμφωνα με τη Eurobank.

Κινέζοι και Αμερικανοί πραγματοποιούν τις περισσότερες ταξιδιωτικές δαπάνες και με την προσθήκη της Ινδίας που αποτελεί τη νέα ανερχόμενη «δεξαμενή» τουριστών, συνιστούν ένα τριπλό στοίχημα για τον ελληνικό τουρισμό. Η μελέτη της Eurobank επισημαίνει ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η διείσδυση της Ελλάδας ιδιαίτερα στην ταξιδιωτική αγορά της Κίνας και της Ινδίας αλλά και τις ΗΠΑ. Προϋπόθεση γι'αυτό, όμως, είναι οι τακτικές αεροπορικές συνδέσεις. Θέμα που συνδέεται άμεσα με την υλοποίηση στοχευμένων πολιτικών προσέλκυσης αερομεταφορών που πετούν σ'αυτές τις αγορές.

Στην ατζέντα της επόμενης μέρας για τον ελληνικό τουρισμό μπαίνουν, την ίδια στιγμή κρίσιμα θέματα όπως η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου αλλά και οι εισπράξεις.

Όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι το μεγάλο όπλο του ελληνικού τουρισμού (ο ήλιος και η θάλασσα) αποτελούν, ταυτόχρονα και την αχίλλειο πτέρνα του καθώς το μεγαλύτερο μέρος της τουριστικής κίνησης συγκεντρώνεται στο τρίτο τρίμηνο κάθε χρονιάς. Παρά τη «διάγνωση», ωστόσο, μόνο αποσπασματικές προσπάθειες έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα για να μεγαλώσει η τουριστική περίοδος. Ολοκληρωμένος σχεδιασμός για το θέμα δεν υπάρχει.

Την ίδια στιγμή ο κρίσιμος δείκτης της μέσης δαπάνης ανά ταξιδιώτη, τα χρήματα δηλαδή που ξοδεύει κάθε ξένος επισκέπτης που επιλέγει την Ελλάδα, κατρακυλάει. Το ενδιαφέρον σ'αυτό το σημείο είναι πως, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου (ΞΕΕ) αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι ξοδεύουν λιγότερα ανά διανυκτέρευση. Απλώς μένουν λιγότερες μέρες στην Ελλάδα.

Επειδή, όμως, αυτό αποτελεί μια διεθνή τάση καθώς πραγματοποιούνται παγκοσμίως περισσότερα ταξίδια μικρότερης διάρκειας, το στοίχημα των εσόδων για την Ελλάδα είναι να προσελκύει ολοένα περισσότερους ξένους επισκέπτες.

Επιδίωξη η οποία συνιστά ίσως το μεγαλύτερο αδιέξοδο από το οποίο θα πρέπει να απεγκλωβιστεί ο ελληνικός τουρισμός.

Κι αυτό γιατί αν δεν επιμηκυνθεί η τουριστική περίοδος κι εξακολουθήσουν (όπως συμβαίνει τώρα) να καταφθάνουν «καραβάνια» ξένων τουριστών σχεδόν αποκλειστικά στο τρίτο τρίμηνο, το μέλλον δεν διαγράφεται ευοίωνο...