Πάρτι «γκρίζας» οικονομίας στον τουρισμό

Αντιμέτωποι με το ερώτημα «πού διαμένουν, τελικά, οι διαρκώς αυξανόμενοι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα;» βρίσκονται ήδη κυβέρνηση και επιχειρηματίες του τουρισμού, όπως προκύπτει από τα στοιχεία κίνησης στα ελληνικά ξενοδοχεία το α' τρίμηνο της χρονιάς που δημοσιοποίησε η Gbr Consulting.

Στα στοιχεία αποτυπώνονται ανάγλυφα ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ξένων τουριστών στη χώρα μας αλλά και η ολοένα μεγαλύτερη «διαρροή» πελατών από τα ξενοδοχεία. Το φαινόμενο αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στη «σκιώδη» λειτουργία της οικονομίας του διαμοιρασμού (sharing economy), από την οποία το δημόσιο εκτιμάται ότι έχασε το 2015 έσοδα που ξεπερνούσαν τα 400 εκατ. ευρώ (μελέτη Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδας).

Το φαινόμενο καταγράφεται με όλη του την ένταση σε ό,τι αφορά στο τουριστικό ρεύμα που κατευθύνεται στην Αθήνα. Στελέχη της αγοράς, ωστόσο, προεξοφλούν ότι πολύ σύντομα θα αποκτήσει ανάλογες διαστάσεις σε όλους τους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας.

Η περίπτωση της Αθήνας είναι χαρακτηριστική καθώς, σύμφωνα με την Gbr, στο α' τρίμηνο της χρονιάς το αεροδρόμιο της Αθήνας κατέγραψε αύξηση 10,1% των ξένων τουριστών αλλά τα ξενοδοχεία «είδαν» άνοδο 3,5% των εσόδων τους ανά διαθέσιμο δωμάτιο (RevPAR).

Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι το φαινόμενο είναι συγκυριακό. Όμως, από τα στοιχεία της Gbr προκύπτει πως από τον Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι και τον Μάρτιο του 2016 οι ξένοι τουρίστες στην ελληνική πρωτεύουσα αυξάνονται ενώ η πληρότητα στα ξενοδοχεία μειώνεται. Για την ακρίβεια, η πληρότητα στα ξενοδοχεία της Αθήνας κατέγραψε πτώση στους πέντε από τους επτά μήνες της συγκεκριμένης περιόδου, με εξαίρεση το δίμηνο Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου.

Η Ένωση Ξενοδόχων Αθήνας, Αττικής, Αργοσαρωνικού αποδίδει το γεγονός στις επιχειρήσεις της οικονομίας του διαμοιρασμού και στην εκρηκτική ανάπτυξη που γνωρίζουν πλατφόρμες κρατήσεων για ιδιωτικές κατοικίες όπως η Airbnb. Όπως υποστηρίζουν, η «διαρροή» τουριστών θα μπορούσε να αποδοθεί εν μέρει στο γεγονός πως αρκετοί φθάνουν στην Αθήνα και στη συνέχεια κατευθύνονται, με άλλη πτήση, προς κάποιον άλλο προορισμό. Συνήθως τα νησιά. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν ισχύει τον χειμώνα αφού η συντριπτική πλειοψηφία των ξενοδοχείων στα νησιά είναι κλειστά.

Θα μπορούσε, επίσης, να ερμηνεύσει το φαινόμενο ως γενικότερη τάση στην ευρωπαϊκή ταξιδιωτική αγορά. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν φαίνεται να συμβαίνει.

Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ στο α' τρίμηνο τα ξενοδοχεία της Αθήνας εμφάνιζαν αύξηση εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο (RevPAR) 3,5%, τα ξενοδοχεία στην Ευρώπη σημείωναν διπλάσια αύξηση (+6,9%), η Μαδρίτη σχεδόν πενταπλάσια (+15,6%). Ακόμα και τα ξενοδοχεία του Καΐρου, που βρίσκονται κοντά στο μάτι του κυκλώνα των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, κατέγραψαν διπλάσια άνοδο από τα αντίστοιχα της Αθήνας (+6,5%).

Αναλογικά καλύτερη ήταν η εικόνα για τα ξενοδοχεία της Θεσ/νίκης στο α' τρίμηνο. Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Gbr, τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο αυξήθηκαν 3,8% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015. Κι αυτό παρά το γεγονός πως οι αφίξεις ξένων επισκεπτών στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» κινήθηκαν στο α' τρίμηνο στα περυσινά επίπεδα. Ένα αποτέλεσμα, ωστόσο, που επιτεύχθηκε χάρη στην αυξημένη επιβατική κίνηση του Μαρτίου καθώς στο πρώτο δίμηνο οι αφίξεις από το εξωτερικό κινούνταν με αρνητικό πρόσημο.

Εκτός του «διπόλου» Αθήνα-Θεσ/νίκη, η κατάσταση δεν ήταν καλύτερη στο α' τρίμηνο. Οι αφίξεις ξένων επισκεπτών παρουσίασαν αύξηση 36,9% αλλά αφορούσαν ελάχιστους περισσότερους ξένους επισκέπτες σε απόλυτα μεγέθη (+9.200 επιβάτες στα αεροδρόμια). Τα παραθεριστικά ξενοδοχεία (resorts) που παρέμεναν ανοιχτά στο α' τρίμηνο όχι μόνο δεν καρπώθηκαν οτιδήποτε από αυτό αλλά, αντίθετα, κατέγραψαν μείωση εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο της τάξης του 7,9%.