Crowdfunding: Πλατφόρμες έχουμε, το πλαίσιο λείπει!

Η Εθνική Τράπεζα είναι ένα από τα τέσσερα τραπεζικά ιδρύματα στην Ευρώπη που λειτουργεί πλατφόρμα επενδυτικής συγχρηματοδότησης (crowdfunding), η οποία επιτρέπει σε μεγάλο αριθμό ιδιωτών να πραγματοποιούν δωρεές ή μικρές επενδύσεις σε καινοτόμες ιδέες. Εστω και με πυρήνα έναν νόμο του... 1931 ("περί Εράνων"), λειτουργεί ήδη ο βραχίονας των δωρεών στην πλατφόρμα Act4Greece της Εθνικής, που ανέπτυξε η ελληνική εταιρεία Crowdpolicy.

Ομως για να λειτουργήσει ως πραγματικό εργαλείο στήριξης καινοτόμων ιδεών και νέων επιχειρήσεων από επενδυτές (πολλούς ιδιώτες που επενδύουν λίγα) απαιτούνται σοβαρές αλλαγές του θεσμικού πλαισίου.

Οι θεσμικές αλλαγές θα είναι έτοιμες σύντομα, υποστήριξε κατά την παρουσίαση του Act4Greece ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, με κυβερνητικά στελέχη να υποστηρίζουν πως το σχετικό σχέδιο νόμου θα τεθεί προς διαβούλευση μέσα στον Μάρτιο. Ολα δείχνουν πως πρόκειται να ενταχθούν στη ρύθμιση για το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας και τις αλλαγές στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝ.ΣΕ.Π.) που προωθεί η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Ράνια Αντωνοπούλου.

Μια πρόσφατη μελέτη για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από τις εταιρείες Ernst & Young και Crowdsurfer, δείχνει πως η αγορά εναλλακτικής χρηματοδότησης μέσω crowdfunding στην Ευρωπαϊκή Ενωση εκτοξεύθηκε κατά 144% το 2014, από τα 1,2 δισ. ευρώ στα 2,96 δισ. ευρώ. Αν εξαιρεθεί η μεγαλύτερη αγορά, η βρετανική, όπου υπάρχει πλέον ώριμη αγορά crowdfunding, στην Ηπειρωτική Ευρώπη, η αγορά έφτασε τα 620 εκατ. ευρώ το 2014, με ετήσιο ρυθμό 114% κατά την τελευταία τριετία.

Την ίδια χρονιά λειτουργούσαν στην Ε.Ε. 510 πλατφόρμες υποστήριξης συναλλαγών crowdfunding, αλλά στην Ελλάδα μία από τις πρώτες προσπάθειες (το Winners Fund) προσέκρουσε στην απουσία ρυθμιστικού πλαισίου και στα τεράστια προβλήματα με τη γραφειοκρατία, το φορολογικό καθεστώς, το σαθρό πλαίσιο προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων κ.λπ.

Δεν θεωρείται τυχαίο το γεγονός πως στις αρχές Δεκεμβρίου η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εξέδωσε "Πρόσκληση Επικοινωνίας προς τους υποψήφιους διαχειριστές πλατφορμών συμμετοχικών επενδύσεων (investment - based crowdfunding platforms)". Στην ανακοίνωση της Επιτροπής επισημαίνεται πως "επί του παρόντος δεν υφίσταται, σε ενωσιακό ή εθνικό επίπεδο, ειδική νομοθεσία η οποία να διέπει τις πλατφόρμες αυτές". Στη συνέχεια ξεκαθαρίζει πως ισχύουν οι ρυθμίσεις των νόμων 3401/2005 και 3606/2007 για θέματα δημόσιας προσφοράς κινητών αξιών κ.λπ. και για παροχή επενδυτικών υπηρεσιών.

"Αν το νέο θεσμικό πλαίσιο που προωθεί η κυβέρνηση δεν λύσει τα συγκεκριμένα προβλήματα, η αγορά crowdfunding στην Ελλάδα θα εξακολουθήσει να μένει πίσω, όταν υπάρχει τεράστια ανάγκη εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης", λένε όσοι ασχολούνται με την υπόθεση. "Οταν ζητάμε από τον μέσο Ελληνα να γίνει επενδυτής/χρηματοδότης μιας ιδέας, τότε δεν πρέπει να απαιτούμε να είναι ειδικός στη χρηματιστηριακή νομοθεσία ή να προσλαμβάνει ειδικούς για μια μικρή επένδυση", επισημαίνουν.

Θεωρούν πως καίριο ρόλο για την ανάπτυξη του θεσμού στη χώρα μας θα διαδραματίσει η δημιουργία πρότυπων / απλών διαδικασιών που θα επιτρέπουν "εύκολη διαχείριση χαρτοφυλακίου επενδύσεων" μέσω crowdfunding, "χωρίς να είσαι ειδικός ή να πληρώνεις συμβούλους". Χρειάζονται, επίσης, ταχύτερες και απλούστερες διαδικασίες στο ΓΕΜΗ ή άλλα μητρώα που συνδέονται με τη δημοσιοποίηση/έγκριση αποφάσεων από εταιρείες κ.λπ. "Μόνο με μία "μίνι-Διαύγεια" στον χώρο των επενδύσεων μπορεί να ενεργοποιηθεί η αγορά των εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης μέσω crowdfunding", υποστηρίζουν στελέχη που παρακολουθούν τις εξελίξεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Πάντως σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και τις ΗΠΑ, προωθούνται ρυθμίσεις οι οποίες διέπουν το crowdfunding το οποίο εντοπίζεται σε διάφορες μορφές: Είτε με μορφή δωρεών όπως συμβαίνει ήδη με το Act4Greece της Εθνικής Τράπεζας, είτε με μορφή αγοράς μετοχών νέων ή/και καινοτόμων επιχειρήσεων, είτε με μορφή παροχής δανείων κατευθείαν από επενδυτές προς επιχειρήσεις (peer to peer lending κ.λπ.). Πριν από λίγες ημέρες, στις 29 Ιανουαρίου, ενεργοποιήθηκαν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) οι φόρμες μέσω των οποίων μπορούν να εγγραφούν οι πλατφόρμες crowdfunding.

Τι προβλέπει η νομοθεσία των ΗΠΑ

Με βάση τις προβλέψεις του αμερικανικού μοντέλου, μια εταιρεία μπορεί να αντλήσει το ανώτερο μέχρι ένα εκατομμύριο δολάρια (ήδη προωθείται αλλαγή με στόχο να ανέβει στα 5 εκατ. δολάρια) μέσω crowdfunding εντός ενός έτους. Επιτρέπεται, επίσης, σε ιδιώτες επενδυτές, για περίοδο ενός έτους, να τοποθετήσουν κεφάλαια σε πλατφόρμες crowdfunding ανάλογα με το ετήσιο εισόδημά τους ή την περιουσιακή τους κατάσταση. Για παράδειγμα, μπορούν να τοποθετήσουν το 5% του ετήσιου εισοδήματος ή της καθαρής περιουσιακής κατάστασης, αν κυμαίνονται μεταξύ 2.000 και 100.000 δολαρίων. Αν εισοδήματα ή περιουσία είναι μεγαλύτερη των 100.000 δολαρίων, τότε μπορούν να επενδύσουν το 10% αυτών σε πλατφόρμες crowdfunding. Οι μετοχές που έχουν αγοραστεί μέσα από τις συγκεκριμένες πλατφόρμες δεν μπορούν να πωληθούν για έναν χρόνο.

Ειδικοί κανόνες ισχύουν για την παρακολούθηση των συναλλαγών μέσα από τις πλατφόρμες, ενώ δεν έχουν τη δυνατότητα να τις χρησιμοποιήσουν όλες οι εταιρείες (εξαιρούνται π.χ. όσες δεν εδρεύουν στις ΗΠΑ, οι επενδυτικές κ.λπ.). Οι εταιρείες που αντλούν κεφάλαια μέσω crowdfunding είναι, επίσης, υποχρεωμένες να δημοσιεύουν συγκεκριμένα στοιχεία, ανάλογα με το ποσό που αναζητούν από τους επενδυτές, όπως οικονομικά αποτελέσματα, μέτοχοι με ποσοστό άνω του 20% κ.λπ.