Εισήγηση για ενιαίο τρόπο υπολογισμού συντάξεων

Δύσκολες αποφάσεις εντός ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων θα κληθεί να λάβει ο Γιώργος Κατρούγκαλος. Εντός δύο εβδομάδων αναμένεται να λάβει και επίσημα στα χέρια του το πόρισμα της επιτροπής Σοφών για το ασφαλιστικό, το οποίο καταλήγει σε σκληρές προτάσεις για δομικές αλλά και νέες παραμετρικές αλλαγές στο συνταξιοδοτικό, με κεντρικό στόχο τη μείωση κατά 3,5 δισ. ευρώ των δαπανών έως το 2018.

Ο ίδιος ο υπουργός παραδέχτηκε σήμερα ότι πρέπει να γίνουν σε ένα μήνα όσα δεν έγιναν σε σαράντα χρόνια και δήλωσε ότι στόχος είναι να βρεθούν τα ισοδύναμα που θα αποτρέψουν μείωση των κατώτατων συντάξεων.

Εν τω μεταξύ πάντως, μεταξύ των προτάσεων και εκτός από τα τέσσερα σενάρια για δομικές αλλαγές, με την εφαρμογή μοντέλων Νέας Ζηλανδίας ή Σουηδίας, στο τελικό πόρισμα, σύμφωνα με πληροφορίες, θα υπάρχουν και αυτές για καθιέρωση ενιαίου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης, κύριας και επικουρικής, για όλους τους ασφαλισμένους πριν από το 1993, αντίστοιχο με αυτόν που ισχύει για τους νέους ασφαλισμένους, καθώς και μειώσεις στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, εφόσον δεν αντιστοιχούν στις εισφορές που έχουν πληρωθεί.

Κατά τη χθεσινή συνεδρίαση της 12μελούς επιτροπής που έχει συσταθεί για το ασφαλιστικό, συζητήθηκαν οι προτάσεις που θα οδηγήσουν στη βελτίωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, ανεξάρτητα από το ποιο σενάριο νέας αρχιτεκτονικής θα επιλεγεί, από τα συνολικά 4 που ήδη έχουν κατατεθεί. Οι προτάσεις αυτές αφορούσαν στην απλοποίηση της λειτουργίας του συστήματος, και κρίθηκαν χρήσιμες ανεξάρτητα από το νέο μοντέλο που θα εφαρμοστεί στους νέους ασφαλισμένους. Αφορούν κυρίως στους παλαιούς, πριν από το 1993, ασφαλισμένους, για τους οποίους ακόμη και σήμερα ισχύουν διαφορετικά και πολλές φορές προνομιακά καθεστώτα, ακόμη και σε ταμεία που έχουν συγχωνευθεί εδώ και χρόνια.

Βάσει των προτάσεων που συζητήθηκαν στην επιτροπή, για τις μεν εισφορές προκρίνεται η θεσμοθέτηση ενιαίων ποσοστών εισφορών και βάσης υπολογισμού για τους παλαιούς και νέους ασφαλισμένους, τόσο για την κύρια όσο και για την επικουρική σύνταξη, καθώς και για τις παροχές εφάπαξ, με μόνη ίσως διάκριση αυτή σε μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολούμενους. Επίσης, προτείνεται η δήλωση των ασφαλιστικών εισφορών μέσω Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων, όπως γίνεται στο ΙΚΑ, για το σύνολο των ασφαλισμένων, είτε είναι μισθωτοί, είτε αυτοτελώς απασχολούμενοι.

Και περικοπές συντάξεων

Σε επίπεδο παροχών οι προτάσεις οδηγούν σε περικοπές συντάξεων, καθώς προκρίνεται η καθιέρωση ενιαίου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης που οδηγεί σε σίγουρες μειώσεις συντάξεων για μια σειρά ασφαλισμένων έως το 1992 (για πρώτη φορά), που μπορούν ακόμη και σήμερα να συνταξιοδοτηθούν με ευνοϊκότερους όρους.

Στην πράξη, προτείνεται η επέκταση του ενιαίου τρόπου υπολογισμού της κύριας και επικουρικής σύνταξης που προβλέπεται από τον νόμο 2084/1992 (γνωστού και ως νόμου Σιούφα) και στους παλαιούς ασφαλισμένους.

Με αφορμή την περίπτωση του ΕΤΕΑ, του υπερ-επικουρικού που δημιουργήθηκε από τις ενοποιήσεις όλων των άλλων επικουρικών σε αυτό του ΙΚΑ, εμπειρογνώμονες που συμμετέχουν στην επιτροπή έχουν καταθέσει πρόταση, βάσει της οποίας θα πρέπει να επανακαθοριστούν και οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, καθώς διαπιστώνεται ότι κάποιες δεν δικαιολογούνται με βάση τις εισφορές που έχουν καταβληθεί.

Η πρόταση αυτή μάλιστα "ακουμπάει" τόσο στην πρόβλεψη του Μνημονίου για εναρμόνιση εισφορών - παροχών, όσο και στο θέμα της μη εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά, καθώς θεωρείται ότι το τίμημα της μη περικοπής των προνομιακών επικουρικών συντάξεων του ΕΤΕΑ το πληρώνει σήμερα το σύνολο των συνταξιούχων που έχουν ενταχθεί στο υπερ-επικουρικό, με οριζόντιες μειώσεις στις συντάξεις. Σύμφωνα μάλιστα με κάποιες εισηγήσεις, οι περικοπές θα πρέπει να γίνουν όχι με δημοσιονομικά κριτήρια, αλλά βάσει του χρόνου ασφάλισης και των εισφορών που έχουν καταβληθεί, και με αναφορά στον ενιαίο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που θα έχει θεσπιστεί.

Η επόμενη συνεδρίαση θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Δευτέρα, ενώ μέχρι τις 10 Οκτωβρίου εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί άλλη μια συνεδρίαση προκειμένου η επιτροπή να ολοκληρώσει το έργο της, παρουσιάζοντας ένα πόρισμα με τις 4 προτάσεις για τη νέα δομή του συστήματος καθώς και τις προτάσεις για τη μεταβατική περίοδο, ίσως μία από τις πλέον δύσκολες φάσεις της μεταρρύθμισης, καθώς θα πρέπει να μετρηθεί το δημοσιονομικό κόστος της μετάβασης.

Οι θεσμοί πάντως πιέζουν, ξεκαθαρίζοντας ότι για να αποδεσμευτεί η μία από τις δύο υπο-δόσεις συνολικού ύψους 3 δισ. ευρώ, το ασφαλιστικό πρέπει να προχωρήσει.

Αν και το έργο της επιτροπής μπαίνει στην τελική ευθεία, το χρονοδιάγραμμα δεν φαίνεται να "βγαίνει" καθώς η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει τον Οκτώβριο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να κερδίσει λίγο χρόνο, παρουσιάζοντας στους θεσμούς τις διαδικασίες που ακολουθεί αλλά και το έργο της επιτροπής, προκειμένου στη συνέχεια να διεξάγει έναν σύντομο εθνικό διάλογο με κόμματα και εμπλεκόμενους φορείς και μέσα στον Νοέμβριο να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα ικανοποιεί και τους δανειστές.

Σε αυτό που "ποντάρει" βέβαια είναι να κρίνουν οι θεσμοί, κατά την αξιολόγηση του Οκτωβρίου, ότι είναι ικανοποιητική η πορεία του διαλόγου και κυρίως ότι οι σχεδιαζόμενες αλλαγές είναι προς την κατεύθυνση που και οι ίδιοι επιθυμούν, προκειμένου να δώσουν στην Ελλάδα μικρή πίστωση χρόνου.