Τράπεζες: Ζημίες χωρίς... μαξιλάρι από φέτος

Ζημίες άνευ... προστατευτικού θα εγγράψουν από το δεύτερο μισό της τρέχουσας χρήσης οι εγχώριες τράπεζες, εφόσον επιβληθεί πλαφόν στον αναβαλλόμενο φόρο, εξέλιξη που ναι μεν θα επηρεάσει και τον λογαριασμό των κεφαλαιακών τους αναγκών, αλλά έχει προεξοφληθεί από την αγορά.

Όπως αποκάλυψε το Euro2day.gr, το τρίτο Μνημόνιο προβλέπει την τροποποίηση του νόμου Χαρδούβελη για τις εκκαθαρισμένες και οριστικές αναβαλλόμενες απαιτήσεις (deferred tax credits), με στόχο την ελαχιστοποίηση της χρηματοδότησης από το νέο πρόγραμμα και τον περιορισμό της σύνδεσης μεταξύ τραπεζών και κράτους.

Στην πράξη, θεσμοί και Ελληνική Δημοκρατία συμφώνησαν, όπως λένε τραπεζικά στελέχη, να σταματήσει η αναγνώριση νέου αναβαλλόμενου φόρου από τις τράπεζες, ώστε να μειωθεί η δημοσιονομική επίπτωση και να διακοπεί η πριμοδότηση των εποπτικών τους κεφαλαίων, με χαμηλής ποιότητας assets.

Με βάση το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να σχηματίζουν οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις για ζημία που προκύπτει από σχηματισμό προβλέψεων και διαγραφών επί δανείων. Προϋπόθεση είναι τα παραπάνω δάνεια να έχουν χορηγηθεί έως την 31η Δεκεμβρίου του 2014.

Oι θεσμοί έχουν ζητήσει να τροποποιηθεί η παραπάνω διάταξη καθώς στο τέλος του 2014 τα deferred tax credits για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες έφθασαν στα 12,5 δισ. ευρώ, αποτελώντας σημαντικό μέρος των εποπτικών τους κεφαλαίων. Αντίστοιχη είναι και η στάση της Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DG Comp).

Ειδικότερα, οι θεσμοί ζητούν να επαναδιατυπωθεί η διάταξη με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγνωρίζονται ως οριστικές και εκκαθαρισμένες οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις που σχηματίστηκαν έως την 31η Δεκεμβρίου του 2014, ή στην καλύτερη περίπτωση έως την 30ή Ιουνίου του 2015 (σ.σ. πιθανότερο σενάριο).

Μετά από αυτή την ημερομηνία, οι τράπεζες δεν θα μπορούν να αναγνωρίζουν αναβαλλόμενο φόρο για ζημία πιστωτικού κινδύνου, ακόμη και αν τα δάνεια είχαν χορηγηθεί πριν την 31η Δεκεμβρίου του 2014.

Για να γίνει αντιληπτό το πόσο σημαντική είναι η εξέλιξη, αρκεί μια ματιά στις λογιστικές καταστάσεις του 2014. Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες αναγνώρισαν, κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, αναβαλλόμενο φόρο αθροιστικού ύψους 4,15 δισ. ευρώ. Αν δεν το είχαν κάνει, οι καθαρές ζημίες θα εκτοξεύονταν στα 7,5 δισ. ευρώ από 3,4 δισ. ευρώ, μειώνοντας αντίστοιχα την καθαρή τους θέση.

Έρχονται μεγάλες ζημίες στην τρέχουσα χρήση

Η διακοπή της αναγνώρισης νέων αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων θα αυξήσει τις ζημίες της χρήσης καθώς οι τράπεζες θα υποχρεωθούν, όπως όλα δείχνουν, να σχηματίσουν στο γ' και δ' τρίμηνο νέες μεγάλες προβλέψεις και διαγραφές, λόγω της αύξησης των καθυστερήσεων και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης ποιότητας στοιχείων ενεργητικού (Asset Quality Review-AQR).

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν φθάσει σήμερα στο 41% του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων από 35% στο τέλος του πρώτου τριμήνου, εξαιτίας της ισχυρής αβεβαιότητας και της επιβολής των capital controls.

Η εκτόξευση των καθυστερήσεων σε συνδυασμό με την πρόθεση να απαγορευτεί η αναγνώριση νέων αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων για ζημίες πιστωτικού κινδύνου από την 1.7.2015, αναμένεται να οδηγήσει σε εκτόξευση προβλέψεων ήδη από τα αποτελέσματα του β' τριμήνου, τα οποία πήραν παράταση δημοσίευσης έως το τέλος Σεπτεμβρίου.

Οι επιπτώσεις στα αποτελέσματα του stress test

Υπό το παραπάνω πρίσμα θα επηρεαστούν και οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών, καθώς θα μειωθεί η τρέχουσα (σ.σ. στις 30.6) και η μελλοντική καθαρή τους θέση, μια και δεν θα μπορούν να εκπίπτουν μέσω του αναβαλλόμενου φόρου μέρος της ζημίας για προβλέψεις και διαγραφές.

Η προβολή, ως εκ τούτου, των κεφαλαιακών αναγκών με βάση το βασικό και το δυσμενές σενάριο θα συμπεριλάβει και τις αλλαγές που θα έχουν επέλθει στον νόμο Χαρδούβελη. Με δεδομένο, όμως, ότι οι θεσμοί πίεζαν προς την κατεύθυνση επιβολής πλαφόν στις αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις πριν ξεκινήσει το stress test, η αγορά έχει συμπεριλάβει την επίπτωση στις εκτιμήσεις της για τις κεφαλαιακές ανάγκες.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι αναλυτές έχουν δουλέψει τα μοντέλα τους λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι δεν θα αυξηθεί περαιτέρω ο αναβαλλόμενος φόρος. Κάποιοι μάλιστα υπολόγισαν ότι θα υπάρξει και «κούρεμα» των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων κατά 25%, κάτι που προς το παρόν δεν προκύπτει.

Παράταση για ένα χρόνο στην παροχή εγγύησης από το Δημόσιο

Ταυτόχρονα, το νέο θεσμικό πλαίσιο θα μεταθέτει για έναν τουλάχιστον χρόνο, όπως αποκάλυψε η στήλη Χαμαιλέων, την παροχή εγγύησης από το Ελληνικό Δημόσιο για το μέρος του αναβαλλόμενου φόρου που δεν μπορεί να συμψηφισθεί με κέρδη τρέχουσας χρήσης.

Με βάση το πλαίσιο Χαρδούβελη για το tax credit, στην περίπτωση που κάποια τράπεζα εμφανίσει λογιστικές ζημίες σε μία από τις χρήσεις μετά την 1/1/2015, ο αναβαλλόμενος φόρος που προέρχεται από τη ζημία PSI/προγράμματος επαναγοράς καθώς και από ζημίες πιστωτικού κινδύνου (προβλέψεις και διαγραφές δανείων) μετατρέπεται σε απαίτηση και το Δημόσιο υποχρεούται να πληρώσει αμέσως, καλύπτοντας υποχρεωτική αύξηση κεφαλαίου.

Οι αναβαλλόμενες οριστικές και εκκαθαρισμένες απαιτήσεις έναντι του Δημοσίου (deferred tax credits - DTC) είναι εισπρακτέες απαιτήσεις έναντι του Δημοσίου, η αναγνώριση των οποίων δεν εξαρτάται από τη μελλοντική κερδοφορία του πιστωτικού ιδρύματος. Γι' αυτό οι αναβαλλόμενες οριστικές και εκκαθαρισμένες απαιτήσεις έναντι του Δημοσίου προσμετρούνται πλήρως στα εποπτικά ίδια κεφάλαια των τραπεζών.

Με την παραπάνω διάταξη, αναγνωρίστηκαν στα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών και με το καθεστώς μετάβασης σε πλήρη εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙΙ οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις από τις προαναφερόμενες πηγές (PSI, επαναγορά ομολόγων και ζημίες πιστωτικού κινδύνου).