Ασφαλιστικό: Κατώτατα όρια και ήδη συνταξιούχοι τα πρώτα «θύματα»

Τέλος στις κατώτατες συντάξεις όσων συνταξιοδοτηθούν πριν από τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας τους, βάζει διάταξη του νομοσχεδίου με τις "επείγουσες ρυθμίσεις για τη διαπραγμάτευση και σύνταξη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης" που αναμένεται να ψηφιστεί σήμερα από τη Βουλή.

Και μπορεί για την ώρα να γλύτωσαν οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις (οι σχετικές διατάξεις θα κατατεθούν τελικά στο επόμενο σχέδιο νόμου προκειμένου να πληρωθούν έως τις 22 Ιουλίου) όμως μεγάλοι χαμένοι είναι όσοι αναμένεται να λάβουν την κατώτατη σύνταξη από την 1η Ιουλίου και μετά, καθώς εκτιμάται ότι μπορεί να υποστούν μειώσεις έως και 50%.

Παράλληλα, το μαχαίρι στις συντάξεις (κύριες και επικουρικές) των ήδη συνταξιούχων, μέσω της αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών (προοδευτική πολιτική σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, που υποστήριξε χθες, στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ ότι τα περίπου 854 εκατ. ευρώ που εξοικονομούνται το έτος, πάνε στον ΕΟΠΥΥ και όχι στο χρέος) εκτιμάται μεσοσταθμικά στο 5% με 6%.

Παγωμένη στα 9,5 δισ. ευρώ θα παραμείνει η κρατική χρηματοδότηση μέχρι το 2021, ενώ την τελευταία στιγμή, εκτός του πρώτου σχεδίου νόμου βρέθηκε η δέσμευση της κυβέρνησης να καταργήσει σταδιακά τις κατ' εξαίρεση κρατικές χρηματοδοτήσεις και θα υιοθετήσει για όλα τα ταμεία χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΙΚΑ. Η διάταξη αυτή, που εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε 3πλασιασμό της εισφοράς που καταβάλλουν οι αγρότες στον ΟΓΑ, έχει προκαλέσει πονοκέφαλο σε υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας αλλά και των ταμείων, καθώς κανείς δεν γνωρίζει πώς αυτή η δέσμευση θα εξειδικευτεί. Πιθανότατα για το λόγο αυτό, η κυβέρνηση την απέσυρε από το νομοσχέδιο, χωρίς να είναι ξεκάθαρο το πότε θα κατατεθεί και τι ακριβώς θα προβλέπει.

Μεγάλοι χαμένοι από τις προωθούμενες αλλαγές είναι όσοι ασφαλισμένοι λαμβάνουν σύνταξη που υπολογίζεται με βάση τα «κατώτατα όρια» και κυρίως γυναίκες και μητέρες ανηλίκων, άντρες μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες με λίγα χρόνια ασφάλισης και χαμηλές αποδοχές, παλιοί και νέοι ασφαλισμένοι, δικαιούχοι συντάξεων λόγω θανάτου κ.ά.

Πρόκειται κυρίως για ασφαλισμένους με 15 έτη ασφάλισης ήτοι τον ελάχιστο προβλεπόμενο χρόνο, και κατά συνέπεια με εξαιρετικά χαμηλές αποδοχές. Σήμερα, οι συνταξιούχοι με τα κατώτατα όρια λαμβάνουν σύνταξη 486,84 ευρώ.

Βάσει της νέας διάταξης, κάποιος που θα συνταξιοδοτηθεί από την 1η Ιουλίου και μετά, εάν είναι κάτω των 67 ετών, θα λάβει σύνταξη που θα κυμαίνεται μεταξύ 290 με 330 ευρώ και με τη συμπλήρωση των 67 θα αυξηθεί σε 550 με 590 ευρώ. Σημαντικά μειωμένη θα είναι η σύνταξη κυρίως στις μητέρες με ανήλικο που συνήθως κάνουν χρήση της 15ετίας αλλά και οι δικαιούχοι σύνταξης λόγω θανάτου. Το αντίστοιχο κατώτατο όριο για τις επικουρικές συντάξεις είναι 121,55 ευρώ.

Ειδικοί υπολογίζουν πως η εν λόγω διάταξη θα επηρεάσει περίπου 200.000 ασφαλισμένους που επρόκειτο να συνταξιοδοτηθούν από σήμερα και μέχρι το 2046, οπότε και εφαρμόζεται στην πλήρη του μορφή ο νόμος 3863 του 2010 (ο λεγόμενος νόμος «Λοβέρδου – Κουτρουμάνη» που αλλάζει τον τρόπο υπολογισμού της κύριας σύνταξης).

Οι συγχωνεύσεις

Αναδρομικά, από την 1η Ιανουαρίου 2015 προβλέπεται να συγχωνευθούν στο ΕΤΕΑ όλα τα επικουρικά ταμεία αλλά και οι τομείς επικουρικής ασφάλισης που έχουν μείνει εκτός. Πρόκειται για ασφαλιστικό παράδοξο, καθώς στην πράξη, επιβάλλεται αναδρομικά διοικητική και λειτουργική ενοποίηση φορέων στο υπερεπικουρικό των μισθωτών.

Το δρόμο προς το ΕΤΕΑ παίρνουν τα επικουρικά των ένστολων, των αυτοαπασχολούμενων (δικηγόρων, γιατρών και μηχανικών), των ελεύθερων επαγγελματιών και των δημοσιογράφων του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ενώ δεν διευκρινίζεται τι γίνεται με τα επαγγελματικά ταμεία επικουρικής ασφάλισης, που είχαν με δική τους βούληση, αυτονομηθεί από το επικουρικό των μισθωτών. Από την ίδια ημερομηνία, ισχύει και η απαγόρευση της κρατικής χρηματοδότησης προς το ΕΤΕΑ, ήτοι ένας έμμεσος τρόπος εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, καθώς ορίζεται ότι πόροι του ΕΤΕΑ είναι οι εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών.

Παράλληλα, παγώνει στα επίπεδα του 2015, ήτοι στα 9,5 δισ. ευρώ, η κρατική επιχορήγηση προς τα ασφαλιστικά ταμεία, μέχρι το έτος 2021.

Επίσης, από 01.07.2015 αυξάνονται οι εισφορές υγειονομικής περίθαλψης που παρακρατούνται από τα ταμεία κύριας ασφάλισης στους συνταξιούχους, από 4% σε 6% και επιβάλλεται εισφορά 6% που παρακρατείται από το επικουρικό. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, η μεσοσταθμική μείωση στο σύνολο του καθαρού ποσού που εισπράττουν συνταξιούχοι με κύρια και επικουρική σύνταξη, ανέρχεται σε 5% με 6%.

Καθώς μάλιστα πολλές από τις παραπάνω διατάξεις είναι γενικές και με ασάφειες, τα θέματα εφαρμογής τους θα εξειδικευτούν με αποφάσεις του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που θα εκδοθούν έως τις 31 Ιουλίου.

Τι θα γίνει με τις πρόωρες

Την έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναμένει σύμφωνα με πληροφορίες η κυβέρνηση, προκειμένου να καταθέσει στο αμέσως επόμενο διάστημα στη Βουλή προς ψήφιση (έως τις 22 Ιουλίου όπως συμφωνήθηκε με τους εκπροσώπους των θεσμών) τις διατάξεις για τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις.

Αυτές, ορίζουν ότι τα όρια ηλικίας για όσους μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν πριν από τα 62 αυξάνονται κατά ένα 6μηνο το έτος, αρχής γενομένης το 2015 (1/7/2015) και έως το 2022, ώστε από 01.01.2023 και μετά, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος από όλα τα ταμεία αρμοδιότητας του υπουργείου Εργασίας, το Δημόσιο και την Τράπεζα της Ελλάδος να είναι το 62ο έτος της ηλικίας με 40 έτη ασφάλισης ή 12.000 ένσημα, και το 67ο έτος της ηλικίας με 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης. Για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, όριο ηλικίας συνταξιοδότησης ορίζεται το 62ο με 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης.

Τα προβλεπόμενα μέχρι 30.06.2015 μικρότερα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθούν σταδιακά, αρχής γενομένης από 01.07.2015 κατά 6 μήνες ανά έτος μέχρι και το 2022. Στο αρχικό σχέδιο, υπήρχε επίσης πρόβλεψη που εν μέρει, διασώζει τα λεγόμενα θεμελιωμένα ασφαλιστικά δικαιώματα. Ορίζει δηλαδή ότι θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι 30.06.2015 λόγω συμπλήρωσης και των δύο ασφαλιστικών προϋποθέσεων, ήτοι του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης αλλά και των ορίων ηλικίας, όπου αυτά προβλέπονται, δεν θίγονται και δύνανται ν' ασκηθούν οποτεδήποτε.

Η διάταξη αφήνει εκτός μια σημαντική ομάδα ασφαλισμένων, που μέχρι σήμερα μπορούσε να θεμελιώσει ασφαλιστικό δικαίωμα, μόνο με τη συμπλήρωση της πρώτης προϋπόθεσης, δηλαδή των απαιτούμενων ετών ασφάλισης. Πρόκειται για ασφαλισμένους στο δημόσιο με 20ετία ή 25ετία καθώς και για ασφαλισμένους πριν από το 1983 στο ΙΚΑ με 35ετία ή στον ΟΑΕΕ με 35 έτη ασφάλισης. Για αυτούς, ορίζεται όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και στη συνέχεια η προσθήκη εξαμήνων.

Αναλυτικά, ορίζεται ότι για όσους δεν προβλέπεται συγκεκριμένο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, η μεταβατική προσθήκη του εξαμήνου ξεκινά από 01.01.2016 με όριο ηλικίας το 58ο έτος, εφόσον η συνταξιοδότηση γίνεται με συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης, σε κάθε άλλη περίπτωση δε (20ετία ή 25ετία), με όριο ηλικίας το 55ο έτος.

Αυτοί που διασώζονται ξεκάθαρα είναι οι υπαγόμενοι σε καθεστώς βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, καθώς και ασφαλισμένοι απασχολούμενοι σε ορυχεία, λιγνιτωρυχεία και υπόγειες στοές, οι μητέρες παιδιών που είναι ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία, σύζυγοι, γονείς και αδελφοί αναπήρων, καθώς και όσοι λαμβάνουν αναπηρικές συντάξεις.

Παράλληλα, το "πέναλτι" για την πρόωρη - μειωμένη συνταξιοδότηση παραμένει στο -6% για κάθε έτος πρόωρης εξόδου. Ορίζεται όμως ποινή μείωσης της σύνταξης κατά 16% σε όποιον επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί πριν από τη συμπλήρωση του νέου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, με πλήρη σύνταξη.