Τι έγινε πίσω από τις κλειστές πόρτες της Συνόδου Κορυφής

Όλες οι λεπτομέρειες της ιστορικής συνόδου κορυφής, η διάρκεια της οποίας ίσως να μην ξεπεραστεί ποτέ, περιγράφονται από το ρεπορτάζ της ιστοσελίδας Politico. Tο κείμενο:  

Ήταν λίγο μετά από ένα δείπνο με ψητό κοτόπουλο και λιμοντσέλο την Κυριακή το βράδυ, που οι συνομιλίες μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού και των υπολοίπων 18 ηγετών της ευρωζώνης πήραν άσχημη τροπή. 

Το συμβούλιο στον ψηλότερο όροφο του κτηρίου του ευρωπαϊκού συμβουλίου στο κέντρο των Βρυξελλών είχε περάσει τις τελευταίες έξι ώρες με τα μούτρα μέσα σε έναν πυκνό κατάλογο απαιτήσεων – από μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό μέχρι έναν νέο αστικό κώδικα – που θα έπρεπε να αποδεχτεί η Ελλάδα ως προαπαιτούμενα για νέες συνομιλίες διάσωσης.

Νωρίτερα το απόγευμα, ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου Martin Schulz, είχε θυμίσει σε όλους ποιο ήταν το διακύβευμα: «das große Ganze», τα πάντα! Ωστόσο, άβυσσος χώριζε τα σχολαστικά πέρα-δώθε των ηγετών πάνω σε λεπτομέρειες του προγράμματος από τις ποιητικές εκκλήσεις του Σουλτς για την Ευρώπη.

Η συνεδρία είχε μετατραπεί σε πρώτης τάξεως ολονυχτία, με δυο ντουζίνες από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους του κόσμου να βρίσκονται παγιδευμένες στο κτήριο του κέντρου των Βρυξελλών. Αντάλλασσαν απειλές και τελεσίγραφα, έβγαιναν με μανία από αίθουσες και στριφογυρνούσαν με λυμένες της γραβάτες και πρησμένα τα μάτια στους διαδρόμους. Καμιά φορά τους έπαιρνε για λίγο ο ύπνος και στο τέλος κουβέντιαζαν τις λεπτομέρειες του μέλλοντος όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης.

Στις 17 βασανιστικές ώρες συνομιλιών, όλοι οι βασικοί παίκτες επιδίωκαν αυτό που η Γερμανίδα καγκελάριος θα αποκαλούσε κατόπιν «αποκλίνοντα συμφέροντα». Η τελευταία έκτακτη σύνοδος για τη διάσωση των οικονομικών της Ελλάδας είχε καταντήσει ένα φόρουμ διαφορετικών σφαιρών επιρροής της Ευρώπης που προσπαθούσαν να βρεθούν σε θέση ισχύος: Κομισιόν εναντίον Συμβουλίου της Ευρώπης, Γαλλία εναντίον Γερμανίας, βορράς εναντίον νότου.

Όλοι ήθελαν να φύγουν και να πουν ότι νίκησαν

Ο Τσίπρας, που είχε φτάσει νωρίτερα διαμηνύοντας ότι είναι αφοσιωμένος στην επίτευξη συμφωνίας, είχε ήδη συμφωνήσει σχεδόν στα μισά αιτούμενα των πιστωτών, θυμίζοντας ελάχιστα το μάχιμο πνεύμα που τον έκανε βασικό εκπρόσωπο της Αριστεράς στην Ευρώπη.

Οι μπελάδες άρχισαν περίπου στις 10 μ.μ. όταν το γκρουπ έφτασε στο τέλος της σελ. 2. «Πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία [αξίας €50 δισ.] θα μεταφερθούν σε ένα υπάρχον εξωτερικό ταμείο, στα πρότυπα του Ινστιτούτου Ανάπτυξης του Λουξεμβούργου, ώστε να ιδιωτικοποιηθούν σε βάθος χρόνου και να μειώσουν το χρέος», έλεγε η προτεινόμενη συμφωνία.

Σε ελεύθερη μετάφραση: Η ευρωζώνη ζητούσε στην ουσία από τον Α. Τσίπρα να βάλει ό,τι είχε απομείνει σε κρατική περιουσία ως ενέχυρο στο Λουξεμβούργο! Και σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, τα €50 δισ. είχαν υπολογιστεί από το πουθενά.

Η ελληνική αντιπροσωπεία είχε μείνει άναυδη, περιγράφοντας το νούμερο ως κάτι «από άλλο πλανήτη». Οργισμένοι, ο Αλ. Τσίπρας και οι σύμβουλοί του, σημείωναν ότι η ανάλυση του ίδιου του ΔΝΤ έλεγε ότι το μεγαλύτερο ποσό που θα μπορούσε η Ελλάδα να αντλήσει από τις αποκρατικοποιήσεις ήταν €500 εκατ. ανά έτος. 

Οι άλλοι ηγέτες αρνούνταν να υποχωρήσουν

Κατ' αρχάς κανείς δεν πίστευε τους υπολογισμούς των ίδιων των Ελλήνων. Οι τακτικισμοί της Αθήνας τους προηγούμενους μήνες κόστισαν πολύ στην αξιοπιστία της. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά οι Γερμανοί επέμεναν από την Ελλάδα να παραχωρήσει εγγυήσεις από την κρατική περιουσία. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε προτείνει το ταμείο της Ελλάδας να συνδεθεί με το Ινστιτούτο Ανάπτυξης, ένα ταμείο επενδύσεων που ιδρύθηκε το 2012 για να επενδύσει στις ελληνικές επιχειρήσεις. Τελείως συμπτωματικά γερμανική (κρατική) τράπεζα KfW μετέχει στη διαχείριση του ταμείου. 

Οι Γερμανοί ισχυρίζονταν ότι τα 50 δισ. βασίζονταν σε παλαιότερες εκτιμήσεις για την κρατική περιουσία, συμπεριλαμβανομένων ενεργειακών περιουσιακών στοιχείων και άλλων υποδομών σε τομείς-κλειδιά. Αλλά δεδομένης της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας, το ποσό φάνηκε υπερβολικά υψηλό σε πολλούς παρευρισκόμενους.

Κάποιοι στην αίθουσα υποπτεύθηκαν ότι το κίνητρο του Βερολίνου ήταν αμιγώς πολιτικό. Αν μπορούσε να υποστηρίξει μπροστά στη γερμανική κοινή γνώμη και στη βουλή ότι η Ελλάδα έβαλε 50 δισ. εγγυήσεων για τα δάνεια διάσωσης, τότε η ψήφιση της συμφωνίας θα ήταν ευκολότερη. Ο Τσίπρας δεν ήθελε τίποτα από όλα αυτά. Και μετά από μία ώρα με μπρος-πίσω, και οι δύο πλευρές αποφάσισαν να πάνε παρακάτω.

Aλλά το επόμενο θέμα, η ανάκληση από την Αθήνα νομοθεσίας που ανέτρεπε προηγούμενες μεταρρυθμίσεις, δεν ήταν λιγότερο αμφιλεγόμενο. 

Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκου Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ είπε: διάλειμμα!

Όταν όλοι επέστρεψαν, νέες περιπλοκές έκαναν την εμφάνισή τους. Ο Τσίπρας ζητούσε περισσότερο χρόνο για να περάσει κάποια νομοσχέδια. Οι ελπίδες για μια γρήγορη συμφωνία έσβησαν και μια μεγάλη νυχτερινή βάρδια έμοιαζε πια να ξεκινά.

Ο Τουσκ έπαιξε το ρόλο του μεσολαβητή, καλώντας τη Μέρκελ, τον Τσίπρα και τον Γάλλο πρόεδρο Ολάντ στο γραφείο του για ιδιωτικές συνομιλίες πάνω σε θέματα κλειδιά. Τις προηγούμενες ημέρες, η Γαλλία είχε γίνει ο βασικός υπερασπιστής της Ελλάδας. Ο Ολάντ ανήσυχος για πιθανές καταστροφικές συνέπειες για την Ευρώπη, πίεζε τη Μέρκελ να μαλακώσει τη στάση της.

Εν τω μεταξύ, οι άλλοι ηγέτες με τις αντιπροσωπείες τους, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, περίμεναν δύο ορόφους ψηλότερα. Ο Φινλανδός πρωθυπουργός Juha Sipilä, ο πρωτάρης στο γκρουπ, έκανε αστεία λέγοντας: «Απλά ειδοποιήστε με όταν είναι να ξαναρχίσουμε». Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι τα έλεγε με τον συμπατριώτη του, πρωθυπουργό της Ιταλίας, Ματέο Ρέντσι. Κάποιοι άλλοι χαζολογούσαν στους διαδρόμους. Ο Σόιμπλε είχε πάει για ύπνο στο ξενοδοχείο του, ενώ οι άλλοι ξεκουράζονταν σε καναπέδες και καρέκλες όπου να 'ναι μέσα στο κτήριο.

Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ.Κ. Γιούνκερ, που είχε παίξει βασικό ρόλο τις προηγούμενες εβδομάδες, ήταν εκκωφαντικά απών από τις ιδιωτικές συνομιλίες που καλούσε στα ενδιάμεσα της συνόδου ο Τουσκ. Ένας αξιωματούχος είπε ότι ο Γιούνκερ ξεψάχνιζε τις λεπτομέρειες της τελικής συμφωνίας κι έψαχνε τρόπους για να οργανώσει ένα δάνειο γέφυρα για την Ελλάδα μέχρι να εγκριθεί το νέο πακέτο.

Στις 4 π.μ., τα περισσότερα θέματα είχαν λυθεί. Με τη βοήθεια της Γαλλίας, η Ελλάδα είχει καταφέρει να βγάλει την ιδέα του Σόιμπλε για ένα time-out από την ευρωζώνη, εκτός συζήτησης. Αλλά το θέμα με το ταμείο αποκρατικοποιήσεων με έδρα στο Λουξεμβούργο παρέμενε άλυτο.

Αν ήταν να δημιουργηθεί ένα τέτοιο ταμείο, ο Τσίπρας αξίωνε αυτό να γίνει στην Ελλάδα, με ελληνική διαχείριση. Ζήτησε λοιπόν να διακοπεί η συνεδρία, ώστε να διαβουλευτεί με την ελληνική αντιπροσωπεία κι έφυγε από την αίθουσα εμφανώς θυμωμένος.

«Είχε φτάσει ο κόμπος στο χτένι γι' αυτόν», είπε ένας Γάλλος διπλωμάτης που ενεπλάκη στις συνομιλίες. «Νομίζαμε ότι οι συμφωνίες που είχαμε ήδη καταφέρει θα γίνονταν κομμάτια εξαιτίας του ταμείου αποκρατικοποιήσεων. Ο Τσίπρας σχεδόν εγκατέλειψε. Βρισκόταν υπό τρομερή πίεση. Ο χρόνος περνούσε και δεν διαφαινόταν συμφωνία».

Ο Τουσκ έκανε ένα πεντάλεπτο διάλειμμα, λέγοντας ότι αν μετά και από αυτό δεν υπήρχε συμφωνία θα κήρυσσε την αποτυχία των συνομιλιών. Ο Ολάντ πήγε να ξαναφέρει τον Τσίπρα, διαβεβαιώνοντάς τον ότι θα βρεθεί μια λύση με τη Μέρκελ.

Κατόπιν, πίσω στον επάνω όροφο, οι τρεις τους ξανασυναντήθηκαν. Μαζί πήγε και ο Τουσκ. Ήταν σχεδόν 5 π.μ. Η συζήτηση διήρκεσε άλλες τρεις ώρες, αλλά τελικά το αδιέξοδο ξεπεράστηκε. Αφού συζήτησε με τον Σόιμπλε, η Μέρκελ συμφώνησε το ταμείο αποκρατικοποιήσεων να εδρεύει στην Ελλάδα, εφόσον παραμείνει ανεξάρτητο.

Οι συνομιλίες φαίνεται να ξαναμπαίνουν στη σωστή κατεύθυνση, μέχρι που ο Τσίπρας, περίπου στις 7 π.μ., αντιτάχθηκε στη συνεχιζόμενη εμπλοκή του ΔΝΤ. Τελικά λίγο πριν από τις 9, ο Τσίπρας υποχώρησε.