Ασφαλιστικό: Ποιους θα πληξει ο... τυφώνας

Φανερές αλλά και κρυφές μειώσεις συντάξεων, ανατροπές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης με αυξήσεις που ξεκινούν άμεσα, ανατρέποντας σχεδιασμούς ετών, καθώς και αυξήσεις εισφορών που δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας σε μεγάλες επαγγελματικές ομάδες ασφαλισμένων, περιλαμβάνει το πακέτο μέτρων που διαπραγματεύεται η Ελλάδα με τους θεσμούς, για την υπογραφή του τρίτου μνημονίου.

Συνολικά, η κυβέρνηση δεσμεύεται να μειώσει τις συνταξιοδοτικές δαπάνες κατά τουλάχιστον 2,7 δισ. ευρώ με μια σειρά μέτρων που αφενός με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ακουμπούν το σύνολο των πολιτών στην Ελλάδα, αφετέρου αλλάζουν άρδην το ασφαλιστικό τοπίο της χώρας.

Το νέο τοπίο στην κοινωνική ασφάλιση με αλλαγές που επηρεάζουν το σύνολο των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων θα ξεκινήσει να διαμορφώνεται άμεσα, από την πρώτη κιόλας μέρα που οι σχετικές δεσμεύσεις θα γίνουν νόμος του κράτους και θα δημοσιευθούν σε ΦΕΚ.

Οι ανατροπές στα όρια ηλικίας αφορούν περίπου 300.000 ασφαλισμένους, που πίστευαν ότι θα συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα από τα 62, ενώ με πολλαπλές διατάξεις εισάγονται αντικίνητρα, που κλειδώνουν τις πόρτες όχι μόνο για πρόωρη συνταξιοδότηση αλλά και για πλήρη, πριν από τη συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας συνταξιοδότησης.

Πολλαπλές και σε ορισμένες περιπτώσεις βίαιες είναι οι περικοπές στις συντάξεις, που άμεσα και κυρίως έμμεσα επιβάλλονται με το νέο αυτό πακέτο μέτρων, που αφενός αποκόπτει κάθε δεσμό της κοινωνικής ασφάλισης με την κοινωνική πρόνοια και αφετέρου περιορίζει σημαντικά το ρόλο του κράτους στη χρηματοδότηση του συστήματος.

Το πακέτο προβλέπει αυξήσεις εισφορών –δηλαδή έμμεσες μειώσεις– υπέρ κλάδου υγείας κατά δυο ποσοστιαίες μονάδες στις κύριες συντάξεις (από το 4% στο 6%) και κατά έξι μονάδες (από 0 στο 6%) στις επικουρικές συντάξεις φέρνει η ελληνική πρόταση. Οι έμμεσες περικοπές από τις αυξήσεις των εισφορών για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αναμένεται να είναι μεγαλύτερες, καθώς υπολογίζονται σήμερα στο αρχικό ονομαστικό ποσό πριν τις μνημονιακές περικοπές.

Επίσης προβλέπεται η ένταξη όλων των επικουρικών Ταμείων στο ΕΤΕΑ και η χρηματοδότησή του μόνο από ίδιους πόρους (απαγορευτικό δηλαδή στην κρατική χρηματοδότηση για κάλυψη ελλειμμάτων) αναδρομικά από 1/1/2015.

Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και ο συντελεστής βιωσιμότητας με το νέο μαθηματικό τύπο σε επικουρικά και εφάπαξ παραπέμπεται για τον Οκτώβρη αλλά αν δεν εφαρμοστεί η κυβέρνηση πρέπει να βρει ισοδύναμα μέτρα, ενώ δεσμεύεται να εφαρμόσει τον νόμο 3863 του 2010, που αλλάζει τον τρόπο υπολογισμού των κύριων συντάξεων – βασική και αναλογική σύνταξη – με μικρές μειώσεις αρχικά αλλά μεγαλύτερες στην πάροδο των ετών. Επίσης η κατάργηση της κρατικής χρηματοδότησης στα επικουρικά, μεταφράζεται από ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης ως αυτόματη εφαρμογή της ρήτρας μηδενικών ελλειμμάτων.

Οι ίδιες πηγές δεν αποκλείουν οι περικοπές στο εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων να φτάσουν από Οκτώβρη στο 50% από 38% που είναι σήμερα, καθώς τότε πρέπει να εφαρμοστεί η ρήτρα βιωσιμότητας ή να θεσμοθετηθούν ισοδύναμα μέτρα. Το πακέτο επίσης προβλέπει πάγωμα των κατώτατων συντάξεων μέχρι και το 2021 (τα κατώτατα όρια συντάξεων στο ΙΚΑ λαμβάνουν περίπου 510.000 άτομα και άλλοι 100.000 στα υπόλοιπα Ταμεία).

Από 1 έως και 12 χρόνια αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης σε περίπου 280.000 - 300.000 ασφαλισμένους, που με την μέχρι σήμερα ισχύουσα νομοθεσία μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με πλήρη ή μειωμένη σύνταξη, πριν από τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας τους.

Η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης θα ξεκινήσει άμεσα, από την ψήφιση του σχετικού νόμου, ώστε από το 2022 και μετά, η ηλικία που θα μπορεί κανείς να βγει νωρίτερα στη σύνταξη, να είναι τα 67 για πλήρη, εκτός αν έχει 40 έτη ασφάλισης από τα 62 και μετά.

Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, από τους περίπου 300.000 ασφαλισμένους, σίγουρα σώζονται μόνο οι 15.000 εργαζόμενοι σε Βαρέα και Ανθυγιεινά επαγγέλματα και μητέρες με ανάπηρα τέκνα. Άλλοι περίπου 150.000 που έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης θα υποστούν αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από 2 έως και 12 χρόνια, ενώ υπάρχουν και περίπου 20.000 ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει ασφαλιστικό δικαίωμα, χωρίς να απαιτείται η συμπλήρωση ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης (πχ συνταξιοδότηση με 35ετία στον ΟΑΕΕ) οι οποίοι θα υποστούν αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από 1 έως 9 χρόνια.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι από τη διαδικασία είναι πιθανό να "διασωθούν" περίπου 110.000 ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συμπληρώνοντας και τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης και το προβλεπόμενο όριο ηλικίας, εκφράζοντας όμως φόβους, ότι θα υποστούν σημαντική μείωση της σύνταξής τους, εξαιτίας της πρόβλεψης για αύξηση της ποινής για πρόωρη συνταξιοδότηση από -6% ανά έτος και -30% συνολικά για μια πενταετία που ισχύει σήμερα σε -16% ανά έτος και -80% για μια πενταετία. Επισημαίνουν δε, ότι πρόκειται για ποσοστό που οδηγεί ουσιαστικά στην κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, καθώς οδηγεί σε συντάξεις ακόμη και 150 ευρώ...

Ως επιπλέον δικλείδα ασφάλειας, προκειμένου να κλείσει οριστικά η πόρτα πρόωρης συνταξιοδότησης, προβλέπεται ότι μετά τις 30 Ιουνίου, όσοι συνταξιοδοτούνται και είναι κάτω των 67 ετών, θα λαμβάνουν μόνο την ανταποδοτική σύνταξη και η βασική – εγγυημένη από το κράτος σύνταξη θα χορηγείται μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας.

Αντίστοιχα, περίπου 300.000 συνταξιούχοι θα μείνουν χωρίς ΕΚΑΣ θα μείνουν έως το τέλος του 2019. Η αρχή θα γίνει το 2016, με την περικοπή του σε περίπου 60.000 χαμηλοσυνταξιούχους.

Τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ έλλειμμα θα δημιουργηθεί στα ταμεία ειδικών επαγγελματικών ομάδων, όπως των νομικών και των δημοσιογράφων, εξαιτίας της κατάργησης των κοινωνικών πόρων, από τον Οκτώβριο του 2015.
Ακόμη και σε τριπλασιασμό των εισφορών των αγροτών και των ναυτικών μπορεί να οδηγήσει η πρόβλεψη για κατάργηση των κατ' εξαίρεση χρηματοδοτήσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό και ο υπολογισμός της κρατικής δαπάνης για συντάξεις, κατά τα πρότυπα του ΙΚΑ, ήτοι 1/3 του συνόλου των δαπανών.

Στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης εκφράζουν έντονο προβληματισμό για το μέλλον του συνόλου των ταμείων, καθώς κανένα ταμείο, ούτε το ΙΚΑ λαμβάνει μόνο την προβλεπόμενη χρηματοδότηση. Τα ελλείμματα που δημιουργούνται τους τελευταίους μήνες του χρόνου, οδηγούν σε επιπλέον κρατική χρηματοδότηση, η οποία εφόσον καταργηθεί, θα οδηγήσει αναγκαστικά σε σημαντικές, επιπλέον περικοπές των συντάξεων.

Και βέβαια, οι αλλαγές δεν τελειώνουν το 2015. Έως τον Οκτώβριο θα πρέπει να συμφωνηθούν και νέα μέτρα, τα οποία θα εφαρμοστούν από το 2016 και μετά. Μεταξύ αυτών, είναι μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα εισφορών - παροχών, αλλαγές στις εισφορές των αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών, με την θεσμοθέτηση εισφορών αναλογικών με το εισόδημα (συνεπάγεται αύξηση έως και 40% των εισφορών σε όσους έχουν υψηλά εισοδήματα) καθώς και σταδιακή ολοκλήρωση της ενοποίησης των ταμείων ώστε να είναι εφικτή στο τέλος του 2016 η λειτουργία ενός μόνο ταμείου.

Κωδικοποιημένα οι αλλαγές στο Ασφαλιστικό

•Νέος τρόπος υπολογισμού για τις κύριες συντάξεις (νόμος Λοβέρδου - Κουτρουμάνη) που οδηγεί σε μικρές μειώσεις για το 2015.

•Μειώσεις στις επικουρικές βάσει της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος ή αντικατάστασή της.

•Ένταξη όλων των επικουρικών στο ΕΤΕΑ και απαγόρευση της κρατικής χρηματοδότησης.

•Αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε περίπου 300.000 ασφαλισμένους, από 1 έως και 12 χρόνια.

•Μείωση 16% ετησίως για πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και 80% στην πενταετία.

•Όσοι συνταξιοδοτηθούν από τις 30 Ιουνίου και μετά και είναι κάτω των 67 ετών, θα λαμβάνουν μόνο τη σύνταξη που αναλογεί στα έτη ασφάλιση. Η βασική - εγγυημένη σύνταξη θα χορηγείται μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας

•Τέλος το ΕΚΑΣ για 300.000 δικαιούχους έως το 2019. Περίπου 60.000 το χάνουν από τον Μάρτιο του 2016

•Μείωση συντάξεων κατά 312 ευρώ τον χρόνο για τις επικουρικές και έως 276 ευρώ για τις κύριες συντάξεις, μέσω της αύξησης των εισφορών υπέρ υγείας σε όλους τους συνταξιούχους

•Τριπλασιασμός των εισφορών των αγροτών

•Δραματική μείωση της χρηματοδότησης των συντάξεων από το κράτος

•Κατάργηση όλων των κοινωνικών πόρων

•Παγώνουν οι κατώτατες συντάξεις έως το 2021 και

•ασφαλιστική μεταρρύθμιση από Οκτώβριο με νέα μέτρα.