Ζητείται συμφωνία και... σχέδιο ανάπτυξης

H ελληνική κυβέρνηση καλείται να πάρει πολύ σημαντικές αποφάσεις οι οποίες θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ, καθώς και τη γενικότερη πορεία της οικονομίας και της αγοράς τα επόμενα χρόνια.

Το μόνο βέβαιο είναι πως οι προεκλογικές δεσμεύσεις (που γενικώς είναι πάντοτε υπερβολικές...) δεν μπορούν να τηρηθούν στο σύνολό τους και η ελληνική πλευρά θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ του ρεαλισμού και των εσωκομματικών της τάσεων.

Καμιά από τις δύο επιλογές της δεν θα είναι χωρίς κόστος, με τους οικονομικούς παράγοντες της χώρας να επιθυμούν να υπερισχύσει η λογική, χωρίς παράλληλα η ψήφιση μιας τέτοιας συμφωνίας να αποδειχτεί πύρρειος νίκη για τον κυβερνητικό συνασπισμό. «Ιδού η Ρόδος...», θα μπορούσε κάποιος να θυμίσει στον Έλληνα πρωθυπουργό...

Ο επιχειρηματικός κόσμος θεωρεί απαραίτητη τη σύναψη συμφωνίας, ωστόσο δεν πιστεύει πως αυτή αρκεί για να οδηγήσει την οικονομία σε μια βιώσιμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη. Κατά τον ίδιο τρόπο, οι επενδυτές του Χρηματιστηρίου ποντάρουν περισσότερο σε σενάριο λύσης (έστω και στο παρά ένα) με αποτέλεσμα η πορεία των μετοχών το τελευταίο χρονικό διάστημα να είναι πλαγιοανοδική.

Αφού πρώτα ξεκαθαριστεί πως η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρηματιών προτιμά έστω και μια «κακή» συμφωνία από τη σύγκρουση-ρήξη με τους Ευρωπαίους εταίρους, τα βασικά ερωτήματα του επιχειρηματικού κόσμου θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα παρακάτω τέσσερα:

1. Θα υπάρξει τελικά συμφωνία της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους δανειστές της;

2. Το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας θα συνοδευτεί από βαριά φορολογικά μέτρα;

3. Η συμφωνία αυτή θα είναι βιώσιμη ή θα οδηγήσει σε νέα αβεβαιότητα μέσα σε λίγους μήνες;

4. Πώς θα επηρεαστεί η πραγματική οικονομία της χώρας μετά τη συμφωνία;

Παίρνοντας τα πράγματα με τη σειρά και σε ό,τι αφορά το πρώτο ερώτημα, η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει πως βρισκόμαστε στην τελική ευθεία, ενώ, αντίθετα, οι ξένοι αξιωματούχοι υπογραμμίζουν πως πολλά πράγματα ακόμη πρέπει να γίνουν. Την ίδια περίοδο, η οικονομία έχει στεγνώσει από ρευστότητα και οι τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με εκροές καταθέσεων και με αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ως προς το περιεχόμενο της συμφωνίας, θεωρείται περίπου βέβαιο πως η συνολική φορολογική επιβάρυνση θα ανέλθει σε αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ μέσα στην επόμενη διετία, καθώς -σύμφωνα με τον πρόεδρο του Eurogroup, κ. Γιούνκερ- οι Ευρωπαίοι ζητούν μόνο από τον ΦΠΑ επιπλέον έσοδα 1,8 δισ. ευρώ, ενδεχόμενο που απορρίπτει η ελληνική πλευρά.

Γενικότερα, η αγορά δεν φαίνεται να πείθεται ότι οι θεσμοί έχουν κάνει λάθος στο νούμερο του δημοσιονομικού κενού και εκτιμά πως θα ληφθούν τελικά μεγάλου ύψους φορολογικά μέτρα τόσο φέτος, όσο και το 2016, ακόμη και στην περίπτωση που το απαιτούμενο πρωτογενές πλεόνασμα μειωθεί δραματικά (σ.σ. η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι μπορεί να τεθεί ακόμα και κάτω του 1% του ΑΕΠ).

Το θέμα «βιωσιμότητα»

Στο ερώτημα για το κατά πόσον βιώσιμη θα είναι μια τέτοια συμφωνία, υπάρχουν δύο πολύ διαφορετικές αντιλήψεις μεταξύ των στελεχών των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την πρώτη, μια αριστερή κυβέρνηση μπορεί καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη να επιβάλει σκληρά μέτρα και να τα εφαρμόσει, η αντίθετη άποψη όμως υποστηρίζει πως «είναι αδύνατον μια οποιαδήποτε κυβέρνηση να εφαρμόσει με επιτυχία μια πολιτική που δεν πιστεύει. Δείτε τι έκαναν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις που, αντί να εξηγήσουν γιατί προχωρούν σε αλλαγές, οι υπουργοί τους απέδιδαν όλες τις δύσκολες αποφάσεις στην κακιά τρόικα», υποστηρίζουν.

Γενικότερα, υπάρχουν δύο διαφορετικές γραμμές για το ποιο θα πρέπει να είναι το περιεχόμενο της συμφωνίας. Ορισμένοι επιχειρηματίες υποστηρίζουν πως πρωτεύει μια συμφωνία «εδώ και τώρα» που θα βελτιώσει την ψυχολογία για τους επόμενους μήνες, προκειμένου να δούμε τα βασικότερα και διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας είτε το φθινόπωρο, είτε ακόμη και το 2016.

Αντίθετα, κάποιοι άλλοι πιστεύουν πως θα πρέπει από αυτήν εδώ τη συμφωνία, να προκύψουν σαφείς επιλογές για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στα μέτωπα του ασφαλιστικού και του εργασιακού.

Μία άποψη είναι: «Θα πρέπει να ξέρουμε σε ποιο περιβάλλον δραστηριοποιούμαστε και όχι όλα τα δεδομένα να αλλάζουν κάθε χρόνο. Το κράτος δεν αντέχει να χρηματοδοτεί τα τόσο μεγάλα ελλείμματα των ταμείων και, αν βλέπαμε τον κατώτατο μισθό να επιστρέφει άμεσα και χωρίς προϋποθέσεις στα 751 ευρώ, τότε θα δούμε την ανεργία να ανεβαίνει και όχι να μειώνεται.

Γιατί μπορεί φέτος ο τουρισμός να πηγαίνει κάπως καλύτερα και η ισοτιμία του δολαρίου να ευνοεί, αλλά τι θα γίνει όταν στο μέλλον αυτοί οι κυκλικοί παράγοντες αντιστραφούν; Όταν ένας επιχειρηματίας επενδύει, αποβλέπει σε μια εικοσαετία και όχι μόνο σε κάποιες πρόσκαιρες συγκυρίες».

Οι άμεσες επιδράσεις

Τέλος, σε ό,τι αφορά την επόμενη μέρα της πραγματικής οικονομίας που θα ακολουθήσει μια πιθανή συμφωνία με την Ευρώπη, η πρώτη απάντηση είναι πως θα υπάρξει μικρή τόνωση της ψυχολογίας, η οποία με τη σειρά της αποτελεί το 50% όλων των οικονομικών εξελίξεων.

Οι αισιόδοξοι, λοιπόν, πιστεύουν πως μέσα από ένα κλίμα μικρότερης αβεβαιότητας, η κατανάλωση θα αρχίσει να αυξάνεται, οι καταθέσεις να επιστρέφουν σταδιακά στις τράπεζες και οι ιδιώτες θα ξεκινήσουν να επενδύουν στην ελληνική οικονομία, η οποία θα μπαίνει σε μια φάση ανάκαμψης.

Οι περισσότεροι, ωστόσο, θεωρούν πως μια συμφωνία δεν είναι σε θέση από μόνη της να αλλάξει σημαντικά την κατάσταση. «Η συμφωνία είναι μεν επιθυμητή, αλλά ουσιαστικά συμβάλλει στη χρηματοδότηση του δημόσιου τομέα. Στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα δεν θα αλλάξουν γιατί δεν υπάρχει το απαιτούμενο υπόβαθρο, γιατί δεν λειτουργεί ένα θετικό κλίμα για την επιχειρηματικότητα και γιατί οι νέες φορολογικές επιδρομές θα επηρεάσουν περαιτέρω τη ζήτηση», αναφέρθηκε χαρακτηριστικά από γνωστό χρηματιστή.

Συμπερασματικά, λοιπόν, μια συμφωνία με τους Ευρωπαίους κρίνεται απαραίτητη, θεωρείται το πιθανότατο σενάριο (ενδεικτικό το στοιχείο πως το τελευταίο χρονικό διάστημα οι τιμές των μετοχών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας έχουν σημειώσει μάλλον ανοδική, παρά πτωτική πορεία), πλην όμως δεν θεωρείται και πανάκεια για την επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας.

Το πολιτικό θέμα

Αν όμως η συμφωνία δεν αρκεί από μόνη της να φέρει την άνοιξη, απαιτούνται ακόμη αρκετά μέχρις ότου αυτή συναφθεί και ψηφιστεί από την ελληνική Βουλή. Στο συγκεκριμένο ζήτημα τα σενάρια είναι πάρα πολλά, λόγω και της ισχυρής εσωκομματικής αντιπολίτευσης που φάνηκε στην κεντρική επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στην επιμονή των βουλευτών των Ανεξάρτητων Ελλήνων ότι δεν θα ψηφίσουν μέτρα λιτότητας.

Βέβαια, στην πολιτική είναι γνωστό πως από το επίπεδο των δηλώσεων στα κανάλια έως και την τελική ψηφοφορία στη Βουλή πολλές φορές η απόσταση είναι μεγάλη, ωστόσο ο συγκεκριμένος κίνδυνος είναι υπαρκτός, όχι μόνο για το κατά πόσο θα ψηφιστεί η συγκεκριμένη συμφωνία, αλλά και για τη δυναμική που θα έχει η κυβέρνηση στο μέλλον, αν για παράδειγμα οι κοινοβουλευτικές απώλειες αποδειχτούν σημαντικές αλλά όχι αρκετές για να θέσουν θέμα δεδηλωμένης.

Η εικόνα στο Χρηματιστήριο τώρα

Η παραμονή των ελληνικών μετοχών και του Γενικού Δείκτη σε επαφή με τις 850 μονάδες προεξοφλεί τη θετική λύση - συμφωνία με τους Ευρωπαίους και τους διεθνείς δανειστές μας εντός του αμέσως επόμενου χρονικού διαστήματος.

Το μέγεθος της ανοδικής αντίδρασης αποτυπώνεται στον Γενικό Δείκτη έντονα αφού από την Τετάρτη 22 Απριλίου που σημείωσε νέο χαμηλό έτους στις 691 μονάδες, έχει κινηθεί με σημαντικά κέρδη, που προσεγγίζουν το 23%. Ταυτόχρονα, η κινδυνολογία των προηγούμενων ημερών έχει κοπάσει, όμως από την άλλη οι επενδυτές δεν έχουν ακόμη πειστεί ότι τα χειρότερα πέρασαν για την εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά.

Στο θετικό σενάριο, το ερώτημα που αιωρείται είναι πόσο δρόμο έχουν ακόμα οι πιο σημαντικοί τίτλοι της υψηλής κεφαλαιοποίησης.

Αυτό φάνηκε άμεσα στη συνεδρίαση της Τετάρτης 27/5. Η διαρροή από την κυβέρνηση ότι ξεκινά η «συγγραφή» της συμφωνίας με τους εταίρους εκτόξευσε σε λίγα λεπτά τους δείκτες λίγο πριν από το κλείσιμο και ήταν τέτοιος ο ενθουσιασμός των αγοραστών που, ακόμα και τίτλοι που ξεκίνησαν διστακτικά στη συνεδρίαση υπό τον φόβο επερχόμενων εκροών, στο τέλος βρέθηκαν με θετικό πρόσημο.

Στις επόμενες ημέρες, η αγορά επίσης θα εστιάσει και στα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιρειών για το πρώτο τρίμηνο του έτους, τα οποία έχουν επηρεαστεί από την πτώση στην οικονομία και τη δραστηριότητα λόγω των διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, θα έχουν ολοκληρωθεί και οι ροές από την αναδιάρθρωση δεικτών MSCI.

Παρά την αύξηση της αβεβαιότητας, όμως, στο βασικό σενάριο των ξένων επενδυτών υπάρχει το «ατύχημα» και αυτό επιβεβαιώνεται και από το ριμπάουντ και στις τιμές των ομολόγων. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι δεν υπάρχει έντονη η ανησυχία στα funds του εξωτερικού για πιθανή έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη ή ότι δεν θα υπάρξει συμφωνία μέσω capital controls στις τράπεζες, δεν σημαίνει ότι εξετάζουν να τοποθετηθούν άμεσα στις ελληνικές μετοχές.

Στη θετική εξέλιξη των πραγμάτων για τη χώρα, οι αποτιμήσεις αρκετών μετοχών ελληνικών εταιρειών παραμένουν αρκετά χαμηλότερες σε σχέση με τις αντίστοιχες μετοχές αναδυόμενων και ανεπτυγμένων αγορών, αν ληφθούν υπόψη τα μεγέθη και κέρδη του 2016.