Τουρισμός: Τα σενάρια για ΦΠΑ στο Ελντοράντο Μυκόνου-Σαντορίνης

Η συνάντηση Τσίπρα - Μέρκελ στο Βερολίνο δεν κατάφερε να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον στο χώρο του τουρισμού την εβδομάδα που πέρασε. Αυτό που τάραξε τα νερά ήταν οι δηλώσεις της αναπληρώτριας υπουργού Οικονομικών Νάντιας Βαλαβάνη για το ενδεχόμενο αύξησης των συντελεστών ΦΠΑ σε νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη.

Το βέβαιο είναι πως η υπουργός δεν λειτούργησε εν κενώ, παρότι υπήρξαν κυβερνητικές αντιδράσεις. Εξέφρασε μέρος των εισηγήσεων που επεξεργάζεται η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να διαμορφωθεί ένα νέο φορολογικό πλαίσιο. Σε αυτό το κάδρο εντάσσεται αναπόφευκτα η συζήτηση για επαναπροσδιορισμό των συντελεστών ΦΠΑ σε όλο το εύρος της οικονομίας.

Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε αποφασίσει την αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία σε μια προσπάθεια να διασώσει τον μειωμένο ΦΠΑ στα νησιά. Η νέα κυβέρνηση έσπευσε να κλείσει το θέμα της μεταβολής του ΦΠΑ στον τουρισμό από τις πρώτες μέρες των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ.

Οι δηλώσεις της Ν. Βαλαβάνη (παρότι η ίδια παραδέχτηκε ότι υπάρχει τεχνική δυσκολία στο να επιβληθεί αύξηση ΦΠΑ σε μεμονωμένα νησιά, με αποτέλεσμα ο σχεδιασμός να φαίνεται πως εγκατελείπεται) επανέφεραν το θέμα στο προσκήνιο καθώς η κυβέρνηση φέρεται, πλέον, να προσανατολίζεται σε αυτήν την επιλογή, αναζητώντας τον κατάλληλο χρόνο και τον τρόπο εφαρμογής.

Στο οικονομικό επιτελείο, τη ίδια στιγμή, φαίνεται πως εξετάζουν σενάρια που προβλέπουν από την επιβολή αυξημένου ΦΠΑ σε Μύκονο και Σαντορίνη, σε συνδυασμό με μέτρα στήριξης της παραγωγής τοπικών προϊόντων των νησιών, μέχρι την καθιέρωση ενός ενδιάμεσου συντελεστή ΦΠΑ για τις τουριστικές υπηρεσίες, ενιαίου για όλη τη χώρα.

Ανεξάρτητα από τις τελικές αποφάσεις της κυβέρνησης, ωστόσο, ο χρόνος εφαρμογής τους πυροδοτεί τη συζήτηση και τις αντιπαραθέσεις.

Η απόφαση του πρώην πρωθυπουργού Α. Σαμαρά να εφαρμόσει αυξημένο ΦΠΑ στα ξενοδοχεία, ήδη, από τη φετινή περίοδο κι ενώ είχαν αρχίσει οι κρατήσεις στις διεθνείς αγορές υπέκρυπτε μια συγκεκριμένη λογική: οι τουρ οπερέιτορ δεν θα δεχθούν την αλλαγή των όρων στα συμβόλαια, οι τελικοί πελάτες (τουρίστες) δεν θα δεχθούν να πληρώσουν ακριβότερα σε σχέση με την τιμή που είχε οριστεί όταν έκαναν την κράτησή τους, οπότε το μάρμαρο θα κληθούν να το πληρώσουν οι Ελληνες ξενοδόχοι. Οι οποίοι την προηγούμενη διετία αύξησαν τα έσοδά τους και θεωρήθηκε δίκαιο να βάλουν πλάτη στην εθνική οικονομία πληρώνοντας κάτι παραπάνω.

Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) αντέδρασε αναθέτοντας στη διεθνή εταιρεία συμβούλων Ernst & Young μελέτη για τις πιθανές επιπτώσεις στον τουρισμό και στην ελληνική οικονομία από ενδεχόμενη αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ στα ξενοδοχεία. Ο υπουργός Οικονομικών Γ.Βαρουφάκης, μάλιστα, έχει στο συρτάρι του τη σχετική μελέτη η οποία παρουσιάστηκε επίσημα μία εβδομάδα πριν από τις εκλογές.

Σύμφωνα με αυτήν ο ΣΕΤΕ υποστηρίζει πως οι επιπτώσεις στον τουριστικό τομέα από ενδεχόμενη αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία από 6,5% σε 13%, τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του, υπολογίζονται σε 415-680 εκατ. ευρώ ενώ μακροπρόθεσμα φθάνουν το 1-1,7 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα πάντα με τον ΣΕΤΕ, το μέτρο εκτιμάται ότι θα επιφέρει συνολική μείωση του ΑΕΠ έως και 1,4% ή 3 δισ. ευρώ.

Γιατί μπήκαν στο στόχαστρο

Η χρυσοφόρα ανοδική πορεία της Μυκόνου και της Σαντορίνης στις ξένες αγορές δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος για να αναπτύσσεται η συζήτηση για τη συνεισφορά των κύριων τουριστικών περιοχών της χώρας στην εθνική οικονομία. Η αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών Ν. Βαλαβάνη το επεσήμανε κάνοντας λόγο για εξίσωση των συντελεστών ΦΠΑ μεταξύ Κρήτης, Μυκόνου και Σαντορίνης.

Υπέρ της πιο πάνω άποψης προσμετρούν στελέχη της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ όσα διαδραματίζονται συνήθως το καλοκαίρι στα νησιά, ιδιαίτερα στη Μύκονο αλλά και στη Σαντορίνη όπως υποστηρίζουν: η παρεμπόδιση κλιμακίων του ΣΔΟΕ να κάνουν ελέγχους, τα πολυάριθμα πάρτι-συναυλίες στη Μύκονο χωρίς εισιτήριο (μόνο σε ένα από αυτά ο τζίρος είχε υπολογιστεί ότι έφθανε τα 2 εκατ. ευρώ) αλλά και οι τιμές κάποιων καταλυμάτων που ανέρχονται σε μερικές χιλιάδες ευρώ (σε Μύκονο και Σαντορίνη), όπως και η ενοικίαση πολυτελών κατοικιών χωρίς να καταβάλλεται ούτε 1 ευρώ φόρος. Κι επιπλέον, αδήλωτη ή και απλήρωτη εργασία στις επιχειρήσεις κάθε είδους (κάτι που ισχύει και στις άλλες τουριστικές περιοχές της χώρας).

Όλα αυτά υποστηρίζουν οι θιασώτες της αύξησης του ΦΠΑ σε Μύκονο και Σαντορίνη. Κι όταν, όπως λένε, η αύξηση του ΦΠΑ στα συγκεκριμένα δύο νησιά δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα στη ροή επισκεπτών, αφού προσελκύουν κατά βάση τουρίστες υψηλού εισοδηματικού προφίλ.

Οι αριθμοί

Οι προσδοκίες του οικονομικού επιτελείου για αυξημένα έσοδα, μέσω ΦΠΑ, από δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη βασίζεται σε πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πριν από ένα μήνα το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ), το 2014 η Σαντορίνη είχε αύξηση επισκεπτών 28,9% ενώ η Μύκονος την ξεπέρασε καταγράφοντας άνοδο 39,6%.

Εν μέσω, μάλιστα, αρνητικής συγκυρίας για τον ελληνικό τουρισμό την περίοδο 2011-2013 τα δύο νησιά πέτυχαν συνολικά αύξηση ξένων επισκεπτών 50,6% η Μύκονος και 30,7% η Σαντορίνη (στοιχεία ΙΤΕΠ).

Δεν είναι περίεργο που η κυβέρνηση αναζητά πρόσθετη φορολογητέα ύλη στα ξενοδοχεία καθώς, όπως προκύπτει από τα ίδια στοιχεία του ΙΤΕΠ, οι τουριστικές εισπράξεις μόνο από διανυκτερεύσεις σε ξενοδοχεία αυξήθηκαν το 2014 κατά 10,7% και αντιπροσωπεύουν το 62% των συνολικών τουριστικών εισπράξεων της χώρας.

Χάρη στη Μύκονο και τη Σαντορίνη οι Κυκλάδες πέτυχαν να εμφανίσουν το 2014 αύξηση ξένων επισκεπτών 32% μακράν την υψηλότερη μεταξύ όλων των δημοφιλών περιοχών της Ελλάδας.

Ακόμα πιο εύγλωττα είναι τα στοιχεία του ΙΤΕΠ που περιγράφουν την κατανομή των ωφελειών από τον τουρισμό στις περιφέρειες της χώρας. Από αυτά προκύπτει πως η Μύκονος και η Σαντορίνη ανήκουν στην πλέον χρυσοφόρα τουριστική περιοχή της Ελλάδας, την Περιφέρεια Νότιου Αιγαίου.

Καθώς το ειδικό βάρος των Κυκλάδων αυξάνει χρόνο με το χρόνο στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου κι επειδή η Μύκονος και η Σαντορίνη είναι η ραχοκοκαλιά της τουριστικής βιομηχανίας των Κυκλάδων, τα στοιχεία του ΙΤΕΠ για το 2013 (τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα σε επίπεδο περιφερειών) προσφέρουν τη δυνατότητα για ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Έτσι, το Νότιο Αιγαίο είναι η δεύτερη περιφέρεια της χώρας από άποψη αριθμού επισκεπτών, αλλά η πρώτη σε διανυκτερεύσεις, συνολικές εισπράξεις και σε δαπάνες των επισκεπτών ανά ταξίδι.

Ενδεικτικό του τζίρου που «στροβιλίζεται» κάθε καλοκαίρι στο Αιγαίο είναι το γεγονός πως ενώ σε επίπεδο χώρας η μέση δαπάνη των τουριστών ανά επίσκεψη ήταν 653 ευρώ (2013) και στην Κρήτη 801,9 ευρώ, την ίδια στιγμή στην περιοχή του Νότιου Αιγαίου έφθανε τα 842,9 ευρώ.