Τουρισμός: Γεμίσαμε τουρίστες με... άδειες τσέπες

Τα στοιχεία για το ταξιδιωτικό ισοζύγιο του 2014 που δημοσιοποίησε πρόσφατα η Τράπεζα της Ελλάδας ανέδειξαν, μεταξύ άλλων, μια μεγάλη όσο και στενόχωρη αλήθεια: το περίφημο success story του ελληνικού τουρισμού στηρίχθηκε σε πήλινα πόδια.

Όπως επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία της ΤτΕ αυτό που συνέβη την τελευταία «χρυσή» διετία (2013-2014) ήταν, κυρίως, ότι αυξήθηκαν πέρα από κάθε πρόβλεψη οι ξένοι επισκέπτες οι οποίοι, πλέον, κατέφθαναν κατά καραβιές στη χώρα μας.

Είναι χαρακτηριστικό πως το 2014 οι ξένοι επισκέπτες έφθασαν τα 22,033 εκατ. Απέχουν δηλαδή, ήδη, μόλις μια ανάσα από το στόχο των 24 εκατ. για το 2021(!) που έθετε το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού. Σχέδιο που είχε εκπονήσει η εταιρεία McKinsey για λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και είχε υιοθετήσει η προηγούμενη κυβέρνηση.

Για να περιγραφεί το μπουμ των αφίξεων αρκεί να αναφέρουμε πως οι ξένοι επισκέπτες αυξήθηκαν κατά 6,5 εκατ. την τελευταία διετία φθάνοντας από τα 15,5 εκατ. το 2012 στα 22,033 εκατ. το 2014. Κατέγραψαν, δηλαδή, αύξηση 38,5% σε σύγκριση με το 2012.

Απολύτως λογικά, τα 6,5 εκατ. επιπλέον τουρίστες της περιόδου 2013-2014 οδήγησαν σε άνοδο των τουριστικών εισπράξεων.Όμως, αν και οι ξένοι επισκέπτες αυξήθηκαν 38,5% τη συγκεκριμένη περίοδο, η άνοδος των τουριστικών εισπράξεων ήταν σημαντικά μικρότερη (+28,2% με βάση την έρευνα συνόρων της ΤτΕ).

Αυτό σημαίνει πρακτικά πως κατά τη διάρκεια της διετούς «άνοιξης» του ελληνικού τουρισμού κάθε ξένος που επέλεξε την Ελλάδα για τις διακοπές του άφηνε χρόνο με το χρόνο ολοένα και λιγότερα χρήματα στη χώρα μας.

Είναι χαρακτηριστικό πως το 2012, χρονιά κατά την οποία ο ελληνικός τουρισμός κατέγραψε (σωρευτικά) τη μεγαλύτερη μείωση των τελευταίων χρόνων, κάθε ξένος τουρίστας δαπάνησε για τις διακοπές του στην Ελλάδα 646 ευρώ ενώ το 2014 μόλις 591,7 ευρώ.

Σε μια περίοδο (2013-2014), δηλαδή, κατά την οποία ήρθαν στη χώρα μας 38,5% περισσότεροι ξένοι τουρίστες σε σχέση με το 2012, καθένας τους άφησε κατά μέσο όρο 8,3% λιγότερα χρήματα σε σύγκριση με το 2012.

Έτσι, ενώ ο αριθμός των ξένων τουριστών αποτελούσε πράγματι ένα success story αγγίζοντας μεγέθη που προβλέπονταν για το... 2021, την ίδια στιγμή τα έσοδα ανά τουρίστα κατέγραφαν ένα εντυπωσιακό πισωγύρισμα στον... προηγούμενο αιώνα. Κάπου προς τις δεκαετίες 1980 και 1990.

Σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο του ΣΕΤΕ για την ανάπτυξη του τουρισμού, τα έσοδα ανά τουρίστα το 2021 θα έπρεπε να διαμορφώνονται στα επίπεδα των 800 ευρώ. Κι όμως, το 2014 ήταν μόλις 591,7 ευρώ όταν, για παράδειγμα, 15 χρόνια πριν (2000) ήταν 813 ευρώ...

Ακόμα και αυτά τα στοιχεία, ωστόσο, δεν αποτυπώνουν πλήρως την πραγματικότητα. Κι αυτό γιατί το 2013 όλα έδειχναν ιδανικά καθώς οι ξένοι τουρίστες αυξήθηκαν 15,5% και οι τουριστικές εισπράξεις (εκτός κρουαζιέρας) 16,8%. Με αυτό τον τρόπο, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΤτΕ, η μέση δαπάνη των ξένων τουριστών στη χώρα μας αυξήθηκε 1,1% φθάνοντας από τα 646 ευρώ το 2012 στα 653,3 ευρώ το 2013.

Μίκρυναν τα πορτοφόλια των καλών πελατών

Το μεγάλο πατατράκ έγινε το 2014. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΤτΕ, τη χρονιά όπου ο ελληνικός τουρισμός εμφάνιζε εντυπωσιακή αύξηση τουριστών 23%, την ίδια στιγμή στο κρίσιμο μέτωπο των εσόδων ανά τουρίστα κατέγραφε μια μεγαλοπρεπή όσο και οδυνηρή ήττα -9,4%. Με αποτέλεσμα το μέσο έσοδο ανά τουρίστα να κάνει μακροβούτι κάτω από τα 600 ευρώ φθάνοντας στα 591,7 ευρώ.

Τι σημαίνουν πρακτικά όλα αυτά; Πως το ελληνικό τουριστικό προϊόν χάνει χρόνο με το χρόνο την αξία του. Πουλιέται, δηλαδή, φθηνότερα.

Πρακτικά, για να διασφαλιστούν έσοδα όσα την προηγούμενη χρονιά, χρειάζεται να έρθουν στη χώρα μας περισσότεροι τουρίστες αφού καθένας από αυτούς δαπανά ολοένα και λιγότερα.

Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις των επισκεπτών από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία που αποτέλεσαν τα προηγούμενα χρόνια τους καλύτερους (από πλευράς αποδοτικότητας) πελάτες του ελληνικού τουρισμού αφού, αμφότεροι, ξόδευαν πάνω από 1.000 ευρώ για να έρθουν στην Ελλάδα.

Το 2012 κάθε Αμερικανός που ήρθε στην Ελλάδα ξόδεψε 1.139,40 ευρώ. Το 2013 το ποσό αυξήθηκε στα 1.218,90, αλλά πέρυσι (2014) μειώθηκε σε επίπεδα κάτω του 2012 (1.104,40 ευρώ). Την περυσινή χρονιά, δηλαδή, οι Αμερικανοί δαπάνησαν στη χώρα μας 110 ευρώ λιγότερα από το προηγούμενο έτος (σχεδόν -10%).

Ακόμα μεγαλύτερες ήταν οι απώλειες από τους Ρώσους τουρίστες. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΤτΕ, το 2012 κάθε Ρώσος επισκέπτης ξόδευε κατά μέσο όρο στην Ελλάδα 1.079 ευρώ, το 2013 το ποσό μειώθηκε στα 989,4 ευρώ ενώ το 2014 σε ακόμα λιγότερα (929,2 ευρώ). Τη διετία του success story δηλαδή, κάθε Ρώσος δαπάνησε 150 λιγότερα στη χώρα μας σε σύγκριση με το 2012.

Φταίει η διεθνής οικονομική κρίση που αναγκάζει τους τουρίστες σε όλο τον κόσμο να αναζητούν οικονομικότερες λύσεις για τις διακοπές τους; Φταίνε οι μεγάλες εκπτώσεις που κάνουν κατά καιρούς οι Ελληνες ξενοδόχοι στους τουρ οπερέιτορ προκειμένου να γεμίσουν τα δωμάτιά τους; Φταίει ο ανταγωνισμός με τους άλλους προορισμούς της Μεσογείου;

Ανεξάρτητα από τις αιτίες, το αποτέλεσμα είναι πως η μεγαλύτερη εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας (ο τουρισμός), παρότι καταρρίπτει το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ προσέλευσης ξένων επισκεπτών, κινδυνεύει να εξελιχθεί σε μια δραστηριότητα περιορισμένης απόδοσης. Άρα, μακροχρόνια μη βιώσιμης (με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων του τομέα) αν δεν αλλάξουν άρδην τα δεδομένα.