Ποιοι και πώς δεσμεύτηκαν πριν τις προγραμματικές

Οι αρχικές επιθετικές δηλώσεις και οι παροχές που εξήγγειλαν αρκετοί υπουργοί τις πρώτες ημέρες αμβλύνθηκαν, κατά πληροφορίες μετά από παρέμβαση του Μεγάρου Μαξίμου, ενώ και το ταξίδι στην Ευρώπη λειτούργησε ως καταλύτης για το τελικό κείμενο των προγραμματικών δηλώσεων που διαμορφώνεται αυτές τις ώρες. Ωστόσο, αρκετές υποσχέσεις των πρώτων ημερών, ειδικά στα λεγόμενα «παραγωγικά υπουργεία», εξακολουθούν να αμφισβητούνται από την αγορά, καθώς θεωρούνται από μη ρεαλιστικές έως καταστροφικές. 

Σε Ελλάδα και Ευρώπη οι εξαγγελίες της κυβέρνησης θεωρούνται κομβικές για την πορεία των διαπραγματεύσεων, δεδομένων και των γερμανικών πιέσεων. Το Μέγαρο Μαξίμου καλείται να κρατήσει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ προεκλογικών δεσμεύσεων και χρονοδιαγραμμάτων έχοντας κατά νου ότι οι δανειστές θα μεταφράσουν λέξη προς λέξη τα λεγόμενα του πρωθυπουργού και των υπουργών.

Σύγχυση με τις ιδιωτικοποιήσεις, αναμονή για τράπεζες

Ένα παράδειγμα βιαστικών δηλώσεων που στη συνέχεια άρχισαν να «μαζεύονται» αποτελούν οι ιδιωτικοποιήσεις για τις οποίες υπήρξε μεγάλος θόρυβος το πρώτο τριήμερο της νέας κυβέρνησης. Στη συνέχεια, τα κυβερνητικά στελέχη κατέβασαν τους τόνους με αποκορύφωμα όσα υποστήριξε ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης στο Λονδίνο.

Είπε πως η κυβέρνηση δεν είναι δογματική και πως θα μπορούσε να πωλήσει τον ΟΣΕ ακόμα και ένα ευρώ αν υπήρχε δέσμευση από τον επενδυτή για συγκεκριμένες επενδύσεις.

Από την πρώτη ημέρα, ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης είχε εξαγγείλει την ακύρωση του (ολοκληρωμένου) διαγωνισμού για την παραχώρηση 14 περιφερειακών αεροδρομίων στη γερμανική Fraport, ενώ η αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη είχε ανακοινώσει το κλείσιμο του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ) και ζήτησε τις παραιτήσεις της διοίκησης. Στο ίδιο μήκος κύματος είχε κινηθεί και ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Ενέργειας και Περιβάλλοντος Παναγιώτης Λαφαζάνης.

Τώρα η κυβέρνηση δηλώνει πως δεν θα ακυρώσει ολοκληρωμένους διαγωνισμούς, χωρίς να ξεκαθαρίζει την τύχη της διαδικασίας για τα περιφερειακά αεροδρόμια, το Ελληνικό, κ.λπ.

Βιαστικές εξαγγελίες οι οποίες ενδέχεται να ανατραπούν από τις προγραμματικές δηλώσεις ή την εν εξελίξει διαπραγμάτευση υπήρξαν και σε άλλους τομείς όπως οι τράπεζες. «Οι αλλαγές που θα γίνουν στις τράπεζες θα έχουν στόχο την αύξηση της μετοχικής τους αξίας, την ανάπτυξη των εργασιών και θα πραγματοποιηθούν σε απόλυτη συνεννόηση με τους ιδιώτες μετόχους». Η φράση αυτή επαναλαμβάνεται από τα χείλη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη σε κάθε ευκαιρία.

Η φρασεολογία προεκλογικά όσον αφορά το τραπεζικό σύστημα ήταν περισσότερο επιθετική με αναφορές στην ανάγκη κρατικών τραπεζών. Μέσα σε λίγες ημέρες έχει απέλθει αλλαγή της φρασεολογίας και σε πρώτο πλάνο έχουν μπει οι ιδιώτες μέτοχοι, οι οποίοι σημειωτέον είναι στην πλειοψηφία τους ξένοι, πλην ελαχίστων περιπτώσεων στο μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής.

Προς το παρόν η μοναδική αλλαγή που έχει γίνει στον τραπεζικό κλάδο είναι η αλλαγή της διοίκησης της Eurobank. Κι αυτό με απόφαση του βασικού μετόχου της, του καναδικού fund Fairfax, ο επικεφαλής του οποίου Πρεμ Γουάτσα είναι ο μοναδικός ξένος επενδυτής που έχει συναντηθεί ήδη με τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης.

Ωστόσο, μετά τις προγραμματικές δηλώσεις αναμένονται αλλαγές τόσο σε θεσμικό-νομοθετικό επίπεδο όσο και σε διοικήσεις. Προωθείται, όπως έχει αποκαλύψει το Euro2day.gr, η αλλαγή της διάταξης που προβλέπει περιοριστικό ρόλο του ΤΧΣ στις αποφάσεις των τραπεζών και αντικατάστασή της με διάταξη, μέσω της οποίας θα δίνεται η δυνατότητα μεγαλύτερου ελέγχου από το ΤΧΣ. Παράλληλα, θα τρέξουν και οι αλλαγές στη διοίκηση της Εθνικής. Σύμφωνα με πληροφορίες προωθείται για πρόεδρος η Λούκα Κατσέλη και διευθύνοντας σύμβουλος ο Γιώργο Μιχελή. Αλλαγές προωθούνται άμεσα και στη διοίκηση του ΤΧΣ.

Ρεαλισμός για τις αλλαγές στα εργασιακά

Στο υπουργείο Εργασίας, ο Πάνος Σκουρλέτης εμφανίστηκε από την πρώτη κιόλας ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του με τις πλέον ρεαλιστικές προσεγγίσεις στο θέμα της επαναφοράς του κατώτατου μισθού. Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, θα γίνε σαφέστατη αναφορά για την επαναφορά των μισθών στα επίπεδα προ του 2012, μετά από διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους και σε συνδυασμό με αναπτυξιακού χαρακτήρα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις. Βέβαια, οι δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Κοινωνικών Ασφαλίσεων Δημήτρη Στρατούλη ήταν περισσότερο «επιθετικές», τόσο για τους μισθούς, όσο και για τις παροχές στις συντάξεις.

Πάντως, βάσει του σχεδιασμού, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Οικονομίας θα θεσμοθετηθούν φορολογικά και άλλα κίνητρα, ενώ σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή θα διαδραματίσει η νέα παρέμβαση στον τομέα των ληξιπρόθεσμων χρεών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η κεντρική διαφοροποίηση αφορά στον υπολογισμό της μηνιαίας δόσης ως ποσοστό του διαθέσιμου ετήσιου εισοδήματος. Για χρέη μόνο στην εφορία, ή μόνο στα ταμεία, η δόση δεν θα ξεπερνά το 20%, ενώ για χρέη και στα ταμεία και στην εφορία, το ποσοστό θα ανέρχεται σε 30%.

Από τις πρώτες παρεμβάσεις, σύμφωνα με τα όσα έχει πει ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας είναι η άμεση αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και των αρμοδιοτήτων του Οργανισμού Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης (ΟΜΕΔ). Σε δεύτερο χρόνο, εντός του 2015 και χωρίς ακόμη να έχει προσδιοριστεί το πότε και το πως, θα επιχειρηθεί η επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ, πιθανότατα μέσα από την κατάργηση της ΠΥΣ που προβλέπει την περικοπή του στα 586 ευρώ για τους εργαζόμενους από 25 ετών και πάνω και στα 510 ευρώ για τους νεώτερους, αλλά και με την υπογραφή νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης από τους κοινωνικούς εταίρους.

Επόμενη, τρίτη παρέμβαση, σύμφωνα με πληροφορίες θα είναι αυτή στο ύψος των αποζημιώσεων και το ποσοστό των επιτρεπόμενων ομαδικών απολύσεων. Σύμφωνα με τον κ. Σκουρλέτη, στόχος του υπουργείου είναι η μείωση του επιτρεπόμενου ορίου ομαδικών απολύσεων στο 2% από 5% που είναι σήμερα, ενώ σε διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους θα επανεξετάσει τον τρόπο έγκρισης ή όχι των ομαδικών απολύσεων.

Σαρωτικές είναι σύμφωνα με τις εξαγγελίες του ίδιου του κ. Στρατούλη οι αλλαγές που θα προωθηθούν στο πεδίο του ασφαλιστικού. Παρά τις άμεσες δημοσιονομικών συνέπειες σχεδόν του συνόλου των πολιτικών επιλογών της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό, υπάρχει δέσμευση για μια σειρά σημαντικών αλλαγών που οδηγούν σε αύξηση της συμμετοχής του δημοσίου στη χρηματοδότηση του συστήματος.

Ο κ. Στρατούλης όλο το διάστημα από την ανάληψη της "ηλεκτρικής καρέκλας" του αναπληρωτή υπουργού μέχρι και την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων, δηλώνει ξεκάθαρα ότι θα μπει φρένο στις νέες μειώσεις σε κύριες αλλά και επικουρικές συντάξεις, δεν θα εφαρμοστούν βασικές διατάξεις του νόμου 3863/2010, γνωστού και ως νόμου "Λοβέρδου - Κουτρουμάνη" και δεν θα εφαρμοστούν οι ρήτρες μηδενικού ελλείμματος και θανάτου, στις επικουρικές συντάξεις.

Επίσης, θα εφαρμοστεί νέος μαθηματικός τύπος για τον υπολογισμό των εφάπαξ. Το πρώτο δείγμα γραφής αναφορικά με τη σταδιακή και βάσει της αναπτυξιακής πορείας της χώρας, επαναφορά των εισοδημάτων των συνταξιούχων στα προ μνημονίου επίπεδα, θα είναι η επαναφορά της 13ης σύνταξης (Δώρο Χριστουγέννων) στους συνταξιούχους με συντάξεις έως 700 ευρώ. Αγνωστο παραμένει, όμως, το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών με το επιτελείο του υπουργείου να εκτιμά πως το κόστος των ανατροπών εκτιμάται σε 850 εκατ. ευρώ και αναμένεται να καλυφθεί από την αναδιάρθρωση κονδυλίων του προϋπολογισμού.

Η «καυτή» πατάτα της διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους και ...ρύθμιση της αγοράς

Μπορεί να μην εμπλέκεται άμεσα στις διαπραγματεύσεις, ωστόσο από την εξέλιξη αυτών των διαπραγματεύσεων θα κριθεί εν πολλοίς κατά πόσο το τελικό σχέδιο του για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους (επιχειρήσεων και ιδιωτών) θα ικανοποιεί τις προσδοκίες που έχουν καλλιεργηθεί σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη κάποιο τελικό κείμενο. Ο λόγος για τον υπουργό Οικονομίας, Ναυτιλίας, Υποδομών και Τουρισμού κ. Γιώργο Σταθάκη, ο οποίος αν και στο περιθώριο της τελετής παράδοσης παραλαβής του υπουργείου έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι το συγκεκριμένο θέμα αποτελεί πρώτη προτεραιότητά του μέχρι στιγμής πάντως δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του.

Απλώς ο κ. Σταθάκης, έχει περιορισθεί να δηλώσει ότι «η κυβέρνηση προτίθεται άμεσα να νομοθετήσει την παράταση της προθεσμίας του νόμου αναφορικά με την προστασία της πρώτης κατοικίας. Αποτελεί πρώτη προτεραιότητα η δημιουργία ενός συνολικού πλαισίου διαχείρισης των «κόκκινων» στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων».

Λιγότερο περίπλοκο από την άλλη πλευρά είναι το θέμα των Κυριακών. Και σε αυτή την περίπτωση πάντως δεν είναι αρκετά σαφές αν το αρμόδιο υπουργείο θα προχωρήσει στην πλήρη κατάργηση του μέτρου –σ.σ. με βάση την ισχύουσα νομοθεσία όλα τα καταστήματα μπορούν να λειτουργούν 7 Κυριακές τον χρόνο- ή αν θα κερδίσει χρόνο αναμένοντας την απόφαση του ΣτΕ για τη νομιμότητα ή μη της τελευταίας υπουργικής απόφασης με βάση την οποία επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων όλες τις Κυριακές τον χρόνο στις εξής περιοχές: ιστορικό κέντρο Αθήνας και Θεσσαλονίκης, Χαλκιδική, στον δήμο Ραφήνας – Πικερμίου και σε Ρόδο, Μύκονο, Σαντορίνη, Κω και Σύρο.

Ο εμπορικός κόσμος εκτιμά ότι η Κυβέρνηση θα επιλέξει τη μέση οδό. Δηλαδή θα διατηρήσει το γενικό πλαίσιο για τη λειτουργία των καταστημάτων 7 Κυριακές τον χρόνο. Ο ίδιος σε πρόσφατη συνέντευξή του στη Real News για το θέμα είχε δηλώσει σχετικά: «το μέτρο λειτουργίας των καταστημάτων κατά τη διάρκεια της κυριακάτικης αργίας πρέπει να ανακληθεί. Η νομοθεσία για τις τουριστικές περιοχές επέτρεπε τα ανοικτά μαγαζιά την Κυριακή και ως θεσμός επαρκούσε για την κάλυψη των σχετικών αναγκών. Ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως τουριστικής ήταν ο ίδιος αποτέλεσμα κοινωνικής διαβούλευσης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο».

Στην Θεσσαλονίκη έχουν μείνει οι εξαγγελίες στα φορολογικά

Στην κορυφή των φορολογικών εξαγγελιών βρίσκεται η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ με δημοσιονομικό κόστος 2 δισ. ευρώ και η αντικατάστασή του από ένα φόρο ακίνητης περιουσίας με αφορολόγητο το οποίο -ανάλογα με την εκδοχή των βουλευτών που έχουν αναφερθεί στο θέμα- κυμαίνεται από 200.000 έως 350.000 ευρώ.

Στη φορολογική ατζέντα βάση των εξαγγελιών περιλαμβάνονται ακόμα:

· Αντικειμενικές αξίες. Οριζόντια μείωση των αντικειμενικών αξιών κατά 30% έως 35% είχε προαναγγείλει ο Αλέξης Τσίπρας στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, σημειώνοντας πως «δεν θα φορολογήσουμε κανέναν με πλασματικές αξίες».

· Φόρος εισοδήματος. Ο Αλέξης Τσίπρας από τη Θεσσαλονίκη, ανακοίνωσε επαναφορά του αφορολογήτου ορίου των 12.000 ευρώ για όλους, με παράλληλη αποκατάσταση της προοδευτικότητας της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων. Στη συνέχεια, ακούστηκαν πολλά. Σύμφωνα με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, όταν δημιουργηθεί το Περιουσιολόγιο «η στρατηγική είναι να αυξηθεί και ο ανώτατος συντελεστής που μπορεί να πάει στο 50% και στα 60%, που είναι οριακός συντελεστής. Δεν σημαίνει ότι θα πληρώνεις 50% και 60% από το πρώτο ευρώ αλλά θα πληρώνεις αυτό μετά από τα 80.000... Γιατί το κομμάτι που είναι πάνω από το 80.000 ευρώ».

· Όλα στο περιουσιολόγιο. Τα περιουσιακά στοιχεία των φορολογουμένων θα αποτυπώνονται στο περιουσιολόγιο με βάση το οποίο «θα φορολογούνται όλα τα κρυφά εισοδήματα».

· Πετρέλαιο θέρμανσης. Στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπεται ακύρωση της εξίσωσης των ειδικών φόρων κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης. Ο ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης τον Οκτώβριο του 2012 ήταν στα 66 ευρώ το χιλιόλιτρο και στη συνέχεια με την εξίσωση των φόρων αυξήθηκε στα 330 ευρώ. Από τον Οκτώβριο του 2014 όμως ο φόρος μειώθηκε για το πετρέλαιο κίνησης κατά 30% από τα 330 ευρώ στα 230 ευρώ το χιλιόλιτρο. Το κόστος της μείωσης κατά 30% υπολογίστηκε σε 130 εκατ. ευρώ. Αν υλοποιηθεί η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, το κόστος υπολογίζεται ανεπισήμως σε επιπλέον 200 εκατ. ευρώ.

· Ρυθμίσεις οφειλών. Νέα ρύθμιση οφειλών σε 84 μηνιαίες δόσεις με τη σύσταση Ειδικών Επιτροπών Εξώδικου Διακανονισμού σε κάθε περιφέρεια για την άμεση εκκαθάριση των βεβαιωμένων και ανείσπρακτων φορολογικών υποχρεώσεων μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2014 ( ξεπερνούν τα 75 δις ευρώ μόνο στην εφορία). Ετήσιες δόσεις έως 20% του ετήσιου εισοδήματος του οφειλέτη ή 30% αν γίνεται παράλληλη ρύθμιση οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία.

Το μέτρο συνδυάζεται με άμεση παύση ποινικών διώξεων και κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών, πρώτης κατοικίας, μισθών κ.λπ. καθώς και χορήγηση φορολογικής – ασφαλιστικής ενημερότητας για όσους εντάσσονται στη ρύθμιση.

Πολλές υποσχέσεις και ερωτηματικά στην ενέργεια

Η μόνη προεκλογική εξαγγελία του ΣΥΡΙΖΑ στον τομέα της ενέργειας, η οποία σίγουρα θα παραμείνει αμετάβλητη και στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, αφορά τις αποκρατικοποιήσεις των δημοσίων επιχειρήσεων, με πρώτη τη ΔΕΗ. Τη «μικρή» και τη «μεγάλη».

Ο υπερυπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης που θα ελέγχει και το χαρτοφυλάκιο της ενέργειας, από τη πρώτη στιγμή που βρέθηκε στο υπουργείο, ξεκαθάρισε ότι διακόπτονται οι διαδικασίες ιδιωτικοποίησης για τη ΔEΗ και τον ΑΔΜΗΕ.

Για τη ΔΕΠΑ είπε ότι και αυτή δεν πρόκειται να πουληθεί, ασχέτως και αν στον ορατό ορίζοντα δεν διαφαινόταν ότι μπορούν να ξεκινήσουν διαδικασίες, μετά το «φιάσκο» με τη Gazprom. Σε ό,τι αφορά στο ΔΕΣΦΑ, η πώληση του οποίου στην αζέρικη Socar έχει ολοκληρωθεί με την υπογραφή των συμφωνιών μετόχων, αγοράς-πώλησης μετοχών και με την πληρωμή προκαταβολής 40 εκατομμυρίων έναντι τιμήματος 400 εκατομμυρίων, η νέα κυβέρνηση θα αναμένει την «ετυμηγορία» της Κομισιόν, αν και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τελικά δεν θα φέρει αντίρρηση επί της αρχής.

Κατά τα άλλα ο υπουργός ΠΑΠΕΝ, όπως είναι το νέο ακρωνύμιο του υπερυπουργείου, αναμένεται μέσω των προγραμματικών δηλώσεων να εξειδικεύσει τα εφαρμοστικά μέτρα για την δωρεάν ηλεκτροδότηση 300.000 νοικοκυριών. Επίσης, να περιγράψει το πλαίσιο πολιτικής για τη μείωση του ενεργειακού κόστους στην εγχώρια μεταποίηση και για την στήριξη των χιλιάδων μικροπαραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά, που όπως φάνηκε κατέστησαν εκλογική πελατεία του κυβερνώντος κόμματος.

Τέλος, με ενδιαφέρον αναμένει η αγορά τις θέσεις που θα αναπτύξει για το πλαίσιο που θα διέπει τις έρευνες υδρογονανθράκων, την αγορά λιανικής στο φυσικό αέριο, αλλά και στο ηλεκτρικό ρεύμα, καθώς οι σχετικές διεργασίες είχαν ξεκινήσει. Ας σημειωθεί εδώ, ότι ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης, μιλώντας στο Λονδίνο σε εκπροσώπους χρηματοπιστωτικών φορέων, πήρε θέση για το θέμα αυτό, εκφράζοντας απόψεις υπέρ του ανοίγματος της αγοράς με κατάργηση των τοπικών μονοπωλίων.