Ορατός είναι πλέον για την επιχειρηματική κοινότητα ο κίνδυνος η εικόνα που εμφάνισε τις τελευταίες ημέρες το χρηματιστήριο να περάσει αυτούσια στην πραγματική οικονομία μηδενίζοντας προσπάθειες που έγιναν με τεράστιες θυσίες για την ελληνική κοινωνία και την επιχειρηματικότητα.
Τρεις μόλις ημέρες από τη στιγμή που η κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσημα ότι ξεκινά τη διαδικασία εκλογής Προέδρου, κι ενώ οι πιθανότητες να μη συγκεντρωθούν 180 ψήφοι και να οδηγηθούμε σε πρόωρες εκλογές φαίνονται αυξημένες, τα δεδομένα που διαμορφώνονται στην οικονομία και στην αγορά είναι πολύ δυσοίωνα:
* Στο χρηματιστήριο ο Γενικός Δείκτης μετρά σωρευτικές απώλειες άνω του 20% και οι αναλυτές εξετάζουν ακόμη και εφιαλτικά σενάρια επιστροφής των δεικτών σε επίπεδα που είχε να δει η αγορά από την εποχή των διπλών εκλογών του 2012.
* Η χώρα έχει κρεμαστεί στα «μανταλάκια» του διεθνούς Τύπου και η λέξη Grexit επανέρχεται με ταχείς ρυθμούς στο προσκήνιο, γεγονός που προκαλεί πολλά προβλήματα στην πραγματική οικονομία.
* Ήδη έρχονται τα πρώτα μηνύματα για «κάθισμα» της εγχώριας αγοράς σε μια κρίσιμη περίοδο, λίγο πριν από τις Γιορτές, με μεγάλα θύματα τον χώρο του εμπορίου αλλά και την παραγωγή.
* Επενδυτικά σχέδια και αναπτυξιακές κινήσεις μπαίνουν ξανά στο συρτάρι.
* Οι τράπεζες επιστρέφουν σε στάση αναμονής αναφορικά με την προώθηση της ρύθμισης κόκκινων δανείων και της χορήγησης πιστώσεων μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
* Υπάρχουν ανησυχητικά μηνύματα από την πορεία του προϋπολογισμού. Στο 11μηνο σημειώνεται υστέρηση εσόδων περί τα 2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με πληροφορίες. Επίσημα στοιχεία αναμένεται να παρουσιάσει σήμερα στις 11.30 ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.
Στον δρόμο προς την 29η Δεκεμβρίου οι πολιτικές ηγεσίες των μεγάλων κομμάτων επιλέγουν την τακτική της πόλωσης θέτοντας σκληρά διλήμματα, αρνούμενες προς ώρας οποιαδήποτε προσπάθεια εθνικής συνεννόησης. Το γεγονός οδήγησε τον Αντώνη Σαμαρά να προειδοποιήσει ανοικτά για τον κίνδυνο επιστροφής του φόβου του Grexit μία στροφή πριν από την αλλαγή σελίδας για τη χώρα, όπως είπε στην κοινοβουλευτική του ομάδα.
Την ίδια στιγμή η -πρώτη στις δημοσκοπήσεις- αντιπολίτευση στέλνει αντικρουόμενα μηνύματα που προκαλούν σύγχυση. «Δεν πρόκειται να λάβουμε μονομερείς αποφάσεις στην Ευρώπη και θα διατηρήσουμε σε τάξη τη δημόσια οικονομία» δήλωσε στον ιταλικό Τύπο το δεξί χέρι του Αλέξη Τσίπρα, ο Νίκος Παπάς.
Λιγότερο από 24 ώρες αργότερα όμως ο γραμματέας της κεντρικής επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Βίτσας, αρνούνταν ακόμα και τη δίμηνη παράταση του προγράμματος, την οποία, ας σημειωθεί, καλούνται να εγκρίνουν έξι κοινοβούλια: «Δεν θα τηρήσουμε το χρονοδιάγραμμα του διμήνου που συμφωνήθηκε με τους δανειστές, εδώ δεν αναγνωρίζουμε τη συμφωνία»...
Σήμερα ο Π. Λαφαζάνης «επανήλθε» δηλώνοντας ότι ενδεχόμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να προχωρήσει πρώτα στην ακύρωση της δανειακής σύμβασης και των εφαρμοστικών της νόμων και εν συνεχεία να καθίσει στο τραπέζι διαπραγμάτευσης με τους εταίρους με μοναδικό θέμα συζήτησης τη διαγραφή χρέους.
Από την πλευρά του ο Κ. Λαπαβίτσας ανέφερε ότι «καμία προοπτική και κανένα ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλείεται από την κυβέρνηση για το θέμα άλλου νομίσματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να έχει τρία και τέσσερα διαφορετικα και εναλλακτικά πλάνα».
Οι πολιτικές ευθύνες
Την κραυγή αγωνίας του επιχειρηματικού κόσμου αποτύπωσε εύγλωττα χθες ο επικεφαλής του ΣΕΒ Θεόδωρος Φέσσας: «Θα είμαστε ασυγχώρητοι αν συνεχίσουμε να αμφισβητούμε οι ίδιοι τα επιτεύγματά μας. Θα είναι άδικο για τους Έλληνες πολίτες και τους Ευρωπαίους συμπολίτες μας, που στήριξαν την οικονομία μας από την τσέπη τους, να μην τηρήσουμε τα βασικά ώστε να βγούμε από το πρόγραμμα ενωμένοι».
«Η ελπίδα δεν θα επιστρέψει όταν θα βρεθούν οι 180 ώστε να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή, αλλά όταν η πολιτική μας τάξη αναλάβει τις ευθύνες της και προχωρήσει στις απαραίτητες αλλαγές» υποστηρίζει βασικός μέτοχος ισχυρού κατασκευαστικού ομίλου.
Ο ίδιος θεωρεί πως πλέον «σημασία δεν έχει η ομόνοια, την οποία θυμούνται με καθυστέρηση αρκετοί, αλλά να ξεχωρίσουν οι πολιτικοί που θέλουν να προχωρήσουν αυτές τις αλλαγές, να βγουν μπροστά, να συγκρουστούν και να πουν την αλήθεια στον κόσμο». Σύμφωνα με τον ίδιο επιχειρηματία, «η κυβέρνηση έσκαψε η ίδια τον λάκκο της όταν από την περασμένη άνοιξη, εν όψει ευρωεκλογών και δημοτικών εκλογών, πάγωσε οποιαδήποτε πρωτοβουλία για την προώθηση των σοβαρών αλλαγών που χρειάζεται η χώρα».
Ελπίδες ότι στην τρίτη ψηφοφορία η Βουλή θα εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας εκφράζει άλλος Έλληνας επιχειρηματίας, εκτιμώντας ότι η πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου θα αναλογιστεί τις ευθύνες της. Στην περίπτωση που δεν βρεθεί συναινετική λύση στο πρόσωπο του Προέδρου και ακολουθήσουν βουλευτικές εκλογές, φοβάται ότι η χώρα θα εισέλθει σε περίοδο πολιτικής αστάθειας με τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία, κρίνοντας από τους σημερινούς συσχετισμούς και τις τάσεις που επικρατούν στο εκλογικό σώμα.
Ο μεγάλος φόβος
Ο πρωθυπουργός μίλησε χθες για τον κίνδυνο η χώρα να μην μπορεί να σταθεί στα πόδια της τον Φεβρουάριο αν προκύψουν εκλογές και ο ΣΥΡΙΖΑ αναλάβει την εξουσία. Το σίγουρο είναι ότι οι αριθμοί είναι αμείλικτοι.
Ο Μάρτιος είναι ο πρώτος δύσκολος μήνας του επόμενου έτους για τα ταμειακά διαθέσιμα του Δημοσίου. Τους πρώτους τρεις μήνες του 2015 το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να αποπληρώσει συνολικές υποχρεώσεις (ομόλογα, τόκους ΔΝΤ κ.ά.) που φθάνουν στα 4,6 δισ. ευρώ και από αυτά τα 2,5 δισ. επιβαρύνουν μόνο τον Μάρτιο.
Να σημειωθεί ότι συνολικά το επόμενο έτος οι υποχρεώσεις του Δημοσίου ανέρχονται σε 22,5 δισ. ευρώ. Στο πρώτο εξάμηνο θα πρέπει να εξυπηρετηθούν υποχρεώσεις 8,9 δισ. και στο δεύτερο τα υπόλοιπα 13,5 δισ. ευρώ.
Ενδεικτικές για το κλίμα που επικρατεί στην αγορά είναι και οι ακόλουθες επώνυμες δηλώσεις παραγόντων της:
Αλέξανδρος Μωραϊτάκης, πρόεδρος ΣΜΕΧΑ
Αν δεν εκλεγεί από την παρούσα Βουλή Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τότε είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο για αρνητικές εξελίξεις που θα επηρεάσουν ανάλογα και την οικονομία.
Σε περίπτωση διεξαγωγής πρόωρων εκλογών, η όποια ελληνική κυβέρνηση προκύψει θα διαπραγματευθεί κάτω από δυσκολότερες συνθήκες με τους Ευρωπαίους εταίρους. Και φοβάμαι πως τα πράγματα θα είναι ακόμη χειρότερα, αν έχουμε κυβέρνηση διαφορετικού συνασπισμού, μια και δεν προβλέπεται αυτοδυναμία.
Ευριπίδης Δοντάς, πρόεδρος του ΣΕΒ Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος
Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Χρειάζεται σύνεση απ' όλες τις πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι περιθώρια για παροχές δεν υπάρχουν. Οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας θα πρέπει να συμπράξουν περιορίζοντας τις άσκοπες αντιπαραθέσεις.
Μανόλης Δαμιανάκης, Κρητών Άρτος
Έχει ήδη ξεκινήσει μια φάση έντονης αβεβαιότητας και αν συνεχιστεί θα ξαναζήσουμε στιγμές που θα θυμίζουν το 2012. Οι τράπεζες θα σταματήσουν τις όποιες δανειοδοτήσεις έδιναν στις επιχειρήσεις και η περιορισμένη σήμερα διάθεση των νοικοκυριών για κατανάλωση θα μειωθεί.
Παρ' όλα αυτά, υπάρχει η ανάγκη για ξεκαθάρισμα της κατάστασης και μάλιστα το θέμα αυτής της αβεβαιότητας θα έπρεπε να είχε αντιμετωπιστεί εδώ και μήνες.
Αν εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πιστεύω ότι η οικονομία θα κερδίσει κάποιο χρόνο ομαλότητας, ίσως και έως το τέλος του 2015.
Αν τώρα οδηγηθούμε σε πρόωρες εκλογές, αναμφίβολα θα υπάρξει μια περίοδος αυξημένης αβεβαιότητας και έντασης, ωστόσο είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα υπάρξει μια συμφωνία αμοιβαίου συμβιβασμού με τους Ευρωπαίους, οπότε τα πράγματα θα αρχίσουν να ομαλοποιούνται και πάλι.
Ούτε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να επιβιώσει χωρίς συμφωνία με τους Ευρωπαίους εταίρους, αλλά ούτε και αυτοί μπορούν να υποστούν τις επιπτώσεις της ελληνικής εξόδου από το ευρώ, ιδίως αν συνεκτιμήσει κάποιος τις τρέχουσες εξελίξεις στη Γερμανία, στη Ρωσία και αλλού.
Σπύρος Δημοτσάντος, Medicon Hellas
Οι πολιτικές εξελίξεις, με τη στενή τους έννοια, με αφήνουν αδιάφορο.
Ως επιχειρηματίας του κλάδου των διαγνωστικών προϊόντων αντιδραστηρίων, θέλω να διαμηνύσω στους πολιτικούς ότι όσο περισσότερο εμείς οι παραγωγοί πουλάμε, τόσο λιγότερο εισάγει η Ελλάδα.
Και επίσης ότι θέλω μια κυβέρνηση αδιάφθορη. Δεν μπορεί σε περίοδο κρίσης να μην έχει σταματήσει η ρεμούλα και η κομπίνα. Θέλω να ελπίζω πως θα μας λυπηθεί ο Θεός και έτσι αν προκύψει μια κυβέρνηση συνεργασίας με τη συμμετοχή περισσότερων κομμάτων, τότε το ένα θα ελέγχει το άλλο και θα μπούμε σε μια νέα δημιουργική εποχή.
Βασίλης Γκρίσιν
Είμαι ιδιαίτερα ανήσυχος όχι γιατί ενδεχομένως θα φύγουν από την κυβέρνηση κάποια κόμματα και θα έρθουν κάποια άλλα.
Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση δεν κινήθηκε προς τη σωστή κατεύθυνση, πράγμα που φάνηκε στο ΑΕΠ, στις ζημίες των επιχειρήσεων και στο 1,5 εκατομμύριο ανέργων του ιδιωτικού τομέα. Πάντα πιστεύω ότι ο πολιτικός που κάνει σωστά τη δουλειά του αμείβεται σε βάθος χρόνου, και γενικότερα είμαι αντίθετος με τακτικισμούς για το πώς κάποιος μπορεί να κρατηθεί στην εξουσία.
Το μόνο βέβαιο είναι πως η πρόοδος της χώρας δεν επιτυγχάνεται από το δημόσιο τομέα, αλλά από τον ιδιωτικό.
Είμαι υπέρ μιας «κοινοβουλευτικής δικτατορίας» (τονίζω το κοινοβουλευτικής για να μην παρεξηγηθώ), όπου τα κόμματα θα συνεργαστούν και θα κάνουν αυτό που πρέπει. Ξέρουν τι πρέπει να κάνουν. Υπάρχει ένας υπερβολικά μεγάλος δημόσιος τομέας και από την άλλη πλευρά υπάρχουν επιχειρήσεις που δημιουργούν και επιχειρηματίες που ζουν από τον κρατικό κορβανά. Όλοι ξέρουμε τι πρέπει να γίνει.
Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας
Η πολιτική αβεβαιότητα δεν ευνοεί σε καμία περίπτωση την προσπάθεια για ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Εμείς στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο της Αθήνας οφείλουμε να επιστήσουμε την προσοχή σε όλους τους εμπλεκόμενους που κρατούν την τύχη της χώρας στα χέρια τους και να επισημάνουμε ότι οφείλουν να κοιτάξουν πρώτα και πάνω απ' όλα την ανάγκη για δημιουργία ενός σταθερού περιβάλλοντος, που δε θα επηρεάσει αρνητικά τους οικονομικούς δείκτες.